از نظرخواهی کودکان تا یافتن ذهن‌های خلاق در نوجوانان

فرهنگی/ در سایه همه‌گیری شیوع کرونا، کودکان سهم بیشتری از مشارکت در جشنواره فیلم کودک و نوجوان یافته‌اند. مانیفست امسال جشنواره تأکید بر همین مشارکت است که با این عبارات «هر خانه یک سینما» و «هر کودک یک داور» در شعار سی‌و‌سومین دوره جشنواره هم ظهور و بروز دارد. اگر هر سال تعداد محدودی از بچه‌ها به عنوان داوران کودک و نوجوان، فیلم منتخب خود را معرفی می‌کردند امسال با تکیه بر همین شعار کودکان متولد ۸۴ تا ۹۴ یعنی بچه‌های بین پنج تا ۱۵ ساله می‌توانند به‌ صورت رایگان در سه پلتفرم فیلیمو، نماوا و تیوا در خانه به تماشای آثار بنشینند و آنها را داوری کنند.
زندگی با همه فراگیریش در منظر نگاه نسل نو
«انتخاب فیلم‌ها و بیان جذابیت‌ آثار از نگاه کودکان اتفاق مهمی است و می‌تواند به عنوان دستورالعمل یا پیشنهادی برای فیلمسازان مورد توجه قرار بگیرد» گوینده این عبارات ابراهیم فروزش از فیلمسازان شناخته شده سینمای کودک و نوجوان است که در کارنامه‌اش فیلم‌های ماندگاری چون «کلید»، «خمره»، «بچه‌های نفت» و «هامون و دریا» ثبت شده است.
فروزش می‌گوید: «اگرچه هر سال هیأت داورانی از نسل کودک و نوجوان داشتیم اما امسال داوری کودکان فراگیرتر شده و اغلب کودکان می‌توانند نظرشان را اعلام کنند. نظرخواهی از کودکان مهم و سازنده است به این امید که فیلمسازان در آثار بعدی‌شان به این نکات توجه کنند.» این فیلمساز به عنوان یکی از اعضای هیأت داوران جشنواره در ارزیابی کلی‌اش از آثار این دوره از جشنواره می‌گوید: «جنبه‌های آموزشی، انسانی و کیفیت ساختاری فیلم مورد توجه قرار گرفت و اکثر فیلم‌ها به اتفاق آرا تصویب و برگزیده شد. فیلم‌های انتخاب شده فیلم‌هایی است که از هر نظر می‌تواند برای کودکان جذاب باشد هم از نظر کیفی و ساختاری و هم از نظر موضوعی.» به گفته او در این دوره از جشنواره «فیلم‌هایی برای کودکان» به «فیلم‌هایی درباره کودکان» برتری دارد و اکثر فیلم‌های انتخاب شده برای کودکان است: «فیلم‌هایی که هم داستان‌های کودکان را روایت می‌کرد و هم مسائل زندگی و دامنه‌های مختلف اجتماعی از فقر تا تلاش کودکان برای رسیدن به هدفی خاص را شامل می‌شد. برخی با لحن طنز و برخی با لحن جدی جست‌وجوی مناسب و کنکاش در زندگی روزمره کودکی دارند که تلاش می‌کند خودش را پیدا کند.»
فروزش به غلبه نگاه اجتماعی در آثار این دوره اشاره می‌کند و می‌گوید: «کودک هم به عنوان یک واحد اجتماعی در این جامعه قرار دارد. همچنین جوان 16-17 ساله‌ای که چند روز تا رسیدن به سن قانونی فاصله دارد، سنی که همه قوانین در زندگی او جاری می‌شود و می‌‌خواهد زندگی خودش را بکاود و ببیند کجا ایستاده است. در این مقوله فیلم‌های بسیار خوبی در جشنواره امسال داریم.»
در جشنواره امسال بزرگداشت ابراهیم فروزش در کنار کامبوزیا پرتوی به عنوان چهره پیشکسوت حوزه کودک و نوجوان برگزار می‌شود و او از امیدهایش به نسل نوجوان در فیلمسازی می‌گوید: «من شانس داوری در جشنواره فیلم کوتاه تهران را داشتم. آثار نسل جوان از نظر ساختار و موضوع فوق‌العاده قوی و تکنیکال است. اینکه جوانانی در گوشه و کنار ایران و در آن سوی کویر در بهترین و موجزترین تعریف به زندگی با همه فراگیریش و همه چیزهایی که در بر می‌گیرد توجه دارند و آن را جلوی دوربین می‌برند شوق برانگیز است.»
امیدواری به نسلی که ابزار بیان را می‌شناسد
فروزش می‌گوید هر تهمیدی برای دریافت نوع نگاه جوانان و کودکان به سینما ارزنده است. یکی از این فرصت‌ها برگزاری المپیاد فیلمسازی برای نوجوانان است که امسال چهارمین دوره آن به صورت آنلاین برگزار می‌شود. در این دوره از المپیاد ۶۴ نوجوان ۱۲ تا ۱۷ ساله از میان بیش از هشتصد نوجوان متقاضی شرکت در المپیاد انتخاب شده‌اند و در هشت گروه هشت نفره در گفت‌وگو با منتورها و مربیان، آموزش دیده و ایده‌هایشان را پرورش می‌دهند. همچنین سه فیلمساز (مرضیه برومند، ایرج طهماسب و رسول صدرعاملی) در قالب کارگاه سه روزه «انتقال تجربه» به صورت مجازی با آنها گفت‌و‌گو دارند.
بیژن میرباقری از فیلمسازان سینمای کودک و نوجوان که به عنوان منتور در این رویداد حضور دارد معتقد است برگزاری آنلاین المپیاد فیلمسازی می‌تواند پیشنهادی برای برگزاری رویدادهای مشابه حتی برای روزهای پساکرونا باشد. او شکل‌گیری گفتمان را ماحصل مهم این رویداد عنوان می‌کند و می‌گوید: «رودررویی با نسل نوجوان و گفت‌و‌گو با آنها درباره ایده‌های جدید، گفتمان و برنامه‌ریزی و تعیین جامعه هدف را در پی دارد.» میرباقری معتقد است پیدا کردن ذهن‌های خلاق و ایده‌یاب و تشویق نسل نوجوان به مقوله فیلمسازی به عنوان مهمترین اهداف برگزاری این المپیاد باید مورد توجه قرار بگیرد: «نسل آینده نسلی است که خیلی زود با تکنولوژی آشنا شده و می‌تواند حرف‌هایش را به واسطه تکنولوژی و استفاده از ابزار بیان کند. به آینده فیلمسازی چنین نسلی می‌توان خوش بین بود.» او علاوه بر آموزش و انتقال تجربه به نوجوانان، آگاهی از دغدغه‌ها و سلایق این نسل را برای فیلمسازان مفید می‌داند و در عین حال تأکید می‌کند: «آشنایی با بچه‌هایی که انگیزه و انرژی دارند جذاب است و تأثیرش را باید در درازمدت دید. اگر این رو در رویی به صورت گسترده و در قالب نشست‌های مداوم باشد طبیعی است که فیلمسازان در آینده بیشتر از این موهبت بهره ببرند.»