ایفاگر نقش‌های ماندگاری که فراموش شدنی نیست

«ایران»: درگذشت محمدعلی کشاورز از آن دست خبرهایی بود که کمتر کسی دلش می‌خواست باور کند، حتی با وجود اطلاع از بستری شدنش در بیمارستان یا مدت‌ها دست و پنجه نرم کردنش با بیماری. حجم قابل توجه پیام‌های تسلیتی که در فضای مجازی خودنمایی می‌کنند هم مصداقی بر همین گفته است که در رأس آنها می‌توان به انتشار پیامی از سوی رئیس جمهوری اشاره کرد؛ در پیام حسن روحانی آمده: «این هنرمند برجسته و چهره فرهیخته فرهنگ و هنر کشورمان با ایفای نقش‌های ماندگار در صحنه‌های گوناگون تئاتر، تلویزیون و سینما، یاد و خاطره‌ای فراموش نشدنی در دفتر زرین هنر ایران برجا گذاشت.»
یکی از ارکان اساسی بازیگری کشورمان بود
 از نکات قابل توجه درباره این پیام‌ها تنوعی است که چه به‌لحاظ نویسندگان و چه از نظر متحوای آنها دیده می‌شود؛ از ذکر خاطراتی درباره همکاری‌های مشترک تئاتری، سینمایی و حتی تلویزیونی با زنده یاد کشاورز گرفته تا اشاره به جایگاه هنری این هنرمند کشورمان و حتی احساس وظیفه مسئولان فرهنگی- کشوری که آنها هم در غم این فقدان چیزی بگویند.
 از میان اهالی هنر، شاید بهتر باشد قبل از همه به سراغ نوشته علی نصیریان برویم، تنها هنرمند باقی مانده از آن جمع مشهور پنج نفره بازیگران پیشکسوت ماندگار کشورمان که یار قدیمی اش را از دست داده، او گفته: «کشاورز یک جهان خاطره تئاتری و سینمایی از خود به یادگار گذاشته است. یک دوست و همراه را از دست داده ام، به خانواده او و جامعه هنری تسلیت می‌گویم، برایم باورش سخت است که دیگر کشاورز را در جمعمان نداریم.»
اما پرویز پورحسینی یکی از آنهایی است که از سابقه همکاری‌هایشان گفته، در بخشی از یادداشت این هنرمند آمده:«آقای کشاورز یکی از ارکان اساسی بازیگری بود. تأثیر ایشان بر صحنه نمایش این سرزمین، انکار ناشدنی است. وقتی با ایشان همبازی بودی، احساس می‌کردی که به ستون محکمی روی صحنه تکیه کرده‌ای. آقای کشاورز جزو چند بازیگر پیشکسوت هنر نمایش ایران زمین بود.»
از جمله نکات مشترک در اغلب این یادداشت‌ها می‌توان به جایگاه رفیعی اشاره کرد که اهالی فرهنگ و هنر برای کشاورز در بازیگری قائل هستند و اینکه امثال او بودند که به هنر نمایش اعتبار بخشیدند. حتی حمید جبلی که به قول همکاران رسانه‌ای چندان دست و دلش به یادداشت یادبود نمی‌رود هم درباره کشاورز گفته و حتی گلایه کرده که آخر این چه وقت رفتن بود! در بخشی از یادداشت او آمده: «استاد کشاورز حداقل می‌گذاشتی این ویروس عالم‌سوز تمام شود. حداقل می‌توانستیم به آن دنیا بدرقه‌ات کنیم. چرا اینقدر مظلوم و تنها؟ کاش می‌شد همه با هم گریه کنیم. نه برای تو که حتماً جای بهتری می‌روی. برای خودمان که رفیقی و استادی را از دست دادیم. خلاصه که کار خوبی نکردی.»
 در نقش‌هایی که به او محول می‌شد نمونه بود
 امین تارخ هم ضمن تأکید براینکه اهل هنر با یادگارهایی که برجای می‌گذارند همیشه زنده هستند گفته: «درگذشت محمدعلی کشاورز و فقدان این نسل بزرگ بازیگران سینما، تئاتر و تلویزیون ایران، غمی بزرگ است». رضا بابک که از او با عنوان عالیجناب محمد علی کشاورز یاد کرده گفته: «استاد عزیزمان محمد علی کشاورز در نقش‌هایی که به ایشان محول می‌شد، نمونه بود و در قالب شخصیت‌های گوناگون، بی‌نظیر بود چه در ارائه شخصیت‌های ایرانی و چه در آفرینش کاراکترهای فرنگی.»
گفته‌های محمد متوسلانی اما بیشتر بر ویژگی‌های اخلاقی زنده یاد کشاورز متمرکزشده که در آن آمده:«آقای کشاورز انسانی عاری از تکلف بود و هیچگاه تفاوتی بین خودش و دیگران احساس نمی‌کرد، خودش را از مردم می‌دانست و بسیار درویش مسلک و خاکی بود. رفتار و شخصیت ایشان هیچگاه کسی را ناراحت نمی‌کرد و شخصیت محبوبی داشت.»
اما از میان مسئولان و مدیران ارگان‌های فرهنگی که از فقدان این هنرمند کشورمان گفته‌اند می‌توان به شورای مرکزی کانون کارگردانان سینما، مدیر کل هنرهای نمایشی، دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو، مدیر مجموعه تئاتر شهر، مدیرعامل خانه هنرمندان ایران، مدیر تماشاخانه «سنگلج»، مدیرعامل مؤسسه تصویر شهر، رئیس صدا و سیما، مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی و دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی اشاره کرد که هر یک پیام‌های جداگانه‌ای منتشرکرده‌اند.
حسین انتظامی، رئیس سازمان سینمایی هم تأکید کرده: «ترجیع بند زندگی هنری مرحوم کشاورز و مؤلفه مشترک نقش‌های ماندگار و متنوع او در فیلم‌های سینمایی و سریال‌های تلویزیونی، مردمی بودن و الهام گرفتن از مسائل مردمان روزگار خویش بود.» البته برخی وزرای دولت هم ازغم فقدان این هنرمند کشورمان گفته اند؛ همچون وزیر ورزش و جوانان که گفته: «کشاورز چهره بی‌بدیل در هنر بود که کوچش تاریخ هنر این سرزمین را با فقدان عظیمی مواجه می‌کند.» وزیر آموزش و پرورش هم از او با عنوان هنرمندی خلاق یاد کرده، رئیس مجلس شورای اسلامی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی و سخنگوی وزارت امور خارجه هم از دیگر مسئولانی هستند که پیام تسلیت منتشر کرده‌اند.
از آنجایی که اوضاع و احوال حاکم بر این روزهای جهان منجر به بروز محدودیت‌هایی در برگزاری مراسم‌ مختلف از جمله مراسم یادبود شده، روز گذشته تعداد انگشت شماری از اهالی فرهنگ و هنر برای ابراز همدردی راهی منزل زنده یاد محمدعلی کشاورز شدند که علی نصیریان، اسماعیل شنگله و علیرضا تابش از جمله آنها بودند.