تصویرسازی از کار جمعی

مهدی نوروز

این تصویر یک مسابقه طناب کشی نیست! اینجا مسجد جامع یزد است؛ یکی از قدیمی‌ترین مساجد کشور که در سرتاسر سال تنها می‌توان از شبستان و ایوان آن بازدید کرد؛ آرزوی رفتن بر بالای این بنا و خیره شدن به پهنه خشتی یزد همواره در حد یک رؤیا باقی می‌ماند.
به هنگام اجرای آیین‌ها روی حیاط حسینیه و مساجد یزد معمولاً یک چادر چند تکه بزرگ کشیده می‌شود که به آن «پوش» می‌گویند. هر پوش را چند تیرک قدیمی نگه می‌دارد. بالا بردن و همچنین پایین آوردن پوش نیز برای خودش نظم خاصی دارد.
عکسی که می‌بینید مربوط به عصر روز اربعین سال 1396 شمسی است. دو روز قبل از اربعین، پوش را بالا برده‌اند و اکنون با پایان مراسم عزاداری می‌خواهند آن را جمع کنند. این مراسم از معدود اتفاقاتی است که پای مردم عادی را به بالای مسجد جامع باز می‌کند. پس از خروج آخرین هیأت، بلافاصله کار شروع شده و ابتدا نوارهای سیاه دور تا دور دیوارها جمع می‌شود، سپس نوبت به باز کردن طناب‌های پوش می‌رسد. همزمان با فرا رسیدن این مرحله، عکاسان و مردم عادی اعم از مسافران داخلی و خارجی پشت دری که به بام مسجد راه دارد صف می‌کشند تا به بالای بام بروند.
در کنار مردم و توریست‌هایی که مشغول عکاسی هستند، تیم‌های 5-4 نفره پای طناب‌هایی که به مثابه بادبان بر زمین چفت شده، می‌ایستند؛ این افراد هم بومی هستند و هم مسافرانی که این کار برایشان تازگی دارد. یک اشتباه کافی است تا پوش و تیرک‌های آن مثل بادبادک به هوا برود! یا حتی افراد را به روی زمین پخش کند، برای همین نیز مردی که سر دسته  گروه است مرتب هشدار می‌دهد؛ پس از چک شدن همه چیز و آمادگی گروه، گره طناب اصلی باز شده و افراد با تمام توان طناب‌ها را گرفته، پوش را مهار می‌کنند و چادر آهسته روی زمین می‌خوابد. کار گروهی تا جمع شدن آخرین تکه ادامه می‌یابد؛ جذابیت اما آنجا است که در این ساعات همه مردم مشغولند چه به صورت عکاسی از شهر و چه به صورت جمع کردن پوش و بازگرداندن مسجد به شرایط قبل از مراسم و چه چیز بهتر از این می‌تواند کار جمعی را تصویر کند.