دست فقیر، دست خدا

حجت الاسلام والمسلمین محسن قرائتی  
«یَسْئَلُونَک مَاذَا یُنْفِقُونَ قُلْ مَا أَنْفَقْتُمْ مِّنْ خَیْرٍ فَلِلْوَالِدَیْنِ وَ الْأَقْرَبِینَ وَالْیَتَامَى‏ وَ الْمَسَاکینِ وَابْنِ السَّبِیلِ وَ مَا تَفْعَلُوا مِنْ خَیْرٍ فَإِنَّ اللهَ بِهِ عَلِیمٌ» (بقره، 215)
[ای پیامبر] از تو می‌پرسند: چه چیز انفاق کنند؟ بگو: هر مالى که (مى‏‌خواهید) انفاق کنید، براى پدر و مادر و نزدیکان و یتیمان و مستمندان و در راه ماندگان باشد. و (بدانید) هرکار خیرى که انجام دهید، همانا خداوند به آن آگاه است.
 انفاق پنج گونه است:
1. انفاق واجب؛ مانند: خمس، زکات، کفّارات و نفقه زندگی (برعهده مرد).
2. انفاق مستحبّ؛ مانند: کمک به مستمندان، یتیمان و هدیه به دوستان.
3. انفاق حرام؛ مانند: انفاق از مال غصبى یا در راه گناه.
4. انفاق مکروه؛ مانند: انفاق به دیگران، با وجود مستحق در خویشاوندان.
5. انفاق مباح؛ مانند: انفاق در غیر موارد چهارگانه بالا.
امام صادق‏ علیه السلام فرمود: صدقه در دست فقیر قرار نمی‌گیرد، مگر آن‌که پیش از آن در دست خدا قرار گیرد. آنگاه آیه 215 سوره بقره را تلاوت فرمود: «أَلَمْ یَعْلَمُواْ أَنَّ اللَّهَ هُوَ یَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبَادِهِ وَیَأْخُدُ الصَّدَقَاتِ».
حال که گیرنده‏ صدقات خداوند است، پس با دلگرمى به نیازمندان انفاق کنیم و بهترین جنس را با بهترین شیوه ببخشیم.
وقتى انفاق مال در راه خدا، بر اساس آیات قرآن، قابلیت رشد تا هفتصد برابر و بیشتر را دارد، دادن خون و جان، در راه خدا چگونه است؟
شهادت، انفاق جان‏
«وَ لَا تَحْسَبَنَّ الَّذِینَ قُتِلُواْ فِى سَبِیلِ اللهِ أَمْوَاتاً بَلْ أَحْیَآءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ یُرْزَقُونَ»  (آل‏عمران، 169)
و هرگز گمان مبر آنها که در راه خدا کشته شده‏‌اند، مردگانند؛ بلکه زندگانى هستند که نزد پروردگارشان روزى داده می‌شوند.
انفاقِ بهترین‌ها
 «لَنْ تَنَالُواْ الْبِرَّ حَتَّى‏ تُنفِقُواْ مِمَّا تُحِبُّونَ ...»(آل‏عمران، 92)
 هرگز به نیکى دست نمى‌‏یابید، مگر آنکه از آنچه دوست دارید، (در راه خدا) انفاق کنید...
1. ابوطلحه انصارى، نخلستانی بزرگ از درختان خرما در مدینه داشت و از راه آن درآمد کلانى به دست می‌آورد. این باغ که روبه‌روى مسجد پیامبراکرم (ص) بود، چشمه آب زلالى داشت و رسول‏ خدا گاه و بى‌گاه به آن باغ دعوت مى‏شد. وقتى آیه «لن تَنالوا البِرَّ ...» نازل شد، ابوطلحه خدمت پیامبر رسید و عرض کرد: محبوب‏ترین چیزها نزد من این باغ است، مى‏خواهم آن را در راه خدا انفاق کنم. پیامبر (ص) فرمود: تجارت خوبى است، آفرین بر تو، ولى پیشنهاد من آن است که این باغ را به فقراى فامیل و بستگان خویش دهى. او قبول کرد و باغ را بین آنان تقسیم نمود.
2. وقتى فاطمه زهرا( س) را در شب عروسى به خانه شوهر مى‌‏بردند، فقیرى از آن حضرت، لباس و پیراهنی کهنه درخواست کرد. اما آن حضرت به یاد آیه «لَن تَنالوا البِرّ...»، پیراهن عروسیش را به او انفاق کرد و خود لباس عادی پوشید.