اینچنین آشفتگی ما را نزیبد ساربان

پیمان نواب
فعال عرصه کتاب
این روزها بازار کتاب نیز از تلاطم‌های موجود اقتصادی در امان نمانده است. به سان سایر اجناس، کتاب هم با فاصله‌های زمانی نه چندان زیاد، افزایش قیمت می‌یابد و ثباتی بر بازارش حاکم نیست. این بالا رفتن قیمت‌ها تا آنجا که از ساختار ظروف مرتبطه اقتصادی تبعیت می‌کند قابل فهم است اما از منظر نامتوازن بودن درون ساختاری، نیازمند درنگ و تأمل و تذکر است. اهالی فرهنگ و مطالعه همگی در می‌یابند که ناشران نیز ناگزیرند برای باقی ماندن و ادامه دادن، قیمت کالای خود را افزایش دهند و لذا چنانچه روند این صعود قیمت‌ها بر اصولی معین و در قالب چارچوبی مشخص صورت پذیرد با اعتراضی همراه نخواهد بود؛ اما متأسفانه بی‌نظمی، ناهماهنگی و عدم تبعیت از اصول واحد قیمت‌گذاری چنان بر بازار کتاب حکمفرماست که اولاً درک آن و ثانیاً همراهی با آن را لااقل در میان مدت و دراز مدت، اگر نگوییم غیرممکن که سخت می‌گرداند.
ناشران مختلف متناسب با توان اقتصادی، آسیب‌های وارد آمده از بازار متلاطم، میزان و نحوه دریافت کاغذ، اعتبار و اتوریته خود، نویسندگان و مترجمانشان و در نهایت، میزان انصافی که واجد آنند، دست به قیمت گذاری‌های متفاوت می‌زنند و فضایی ناهماهنگ و بی‌پرنسیب به وجود می‌آورند که حاصلش استیصال، دلمشغولی و توان بریدگی اهالی کتاب در خرید این کالای فرهنگی-اقتصادی خواهد بود. کافیست قیمت گزینی چند ناشر را مقایسه کنید؛ خواهید دید، اولی کتابش را بر اساس صفحه‌ای 150 تومان در آورده، دومی مبنا را صفحه‌ای 200 تومان گرفته، سومی به این هم قناعت نکرده و هر صفحه را 250 تومان حساب کرده و چهارمی و پنجمی و... به فراخور دلایل پیش گفته، قیمتی متفاوت را برگزیده‌اند. در فضای اقتصادی موجود، افزایش قیمت‌ها در سطحی متعارف و منطقی، قابل درک و همراهی‌اند اما ناهماهنگی‌ها و قیمت گذاری‌های بی‌حساب و کتاب و دلبخواهی بعضی از ناشران که کتاب را به کالایی لوکس و دور از دسترس طبقه متوسط بدل می‌کند، نه تنها قابل دفاع نیست که محتاج نظارت و تصویب مصوباتی سختگیرانه از جانب نهادهای فرهنگی مسئول است تا دست‌کم، نظم و کنترلی بر بازار آشفته کتاب حاکم گردد و افزایش قیمت‌ها روندی قابل قبول و منطقی به خود‌ گیرند. بدیهی است ادامه آنچه در حال روی دادن است، تقاضا را در بازار کتاب به حداقل می‌رساند و سبد فرهنگی خانواده‌ها را روز به‌روز تهی‌تر خواهد ساخت. در جامعه ما که آمار مطالعه چندان رضایت بخش و مطلوب نیست، عامل مورد اشاره در هم‌افزایی با دیگر موانع موجود، از میزان مطالعه خواهد کاست و مشکلات فرهنگی ما را افزون خواهد کرد.