«دوترته» زیر ذره بین حقوق بشر

زهره صفاری/ محکومیت خبرنگار برجسته فیلیپینی به اتهام نقد صریح به اقدامات رئیس جمهوری این کشور، فعالان حقوق بشری و انجمن‌های حامی آزادی بیان رسانه‌ای را به واکنش واداشت و زنگ هشدار جدی حقوق بشری در فیلیپین را به صدا درآورد.
به گزارش شبکه خبری «الجزیره»، دیروز دادگاه فیلیپین، «ماریا رسا» 56 ساله مدیر سایت «راپلر» و یکی از خبرنگارانش را به اتهام نشر اکاذیب در فضای سایبری به دست کم 6 ماه و حداکثر 6 سال زندان محکوم کرد. این حکم در حالی برای نخستین بار برای این اتهام صادر شده است که متهمان در صورت رد فرجام خواهی، علاوه بر زندان مجبور به پرداخت غرامت 8 هزار دلاری به شاکی پرونده خود خواهند بود. براساس آخرین گزارش‌ها، رسیدگی به این پرونده به 8 سال قبل و شکایت «ویلفردو کنگ»، تاجر فیلیپینی بازمی گردد که مدعی شده بود، سایت «راپلر» با مرتبط کردن او به جرایم قاچاق مواد و انسان، او را بدنام کرده است. این شکایت 4 ماه پس از انتشار این خبر انجام شد و از آنجا که سایت «راپلر» به گفته قاضی پرونده-که ارتباط نزدیکی با شاکی داشت-نتوانست اسناد متقنی برای اثبات اتهامات وارده به «کنگ» ارائه کند، به محکومیت مدیر و خبرنگار این سایت منجر شد. قاضی «رینلدا مونتی» در توضیح این روند گفت: «اینکه خبرنگاران حق آزادی بیان دارند نمی‌تواند توجیهی برای توهین و افترا باشد.» این در حالی بود که خانم «رسا» چندی پس از پوشش جنجالی رویکرد رئیس جمهوری «رودریگو دوترته» در مبارزه با قاچاقچیان مواد مخدر و معتادان، مورد غضب او و همپیمانانش قرار گرفت و همین امر اوضاع را به قدری برای او سخت کرد که به لطف رئیس جمهوری و حامیانش نه تنها در این دادگاه که در 7 پرونده جرایم مالیاتی، نقض قوانین و... دیگر نیز به‌عنوان متهم احضار شد. وی که در حال حاضر با قرار وثیقه آزاد است، در حالی که محکومیتش را با انگیزه‌های سیاسی و تحت حمایت «دوترته» رئیس جمهوری کشورش می‌داند، گفت: «این یک ضربه سنگین بود اما انتظارش را داشتم. اما از شما خبرنگاران (خطاب به حاضران در دادگاه) و فیلیپینی‌هایی که صدای مرا می‌شنوند، می‌خواهم از حقوق خود دفاع کنند. من این اتهامات را قبول ندارم اما بعد از من نوبت شما است.» اظهارات تند و صریح «رسا» درباره نقش رئیس جمهوری فیلیپین در روند پرونده‌اش با واکنش دفتر «دوترته» همراه شد. «هری رژ»، سخنگوی رئیس جمهوری در این باره گفت: «به رأی دادگاه باید احترام گذاشت. همچنین تأکید می‌کنم «دوترته» هیچ دخالتی در روند محدود کردن آزادی بیان رسانه‌ها نداشته است.» «دوترته» و حامیانش در پرونده سایت «راپلر» نیز در تأیید این بیانیه، پرونده را نه موضوعی رسانه‌ای که یک پروسه قضایی معمول و نقض قانون عنوان کرده‌اند.
روز سیاه رسانه‌ها
مسئولان سایت «راپلر» این روزها نمادی از خشونت علیه خبرنگاران شده‌اند آن هم در شرایطی که آزادی رسانه‌ها در قانون اساسی فیلیپین مورد تأکید قرار گرفته است. به گزارش «بی‌بی‌سی» به نقل از انجمن خبرنگاران آزاد مستقر در امریکا، فیلیپین یکی از خطرناک‌ترین کشورها برای اهالی رسانه است. خطری که لزوماً از جانب دولت نیست: «در فیلیپین سیاستمداران محلی اغلب با اجیرکردن خلافکاران اجاره‌ای، خبرنگاران منتقد را ساکت می‌کنند.» با این حال برخی ناظران مدعی هستند، اوضاع برای منتقدان «دوترته» بر همین منوال است، طوری که از زمان آغاز دوره ریاست جمهوری او، رسانه‌ها بارها تحت فشار قرار گرفته و هدف انتقامگیری‌های شخصی رئیس جمهوری و حامیانش قرار گرفته‌اند.
مسدود شدن سایت «راپلر» و تعطیلی روزنامه «ABS-CBN»، پرتیراژترین روزنامه این کشور از جمله این دست برخوردها با منتقدان رئیس جمهوری است. اتحادیه ملی روزنامه نگاران فیلیپین که پس از دادگاه جنجالی خانم «رسا»، دیروز را «روز سیاه» روزنامه نگاران مستقل و فیلیپینی‌ها اعلام کردند، با صدور بیانیه‌ای نوشتند: «این حکم در اصل آزادی بیان رسانه‌ها را نابود کرد. اما ما عقب نمی‌نشینیم و برای آزادی می‌جنگیم.» «خوزه مانوئل دیوکنو»، از مدافعان برجسته حقوق بشر، روند پیش آمده در فیلیپین را آغاز یک جنگ طولانی حقوق بشری عنوان کرد. او که خود در سال 2019 منتقد رئیس جمهوری فیلیپین بود، گفت: «بدون شک این حکم پایان کار نیست. اما ما باید افکار عمومی را آگاه کنیم و بسیاری از رسانه‌های دولتی را همراه خود کنیم. بواقع این اتفاق اصول دموکراسی را زیر سؤال برده است.»