از خاطرات کابوس‌ها تا خانه‌ برناردا آلبا

رضا موسوی
‌مدیر بخش تصویری‌
خبر خوب برای علاقه‌مندان به آثار علی رفیعی اینکه بزودی سه اثر متأخر این کارگردان صاحب‌نام یعنی «خاطرات و کابوس‌ها»، «یرما» و «خانه برناردا آلبا» در قالب فیلم‌تئاتر و روی دی‌وی‌دی در اختیار علاقه‌مندان قرار خواهد گرفت. در این مسیر ما با چالش‌هایی روبه‌رو بودیم که خوشبختانه توانستیم با کمک دوستان از پس آنها بربیاییم. به‌عنوان مثال تئاتر «خاطرات و کابوس‌های یک جامه دار از زندگی و قتل میرزا تقی خان فراهانی» فیلمبرداری شده بود اما پراکنده‌ و نامنسجم بود و تنظیم و صدابرداری مجزا نشده بود. از سوی دیگر «یرما» ایراداتی داشت که باید برطرف می‌شد و کار پایانی هم خانه «برناردا آلبا» بود که کارهای فیلمبرداری آن را خود من با مشورت کارگردان اثر انجام دادم و در مجموع کارهای فنی هر سه اثر با مشاوره و کمک حمید پورآذری به پایان رسید و بزودی وارد بازار خواهد شد. در مورد کار آخر هم که مجری طرحش ستاره اسکندری بود پیوندی بین من، آقای پورآذری و خانم اسکندری برقرار شد تا کار به نتیجه مطلوبی برسد. «خاطرات کابوس‌ها» همان‌طور که آمد، مشکلاتی در حوزه صدابرداری داشت و همین مسأله باعث شد پروسه‌ای طولانی برای آماده‌سازی‌اش طی شود و برای این کار مجبور شدیم صدای راش‌ها را از نسخه‌های مختلف استخراج و تدوین کنیم تا با این شکل تدوین صداها به کیفیت قابل قبولی برسد. در مورد «یرما» و «خاطرات و کابوس‌ها» نسخه‌های تصویری موجود، فیلم‌هایی بود که همان‌زمان گرفته شده بود و جناب رفیعی هم تقریباً در جریان‌شان بود. به‌عنوان مثال «خاطرات و کابوس‌ها» با پنج دوربین و طی دو روز اجرا فیلمبرداری شده بود و کاری که انجام شد این بود که به غیر از مسأله صدا، مجموعه تصاویری به‌دست آمده از این دو روز اجرا را هم باید تدوین می‌کردیم. کار بسیار سختی بود اما چون تنها منبع ما همین نسخه‌ها بود جناب رفیعی هم به همه‌ وسواسش با ما همراهی بسیاری کرد. برای تصویربرداری «خانه برناردا آلبا» چندین جلسه با آقای رفیعی برگزار کردیم تا او را در جریان کم و کیف و نحوه فیلمبرداری قرار بدهیم. در نهایت یکی از روزهای پایانی اجرا را برای ‌فیلمبرداری انتخاب کردیم چون معتقدیم زمانی باید فیلمبرداری انجام شود که کار به پختگی کامل در اجرا رسیده و حس بصری کار درست به بیننده منتقل شود. «خانه برناردا آلبا» با هشت دوربین فیلمبرداری شد و نظرات دکتر را هم گرفتیم تا کار را به‌صورت خاص‌تری فیلمبرداری کنیم و در نهایت فیلمبرداری و صدابرداری به‌صورت حرفه‌ای انجام شد و حتی برای اصلاح رنگ و نور و پلتفرم‌های مختلف هم نظر دکتر را جویا شدیم و در نهایت کار نهایی شد. تئاتر یک مسأله زنده است و چون دکوپاژی در فیلم‌تئاتر اتفاق نمی‌افتد، شاید به عقیده بسیاری آن کیفیتی که مدنظر است اتفاق نیفتد و طبیعی هم هست اما به هر صورت این اجرا با حضور تماشاگر روی صحنه رفته و در نهایت آقای رفیعی هم به نتیجه کار راضی بودند. نکته پایانی که باید به آن اشاره کنم این است که مسأله حقوقی این سه اثر هم به‌دلیل آنکه تهیه‌کننده مشخص دارند به شیوه درست و استاندارد پیش رفته و حق و حقوق‌ها پرداخت و مثلاً تولید محتوای کاری مثل «برناردا آلبا» زیر نظر خود تهیه‌کننده انجام شده است. آثار قرار نیست در وی‌او‌دی‌ها منتشر شود و به‌صورت دی‌وی‌دی در اختیار مخاطبان قرار می‌گیرند که تابع شرایط و ضوابط خاص خود است. هر سه اثر به‌صورت همزمان امروز در مرحله تکثیر هستند و شرکت انتشارات صوتی تصویری نی‌داوود آنها را به دست مخاطبان و علاقه‌مندان تئاتر خواهند رساند.