اوقات فراغت در خانه با شبکه های مجازی

هدی هاشمی
خبرنگار
هر سال  تابستان با تعطیل شدن  مدارس  خیلی از خانواده‌ها  فرزندان‌شان  را برای استفاده از کلاس‌های آموزشی، ورزشی و هنری آماده می‌کنند تا از این طریق  اوقات فراغت آنها را به شکل بهینه‌ای  پرکنند اما حالا با ماندگاری ویروس کرونا بیشتر خانواده‌ها مخالف بیرون رفتن فرزندانشان هستند تا جایی که این روز‌ها  پر کردن اوقات فراغت دانش‌آموزان به یکی از دغدغه‌های اصلی آنها تبدیل شده است. از یک سو دانش‌آموزان چند ماهی است که خانه‌نشین شده‌اند و دیگر تاب و توان ماندن در خانه را ندارند و از سوی دیگر  پدر و مادرها هستند که نگران سلامتی فرزندان‌شان هستند و اجازه نمی‌دهند  آنها در کلاس‌های  تابستانی شرکت کنند. از طرفی بگو مگو بین والدین و فرزندان‌شان بالا گرفته است و حالا برخی از نوجوانان در گفت‌وگو با «ایران» می‌گویند  این چند ماه خانه‌نشینی آنها را افسرده، کلافه و عصبی کرده است. سارا جلالی، دانش‌آموز کلاس هشتم متوسطه است. او چند ماهی است که در خانه مانده و پدر و مادرش تمام کلاس‌هایی را که تا قبل از کرونا می‌رفته لغو کردند. سارا تا پیش ازشیوع کرونا  سه روز در هفته به کلاس زبان می‌رفت و یک روز در هفته هم کلاس ویولن داشت البته در تابستان این برنامه کمی تغییر می‌کرده و ورزش هم به آن اضافه می‌شد اما حالا با ماندگاری  کرونا همه کلاس‌ها کنسل شده است او می‌گوید: دوست دارد حداقل  کلاس ویولنش را ادامه دهد اما خانواده‌اش اجازه نمی‌دهند. سارا حالا روزهای بی حوصلگی را در خانه سپری می‌کند. او می‌افزاید: «همش توی خونه بودم درست از همون روزی که مدرسه تعطیل شده. باز تو زمان مدرسه کلاس‌های درس آنلاین داشتم الان که هیچی ندارم. فقط چند باری با مادر و پدرم به دیدن مادربزرگ‌هایم رفتم همین. چهار ماهی می‌شه که دوستانم را ندیدم البته کرونا نگذاشت با هم بیرون بریم. پدر و مادرم اصلاً نمی‌گذارند که دوستام رو ببینم  یا  به کلاس زبان و ساز بروم. با مادرم خیلی بحث می‌کنم برای همین یک جلسه آنلاین کلاس ویولن با استادم داشتم اما واقعاً خوب نبود. خودم هم دوست نداشتم. کلاس زبان هم گروهی بود و حالا که مؤسسه زبان باز شده مادرم اجازه نمی‌ده که به کلاس برم. در خانه که هستم بیشتر وقتم را در فضای مجازی می‌گذرونم. بیشتر توی اینستاگرامم.» از او می‌خواهم یک روزش را که در خانه است برایم توصیف کند او می‌گوید: «ساعت 11 یا 12 از خواب بلند می‌شم.  اول از همه گوشیم رو چک می‌کنم که پیغامی از دوستام نداشته باشم بعدش ناهار می‌خورم. ظهر تا عصر پای تلویزیون و فیلم و سریال هستم. البته حواسم به گوشی و اینستاگرامم هم هست. ساعت 9 شب هم با دوستام قرار تماس تصویری دارم و برخی وقت‌ها گروهی در سایتی بازی می‌کنیم.» وضعیت خیلی از دانش‌آموزان شبیه سارا است. خستگی از ماندگاری ویروس کرونا  از یک طرف و نداشتن برنامه از سوی دیگر آنها را عصبی و بی حوصله کرده است. با این حال وضعیت پسرها کمی متفاوت‌تر از دختران است. پسرها خیلی اهل ماندن در خانه نیستند آنها جمع دوستانه خود را بیرون از خانه دارند و همدیگر را در پارک و خانه‌هایشان  می‌بینند. پارسا کلاس دهم  متوسطه است. او در ایام  شیوع کرونا  فقط کلاس فوتبالش را می‌رود. اما قبل از کرونا کلاس زبان هم داشته. خودش می‌گوید بیشتر وقتش را در شبکه‌های مجازی می‌گذراند و در هفته یکی دو باری دوستانش را می‌بیند: «سر ظهر از خواب بلند می‌شم و سریع اینستا را چک می‌کنم. این شبکه خیلی جذابه. همه چی داره. می‌تونم از همه چی سر دربیارم. اطلاعات آدم رو بالا می‌بره. کمی هم فیلم می‌بینم یک وقت‌هایی هم برای خرید بیرون می‌روم  و دوستانم رو می‌بینم. اما درکل همه‌اش خونه‌ام. با اینکه همه کلاس‌ها باز شده اما پدر و مادرم نمی‌گذارن که زبان، فوتبال و والیبال بروم. می‌ترسند کرونا بگیرم. اصلاً خونه موندن رو دوست ندارم. سخت می‌گذره، اما داره می‌گذره.»
دغدغه خانواده‌ها
کرونا ذهن خانواده‌ها را  درگیر چند موضوع کرده است. از یک سو آنها نگران سلامت حال فرزندان‌شان در این روزهای دلهره‌آور هستند و از سوی دیگر نمی دانند برای خانه‌نشینی فرزندان‌شان چه برنامه‌ای داشته باشند. میترا بی پناه مادر علیرضا است. پسرش پایه هشتم متوسطه است و امسال باید تعیین رشته کند. از طرفی نگران درس و مشق علیرضا است و از سوی دیگر نگران تأثیر منفی شبکه‌های اجتماعی روی رفتار پسرش است. آنطور که مادر علیرضا می‌گوید او در این چهار ماه آنقدر درگیر فضای مجازی شده که دیگر نمی خواهد به کلاس‌هایی که قبل از کرونا می‌رفته برود. مادر علیرضا می‌افزاید  پسرش از صبح تا شب با گوشی سرگرم است  و بحث و جدل بین آنها بیشتر از قبل شده است: «پسرم چهار ماهی است که در خانه است و کارش فقط سرکشی به فضای مجازی است. کاملاً گرایشش به فضای مجازی بیشتر شده از طرفی هم که ویروس کرونا هست ما کاری نمی تونیم برای بچه‌ها انجام بدیم بچه‌ها هیچ تفریحی ندارند. خودم مجبور شدم دو تا معلم خصوصی برایش بگیرم امسال اصلاً درس نخوند. خواستم برخی از درس‌هاش رو تقویت کنم. از طرفی نمی‌دانم سال بعد بحث آموزش چی میشه و می‌خوام با معلم خصوصی تقویتش کنم. اگر مدرسه تعطیل شد بچه از درسش عقب نیفته. پسرم  خیلی عصبانیه. دلش می‌خواد کلاس والیبال و زبان بره اما واقعاً می‌ترسم. سعی می‌کنم اوقات فراغتش رو با کلاس‌های خصوصی پر کنم. در این چهار ماه همه‌اش با موبایل سرگرم بود شب‌ها دیر می‌خوابه و روزها  هم دیر بیدار میشه. شب و روزش بهم ریخته. این برای من نگران کننده است.»
مادر باران اما از افسردگی این روزهای دخترش می‌گوید:«این روزهای تعطیل ، برای من یک دغدغه شده. مدرسه کلاس شنا، نقاشی و روباتیک رو برگزار می‌کنه و گفتن هر کسی دوست داره می‌تونه بیاد ثبت نام کنه حقیقتش  می‌ترسم که بچه ام در این کلاس‌ها شرکت کنه. تابستون سال پیش کلاس زبان، طراحی و نقاشی می‌رفت. خیلی هم خوب بود امسال می‌ترسم با اینکه مدرسه اعلام کرده  پروتکل‌های بهداشتی رو رعایت می‌کنه اما اینها بچه هستند من باران را با ماسک و دستکش به مدرسه بفرستم می‌ترسم که ماسک رو دربیاره یا دستکش رو به دهنش بزنه.  بچه‌ها بازیگوشند.  ممکنه معلم خیلی حواسش به بچه‌ها نباشه. البته توی خونه هم افسرده و خسته شده. خیلی بهونه می‌گیره و نمی‌تونه انرژیش رو خالی کنه.»
منیژه صادقی، مادر امیرحسین هم دغدغه اصلی این روزهایش گذران اوقات فراغت پسرش است. او شاغل است و نگران تنها ماندن  پسر 10 ساله اش در خانه است. امیرحسین کلاس چهارم ابتدایی است و قبل از کرونا کلاس پیانو و زبان می‌رفته و تابستان‌ها هم سرگرم کلاس فوتبال است اما حالا وضعیت بحرانی است و او این روزها را درخانه به تنهایی می‌گذراند: «خیلی نگران  تنهایی بچه ام هستم. هر لحظه از محل کار زنگ می‌زنم و چکش می‌کنم اما باز هم می‌ترسم. برخی از کلاس‌های امیرحسین  به صورت آنلاین ادامه داره. منم برای اینکه سرگرمش کنم با استاد پیانوش صحبت کردم تا به صورت آنلاین این کلاس‌ها ادامه داشته باشه با اینکه بازدهی لازم رو نداره اما همین که سرش گرمه خوبه.  از طرفی سال گذشته وضعیت تدریس خوب نبود. بچه‌ها سه ماهه که  مدرسه نرفتن احساس می‌کنم دچار افت تحصیلی شده اند برای همین خودم وقتی خونه ام  درس‌های سال گذشته رو باهاش کار می‌کنم.در برخی از درس‌ها امیرحسین مثل سابق نیست. ریاضی و دیکته اش خیلی ضعیف شده جواب سئوال ریاضی را با مکث و فکر کردن زیاد می‌ده. دستخطش هم خیلی بد شده. چون چند ماهی درست ننوشته . خودم هر روز از کتاب اول تا سوم رو دیکته می‌گم. اینجوری باز کمی سرگرمه. کمتر با گوشی بازی می‌کنه. هر روز هم با دوستانش تصویری چت می‌کنه  و بازی‌های گروهی آنلاین انجام می‌دن. قبل از کرونا اینستاگرام نداشت الان خودش برای خودش اکانت درست کرده و وارد اینستا میشه.»
پریسا زمانی هم مادر بنیتا 16 ساله است. او در همان روزهای مدرسه هم اجازه نداد حتی بنیتا برای رفع اشکال به مدرسه برود دختر بهانه گیری می‌کند و خیلی وقت‌ها هم برای دیدن دوستانش از خانه بیرون می‌رود. مادر اما نگران حال روحی فرزندش است. او می‌گوید : راستش قبل از کرونا دخترم کلاس گیتار و زبان  می‌رفت اما وقتی ویروس کرونا پخش شد دیگر اجازه ندادم که در کلاس‌ها حاضر شود. یک ماهی معلم خصوصی زبان به صورت آنلاین داشت اما بازدهی لازم را برایش نداشت. این کلاس را هم کنسل کردم. الان چهار ماهی است که خانه نشین شده است. اوایل بهانه گیری می‌کرد و می‌گفت حالا که همه جا باز شده باید منم به کلاس‌هام برسم. من و پدرش اجازه نمی دادیم خیلی بحث داشتیم ما که سرکار می‌رویم دوستانش به خانه می‌آیند و او به خانه دوستانش میره نمی دونم چیکار کنم. بیشتر وقت‌ها بهم میریزه و با هم بحث می‌کنیم. گریه می‌کنه و میره توی اتاقش.»
آموزش و پرورش چه برنامه‌ای دارد؟
در این روزهای کرونایی خانواده‌ها از مسئولان آموزش و پرورش انتظار دارند که  برنامه‌ای برای اوقات فراغت دانش‌آموزانشان داشته باشند. در این خصوص علی رمضانی  مدیر کل فرهنگی هنری، اردوها و فضای پرورشی وزارت آموزش و پرورش، از ابلاغ دستورالعمل اجرایی به استان‌ها خبر می‌دهد و به «ایران» می‌گوید: فعالیت‌های تابستانی با شعار هر دانش‌آموز یک مهارت به صورت مجازی در بستر شبکه آموزشی دانش‌آموزی و حضوری براساس پروتکل‌های وزارت بهداشت انجام می‌شود. البته فعالیت‌های حضوری نیز در مناطق زرد و سفید انجام می‌شود. فعالیت‌های اوقات فراغت در بستر فضای مجازی بیشتر با محوریت دارالقرآن‌های کشور، مجتمع‌های ورزشی، پژوهشسراهای دانش‌آموزی، کانون‌های فرهنگی تربیتی و تشکل‌های دانش‌آموزی انجام می‌شود. تلاش کردیم جذابیت، تنوع و نشاط را امسال از طریق فضای مجازی پیش بینی کنیم رویکرد ما تعلیم و تربیت تمام ساحتی مورد توجه و تأکید سند تحول بنیادین است مهم‌ترین وجه ممیزه اوقات فراغت امسال همین فضای مجازی بود و این‌که امکان استفاده از فضای آموزشی کلان کشور برای دانش‌آموزان محروم و استفاده تجارب استان‌ها مهیا شده است.