خطای 107 درجه‌ای کاربر سامانه دفاعی

گروه سیاسی/ براساس تازه‌ترین گزارش پیشرفت تحقیقات بررسی سانحه هواپیمای اوکراینی توسط سازمان هواپیمایی کشوری که در سایت این سازمان قرار گرفته است، دلایل اینکه چرا پرواز PS۷۵۲ توسط یکی از سامانه‌های دفاع هوایی به‌عنوان یک تهدید شناسایی و به سمت آن شلیک شده، مورد بررسی قرار گرفته است. صبح 18 دی ماه سال گذشته با شلیک اشتباهی، هواپیمای مسافربری اوکراینی با 176 نفر مسافر و خدمه پرواز سقوط کرد که همه سرنشینان جان باختند، البته در گزارش سازمان هواپیمایی آمده که یکی از مسافران باردار بوده و جنین هم بالای 7 ماه عمر داشته لذا در این گزارش کشته شده‌ها 177 نفر یاد شده است.
در این گزارش هدف بررسی سانحه موضوع ضمیمه ۱۳ کنوانسیون شیکاگو، شناختن ریشه‌های رویداد و جلوگیری از رخداد مجدد آن با شناسایی و پیاده‌سازی اصلاحات لازم جهت حذف زمینه‌های تکرار آن عنوان شده است. این گزارش به‌ جابه‌جایی یک سامانه دفاع هوایی و عدم انجام فرآیند تنظیم مجدد آن اشاره کرده که منجر به خطایی 107 درجه‌ای در تشخیص شمال جغرافیایی می‌شود. به‌همین دلیل «کاربر سامانه دفاع هوایی مشخصات هدف شناسایی شده را در ساعت ۰۶:۱۴:۲۱ روی بستر ارتباطی به مرکز هماهنگی مربوطه اعلام کرد (درخصوص برقراری ارتباط به‌ بند بعدی مراجعه شود). این هدف میهمان هواپیمای اوکراینی بوده که از سمت فرودگاه امام در حال نزدیک شدن به سامانه بوده است ولی توسط سامانه به‌عنوان هدفی که از ناحیه جنوب غربی در حال نزدیک شدن به تهران بود شناسایی می‌شود.»
به‌گفته این گزارش حلقه دیگر زنجیره رویدادی که منجر به سرنگونی هواپیمای اوکراینی شده، عدم هماهنگی سامانه دفاعی با مرکز برای شلیک بوده است. بر همین اساس «کاربر سامانه دفاع هوایی به تجزیه و تحلیل اطلاعات قابل مشاهده می‌پردازد و این هدف را به‌عنوان یک هدف متخاصم شناسایی می‌کند.» طبق گزارش سازمان هواپیمایی کشوری «در ساعت ۰۶:۱۴:۴۱ کاربر سامانه دفاع هوایی، بدون دریافت پاسخ از مرکز هماهنگی، یک فروند موشک به سمت هدف متخاصمی که شناسایی کرده بود شلیک کرد. مطابق دستورالعمل‌های مربوطه در صورتی که سامانه دفاعی موفق به برقراری ارتباط با مرکز هماهنگی نبوده و فرمان شلیک را دریافت نکرده باشد، مجاز به شلیک نبوده است، این تمهید نیز به‌عنوان یک لایه مراقبتی دیگر پیش‌بینی شده بود که رعایت نشد. حلقه چهارم رویدادها که منجر به شلیک موشک شد در این مرحله شکل گرفته است.» بر اساس آنچه که گزارش شده «موشک دومی در زمان ۰۶:۱۵:۱۱ از سامانه دفاعی به سمت هواپیما شلیک می‌شود.» زمان برخورد هواپیما با زمین نیز ساعت ۰۶:۱۸:۲۳ عنوان شده است.
بخش دیگر این گزارش اشاره می‌کند که «مسیر حرکت هواپیما و وضعیت آن در زمان شلیک موشک اول عادی بوده و هیچ نوع عملیات پروازی که باعث گمراه کردن سامانه دفاعی شود تاکنون مشاهده نشده است.» سازمان هواپیمایی کشوری تأکید کرده که «سلسله رخدادها نشان از وقوع یک زنجیره رویداد با نقش پررنگ خطای انسانی است» اما در عین حال نیز می‌افزاید: «با بررسی اطلاعات جعبه سیاه ممکن است برخی حلقه‌های جدید در سانحه شناسایی شود.» این گزارش مواردی چون «خطا در تنظیم مجدد سامانه»، «نقص در برقراری ارتباط بین سامانه و مرکز»، «شناسایی اشتباه هدف» و «نادیده گرفتن دستورالعمل شلیک» را چهار مرحله خطای صورت گرفته عنوان کرده و افزوده است: «در صورت حذف هر کدام، شلیک به‌سمت هواپیما رخ نمی‌داد.»