نقاشی‌هایی به رنگ مهر مادر

مریم سادات گوشه
‌خبرنگار
«مادری برای کودکان اوبه» نام نمایشگاه جدید سلیمه قزل است. هنرمند ترکمنی که بر اساس فرهنگ و آداب و رسوم منطقه ترکمن صحرا نقاشی می‌کشد. نقاشی‌هایی که به گفته خودش در شهرهای بزرگی چون گرگان و تهران مخاطب دارد اما در بندر ترکمن مخاطب چندانی ندارد. چرا که بندر ترکمن، آق قلا و گنبد هیچ گالری ای برای برگزاری نمایشگاه ندارد. سلیمه قزل هم مثل بسیاری از هنرمندان به‌دلیل نبود امکانات تحصیلی در شهرشان تلاش کرده است تا با تحصیل در دانشگاه بتواند با نقاشی‌هایش فرهنگ محل زندگی اش را در تاریخ ثبت کند و زنده نگاه دارد.
حالا بعد از دوران قرنطینه کرونا باز هم نمایشگاهش را از جمعه 13 تیرماه در گالری بهارک افتتاح کرده است. او در مورد آثارش که تماماً تصویرگر روایت زندگی در ترکمن صحراست و از آن منطقه نشأت می‌گیرد به «ایران» می‌گوید: «از همان اوایل ورودم به دانشگاه سعی کردم تا بتوانم فرهنگ محل زندگی‌ام یعنی منطقه ترکمن صحرا را در آثارم وارد کنم.در شروع نمد ترکمن را منشأ آثارم قرار دادم و کم کم فرم‌های هندسی مکان‌های مذهبی ایلم و نیز سنگ قبرها با موتیف‌ها و نوشته‌هایی که روی آنها تراشیده شده و اکثراً شامل فرم‌های شاخ قوچ است را که نماد قدرت و برکت و زایش هستند وارد آثارم کردم. همین‌طور نقوش و موتیف‌هایی که در دست‌بافته‌های زنانه شامل سوزن دوزی‌ها، قالیبافی، نمد مالی و گلیم بافی را وارد آثارم کردم و همنیطور از زیورآلات استفاده کردم.»
این نقاش هنرمند در پاسخ به اینکه چرا نام نمایشگاهش را مادری برای کودکان اوبه گذاشته است و معنای اوبه چیست؟ می‌گوید:«اوبه‌های ترکمن را در نقاشی‌هایم تصویر کردم. اوبه در واقع تعریفش این است که ترکمن‌ها در زمان کوچ نشینی‌شان آلاچیق‌هایی را برای زندگی برپا می‌کردند که به این آلاچیق‌ها گوت تکمه و آق اوی هم گفته می‌شود. به تجمع این آلاچیق‌ها در کنار هم که در واقع همان روستای ترکمن را تشکیل می‌دهد اوبه می‌گویند.»
قزل در پاسخ به اینکه چرا از جنین و زایش در نقاشی‌هایش استفاده کرده است، می‌گوید:«با توجه به اهمیت و نقش خانواده در فرهنگ ترکمن به ارزش داشتن باروری و زایش، جنین‌ها را وارد نقاشی هایم کردم ولی نگاهم به این جنین‌ها از زوایای مختلفی بود و فقط از حیث نشان دادن این باروری و زایش که در وجود یک زن از طرف خداوند قرار داده شده، نبوده بلکه می‌خواستم بگویم حس مادری نه فقط از طریق زایش بلکه این حس می‌تواند شامل تمام کودکانی شود ‌که ‌به هر دلیل از داشتن مادر محرومند.» او در ادامه سخنانش در خصوص تکنیک آثارش توضیح می‌دهد:«تکنیک در آثارم بیشتر استفاده از رنگ اکریلیک و ترکیب مواد و متریال‌های مختلف است. خصوصاً استفاده از کولاژ پارچه و چارقدهای زنان ترکمن که در واقع ارتباط تنگاتنگی با این جنین‌ها دارند و تمام سعیم را کردم تا تلفیقی از سنت و مدرنیستم را در آثارم داشته باشم و فرهنگ و سنت‌های نهفته در فرهنگ ترکمن را با انتزاعی کردن و جزئی کردن تصویر بکشم. رنگ‌ها بیشتر رنگ‌های غالب در زندگی ترکمن صحراست. هرکسی که به منطقه ما سفری داشته است حتماً متوجه حضور غالب رنگ‌های گرم در فرهنگ ترکمن می‌شود. خصوصاً در لباس‌های زنان، سوزن دوزی‌ها و دست بافته‌هایشان این‌ها کاملاً قابل مشاهده است.» قزل در پاسخ به اینکه آیا در ترکمن صحرا مردم به دیدن آثارش می‌آیند و نقاشی‌هایش را دوست دارند؟ می‌گوید: «ترکمن‌ها نمایشگاه نقاشی را دوست دارند اما نه به‌صورت سبک و سیاق کارهای من که مدرن هستند. آنها بیشتر نقاشی‌های رئال را دوست دارند. مثلاً عکس طبیعت را بیشتر می‌پسندند تا نقاشی چالش برانگیز. در حقیقت می‌خواهند عکس‌های شسته رفته ببینند. آنجا منطقه‌ای است که گالری استاندارد ندارد. من نمایشگاه‌هایم را در شهر گرگان برپا می‌کنم چون بندرترکمن، آق قلا و گنبد گالری ندارند. البته شهر گنبد قبلاً داشت اما چون درآمدزایی نداشت مجبور شدند آن را تبدیل به آموزشگاه هنر کنند.» او در مورد فروش آثار هنری در منطقه سکونتش می‌گوید:«در منطقه ما فروش آثار خیلی ضعیف است. مردم از لحاظ مالی در سطح بالایی از زندگی نیستند و منطقه بضاعت بالایی ندارد و کمتر توسعه یافته است. درآمد مردم به‌گونه‌ای نیست که برای خرید آثار هنری هزینه کنند نه برای دکور و نه حتی مجموعه داری. مردم حاضرند برای دکور خانه‌شان پوستر ارزان قیمت بخرند اما اثر هنری نمی‌خرند.» این هنرمند نقاش ترکمنی در مورد فروش آثار خودش و بازار کار هنر تأکید کرد: «آثار هنری‌ام آنقدرها که هزینه می‌کنم و وقت می‌گذارم فروش خوبی ندارند. شاید در سال چند اثر فروش رود. من اصلاً آثارم در منطقه ترکمن صحرا فروش نرفته است. در تهران هم همین‌طور دوستان هنرمندم از من حمایت کرده‌اند و آثارم فروش داشته است.» قزل در دوره کرونا که دنیا در قرنطینه به سر می‌برد از شرایط به وجود آمده استقبال کرده است او هم مثل بسیاری از هنرمندان آثاری خلق کرده است:«دوره قرنطینه تأثیر خوبی بر کارهایم گذاشته است.» چرا که مدت زمان طولانی در خانه مانده و توانسته است ایده‌هایی که سال‌ها در ذهن داشته اما وقت کشیدنش را پیدا نکرده تا در این مدت نقاشی کند.