ایران مصونیت بیشتری دارد

حسن مرادی
استاد گروه انرژی دانشگاه تهران
شیوع ویروس کرونا ماه‌هاست که سلامت جهانی را مورد تهدید قرار داده و طولی نکشید که تبعات اقتصادی آن فارغ از مرزبندی‌های جغرافیایی خود را نشان داد.
در این میان کاهش بی‌سابقه قیمت نفت اقتصاد کشورهای صادر‌کننده را دستخوش تحولات و نوسانات فراوانی قرار داد. اقتصاد ایران که پیش‌تر با تحریم‌ها دست به گریبان بود حالا با کاهش بی‌سابقه درآمدهای نفتی هم مواجه شده است اما ازآنجایی که صادرات نفت کشور به‌دلیل تحریم‌ها کاهش پیدا کرده می‌توان گفت آسیب‌پذیری اقتصاد کشور تا حدودی نسبت به درآمد نفتی کمتر شده است.
در چند سال اخیر با کاهش درآمدهای نفتی تأثیر این درآمد بر بودجه به حداقل ممکن رسیده و شاید کمتر کسی تصور می‌کرد کشور بتواند در چنین شرایطی دوام بیاورد. برخلاف نگرانی برخی صاحب نظران این‌طور به‌نظر می‌رسد که در بودجه سال 99 فاصله معناداری میان بودجه و درآمد نفتی وجود دارد. در واقع تلاش شده ارقام بودجه تأثیری بر بودجه جاری کشور نداشته باشد. بنابراین می‌توان امید داشت امور جاری کشور طبق روال معمول گذران بشود اما بدون شک کاهش قیمت نفت بر بودجه عمرانی تأثیر می‌گذارد.
باید به این نکته اشاره کرد که این اولین بار در تاریخ بودجه‌ریزی کشور است که دولت تلاش کرده اتکای بودجه به نفت را به حداقل برساند. در بحث صادرات نفت باید گفت ایران مشتری‌های ثابت خود را دارد اما به هر حال این کاهش قیمت هم در نفت سبک و هم سنگین بر درآمد ما اثر گذاشته است. اما بدون تردید پیامد این موضوع بر کشورهایی مثل امریکا و عربستان و دیگر کشورهای عضو اوپک مانند ما نخواهد بود و بدون شک ایران چنین تأثیری را تجربه نمی‌کند. ما امید داریم با فروش گاز، میعانات گازی و مشتقات پتروشیمی بتوانیم بخشی از کاهش درآمد را جبران کنیم و لازمه آن این است که در حوزه های دیگر مانند صنایع دستی، صنایع غذایی، میوه و خشکبار و تره بار که با توجه به سال آبی خوبی که سپری کردیم بتوانیم بخشی از کمبود ارزی خود را از این طریق جبران کنیم.
از سوی دیگر نشانه‌هایی که از دنیا بویژه جنوب شرقی آسیا و خود چین به چشم می‌خورد حکایت از روند رو به نزول ویروس کرونا دارد. بنابراین پیش‌بینی می‌شود فشار اقتصادی ناشی از کرونا کاهش بیابد و روند نزولی به خود بگیرد. همچنین با شروع فعالیت‌های اقتصادی در اغلب کشورها روند به شرایط عادی بازگردد. در نهایت نمی‌توان گفت از بزرگ‌ترین رکود تاریخ بشر متأثر نبوده‌ایم اما هدف این است به میزان دیگر کشورهای عضو اپک و کشورهای صنعتی متحمل خسارت ناشی از سقوط نفت نخواهیم بود.