بازی تازه عربستان در جهان عرب

علی ساجد
کارشناس
مسائل غرب آسیا

بازه زمانی پرتنش و ملتهب پس از انقلاب‌های کشورهای عربی تا به امروز، منجر به شکل‌گیری فضای جدید و متفاوتی از مناسبات در مقایسه با دوره پیش از آن در خاورمیانه شد. سیال بودن، سرعت تحولات، عمق رویدادها، گستردگی دامنه زمانی و مکانی حوادث، واکنش‌ها و لزوم اتخاذ مواضع سریع و درعین حال هوشمندانه و... از ویژگی‌های بارز دوره پس از انقلاب‌های عربی بود که هر یک از بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای را بر آن می‌داشت تا با سازوکار متفاوت و عمیق‌تری اقدام به مدیریت بحران و تحولات کنند. برای ایران، ترکیه و عربستان به‌عنوان سه بازیگر اصلی در منطقه در جهت دادن به سیر تحولات، باید نقش اصلی و محوری را قائل شد. اما شرایط جدید مستلزم تاکتیک‌های جدیدی هم بود که چالاکی و انعطاف نهادهای متولی صحنه‌گردانی هریک از این کشورها باید از آن برخوردار می‌بود. میزان موفقیت هر کدام از آنان رابطه مستقیمی با ظرفیت‌های انطباق‌پذیری با محیط تحولات سیاسی و امنیتی و حتی نظامی داشت. از این‌رو در ارزیابی اقدامات اخیر ریاض در بستر رویدادهای منطقه، اشاره به موارد ذیل ضروری است:
1. سیر فراز و فرودهای سیاست داخلی عربستان با ولیعهدی محمد بن سلمان وارد فاز عمیق و تأثیرگذار شد. انجام برخی اصلاحات از سوی حاکمیت در رابطه با حقوق زنان، آزادی‌های اجتماعی (که حتی برخی از آنها بر خلاف دستورات مذهبی رسمی این کشور بود)، حذف شخصیت‌ها و مقامات رقیب تحت عنوان مبارزه با فساد مالی و اقتصادی، حکایت از عزم ریاض برای تغییرات بنیادین در داخل و سپس انعکاس آن در سیاست خارجی این کشور دارد.
ادامه در صفحه 20