رشد افسانه‌ای یا منطقی

محمود زرین ماه
عضو هیأت علمی دانشگاه امام حسین
به نظر می‌رسد بعد از بی‌قراری قیمت ها در بازار خرید و فروش و اجاره مسکن و طلا و ارز بزودی دامنه التهاب به قیمت برخی کالاها و خدمات دیگر هم کشیده شود.
فارغ از تبعات اجتماعی و امنیتی پدیده تشدید افزایش قیمت‌ها که ممکن است با تأخیر صورت گیرد، پیامد‌های اقتصادی و معیشتی از همین امروز بروز کرده است. وضعیت افزایش خارج از کنترل قیمت‌ها با عوامل متعددی مرتبط است که ریشه‌های آن را در یک دهه قبل از انقلاب و چهار دهه بعد از انقلاب باید جست‌و‌جو کرد، که فعلاً به آن نمی‌پردازیم.
آنچه باید در مورد آن گفته شود تصمیمی است که برخی از صاحبنظران و مسئولان اقتصادی در مورد بورس گرفتند. در اصالت، قدرت، اعتماد و گستردگی بسیاری از جنبه‌های بورس حرف‌های بسیاری وجود دارد ولی آنچه می‌خواهیم به آن بپردازیم روند افزایشی قیمت سهام طی یک سال اخیر 98-99 است.
در ماه‌های ابتدایی سال 98 شاخص بورس حدود 180 هزار واحد بود و امروز در نیمه تیرماه 99 به بیش از یک میلیون و 800 هزار واحد یعنی 10 بار بیشتر رسیده و با شروع افزایش تند شاخص، مسئولان بورس به محوریت آقای محمدی بدرستی تصمیم گرفتند که دامنه نوسان را از 5 درصد و 3 درصد مثبت یا منفی به 3 درصد و 2 درصد تغییر دهند و با افزایش میزان حجم مبنا (حداقل تعداد سهمی که برای هر نماد باید معامله شود) تا شیب افزایش یا کاهش قیمت سهام متعادل‌تر شود.
متأسفانه گروهی با ورود شبانه به موضوع، تصمیم منطقی و امنیت ساز مسئولان بورس را باطل و در پی آن رئیس وقت بورس کنار گذاشته شد یا رفت. مسلماً مهم‌ترین استدلال به ظاهر منطقی تیم اقتصادی، جذب بخشی از نقدینگی بیش از 25 هزار تریلیون تومانی موجود در کشور بود. که اگر با راهکارهای کنترلی مانند آنچه مسئولان وقت بورس انجام دادند همراه می‌شد پیامد‌های مثبت اقتصادی به همراه داشت ولی متأسفانه با دمیدن به آتش افزایش قیمت سهام و رشد بی سابقه شاخص، شاید کنترل از دست خارج شده باشد. طی ماه‌های اخیر سود بسیاری از سهام طی هر سه یا چهار روز معادل سود یک سال سپرده‌های بانکی و مؤسسات مالی افزایش قیمت داشته است که به تبع آن قیمت بسیاری از سهام، یک، دو، سه، ده و حتی بیست برابر بیشتر شده (تجربه شخصی سبد سهام نگارنده).
 برای اولین بار در سال 96 حجم نقدینگی از تولید ناخالص فراتر رفت
 به‌عنوان یکی ازصدها نمونه به بررسی اجمالی سهم ایران خودرو که با افزایش نجومی قیمت مواجه شده می پردازیم: تعدادسهام شرکت ایران خودرو در حال حاضر بیش از 301 میلیارد و 656 میلیون است.ایران خودرو با زیان 377 ریالی هرسهم و P/E منفی(نسبت قیمت به سود) 37/13- روبه‌روست. نماد ایران خودرو در تاریخ 25/12/98 با قیمت 1157 تومان متوقف شد و در تاریخ 27/2/99 باافزایش 7/19برابری تعداد سهام از محل تجدید ارزیابی و قیمت پایانی 117 تومان باز شد، یعنی طی فاصله سه ماهه توقف سهم و بازشدن مجدد 100 درصد افزایش قیمت داشت و از 27/2/99 تا 17/4/ 99 به 529 تومان با بیش از یک میلیارد صف خرید گردید. یعنی 600درصد افزایش قیمت طی سه ماه. در قیمت جایگزینی مجموعه ایران خودرو چه اتفاقی افتاده که یک نماد زیانده با زیان چند هزار میلیارد تومان طی 5 ماه قیمتش 6 برابر شده نگارنده در پورتفوی خود این سهم را به تعداد قابل توجهی داشته و دارم و لذا انتقاد من به‌دلیل محرومیت از سود یا جاماندن از بازار نیست. بلکه نگرانی از افزایش قیمت این نماد و صدها نماد دیگر است که با وجود زیانده بودن با افزایش قیمت چند برابری مواجه شده‌اند.
در مثال ایران خودرو یکی از دوستان فعال در بورس تا روز توقف سهم در 25/12/98 تعداد 2 میلیون و 300 هزار سهم به مجموع قیمتی2.5 میلیارد تومان خریداری کرد. قیمت سهامش امروز 24 میلیارد تومان است که قصد دارد به خرید چندین واحد مسکن مهر در شهرک‌های پرند و پردیس اقدام کند. این یکی از نمونه‌های مستند از صدها و هزاران نفر فعال بورس است که با کسب سودهای نجومی در حال هجوم به بازار‌های موازی هستند و اصلاح این پدیده ممکن نیست مگر با تصمیمات فوری تیم اقتصادی دولت و وزیر محترم اقتصاد.  تردید سهامداران به توقف افزایش قیمتی و نیز ترس ازاحتمال ریزش یکباره قیمت سهام موجب خروج بخشی ازسودهای کلان به‌دست آمده می‌شود یا مترصد فروش و خروج از بازار هستند. امروز جذب چندصد هزار میلیارد تومان از حجم نقدینگی موجود در کشورکه هدف اولیه دولت بود با این مشکل جدی روبه‌رو شده که سود‌های کلان ایجاد شده در بورس، سبب شده تعداد بسیار زیادی از فعالین بورس در حال ورود(هجوم) به بازار‌های موازی (مسکن، ارز، طلا و...) باشند. برای جبران این اشتباه باید نشست و فکر کرد و بدون اینکه سرمایه‌گذاران دچار تردید و هراس شوند، یک راه حل منطقی برای آن اندیشید.
پیشنهاد
1-آنچه که به بورس مربوط می‌شود کاهش فوری دامنه نوسان و افزایش میزان حجم مبنا و توقف موقت و چند روزه سهم پس از سودهای متوالی است که برای جلوگیری از آن باید به سرعت کمیته‌ای برای بررسی دلایل و تبعات صدها و هزاران درصدی قیمت بسیاری از سهام تشکیل و راهکارها و تصمیماتی که بتواند کنترل منطقی و اطمینان بخشی در بازار سرمایه ایجاد کند، به‌کار گرفته شود.
 2-برای جلوگیری از خسارت های جبران‌ناپذیر هجوم نقدینگی انباشت شده در کشور و سودهای کلان ایجاد شده دربورس به بازارهای موازی بویژه بازار مسکن و خودرو باید به فوریت قانون مالیات بر چند خانه ای وچند خودرویی تصویب و اجرا شود واز آنجا که تصویب قوانینی از این جنس در مجلس وتأیید آن توسط شورای نگهبان بسیار طولانی وزمانبر ومصداق بارز نوشدارو بعد از مرگ سهراب است این مهم باید در نشست مشترک سران محترم قوا بررسی ودرباره آن تصمیم‌گیری شود.
منطقی ترین، تأثیرگذار‌ترین و جهانی‌ترین راهکار برای این دو بخش، وضع مالیات سالانه یک تا چهار درصدی بر مالک دو یا چند خانه‌ای و دو یا چند خودرویی است. در این فرض سرمایه‌گذاران (سوداگران) با محاسبه مالیات‌های سنگین از خرید، انباشت و احتکار مسکن وخودرو خودداری خواهند کرد.