مالچ پاشی در خوزستان همچنان ممنوع است
نهالکاری و مدیریت روانآبها نسخهای برای مهار ریزگردها
گروه ایران زمین- ۳۰ میلیون هکتار بیابان در ایران پهنهای وسیع و تهدیدآمیز است که خود مولد و منشأ گسترش بیشتر عرصههای بیابانی و کانونهای ریزگردها است. یک پنجم این وسعت که حدود ۶ میلیون هکتار را در بر میگیرد، بهعنوان عرصههای بحرانی توصیف میشوند. مناطقی که در کویر زایی و بیابان زایی فعالند و سکونتگاههای انسانی و عرصههای زیستمحیطی را تهدید میکنند. کانونهای فعال ریزگردها در جنوب غربی، مرکز و شرق ایران در همین مناطق بحرانی قرار دارند. از هورالعظیم گرفته تا پریشان و گاوخونی وجازموریان و هامون؛ مناطقی که سالهاست دچار تنش آبیاند. شکی نیست که تأمین حقابه زیستمحیطی این مناطق و کشت گیاهان مقاوم به خشکی و کم آبی و در کنار آن کاهش بهره برداریهای کشاورزی و اقتصادی از مناطق دچار تنش آبی میتواند حد اقل از ریزگرد زایی آنها پیشگیری کند. اینها راهکارهایی دراز مدت و نیازمند هماهنگی و انسجام مدیریتی است که در حال حاضر کمتر دیده میشود. به جای آن البته راهکارهای کوتاه مدت، پرهزینه و دارای عوارض ضد محیط زیستی کم نیست. مانند مالچپاشی که مدتهاست هر ساله در مناطق بیابانی که با پدیده شنهای روان مواجهاند و در مجاورت مناطق شهری و تأسیسات قرار دارند انجاممیشود. مالچ پاشی نفتی همواره با تعارضات زیستمحیطی همراه بوده است. در استان خوزستان بهدلیل فعالیت و حساسیت تشکلهای زیستمحیطی اعتراضها به مالچ پاشی نفتی در یکساله اخیر نتیجه داده است بهطوری که در پی اعتراضات فعالان محیط زیست و کارشناسان و شکایت انجمن دیدهبان جلگه سبز خوزستان، اردیبهشت امسال منصور رئیس سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری، در دیدار با تعدادی از استادان دانشگاه اعلام کرد که ضمن انجام باقیمانده تعهدات سال ۹۸ در مناطق بحرانی، مالچ پاشی نفتی را تا دستیابی به پروتکل و مجموعه قوانین و روشها و شاخصهای مکانیابی تعیین شده تا یک سال متوقف میکند.
روز پنجشنبه هفته گذشته هم رئیس سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور در حاشیه طرح ساماندهی نزولات آسمانی در ماهشهر با اشاره به دیدگاههای مختلف درباره مالچ نفتی به ایرنا گفت: در خوزستان بر اساس دیدگاههای موجود، مالچ پاشی حدود یک سال متوقف بوده است.
مسعود منصور با اشاره به اینکه در یک سال گذشته که استفاده از مالچ نفتی متوقف بوده، جلسات زیادی با استادان دانشگاه و مؤسسات پژوهشی و دانش بنیان در این زمینه برگزار شده است گفت: طرح استفاده از «مالچ رسی» بهعنوان جایگزین مالچ نفتی در سطح ۲۰۰ هزار هکتار در استان سیستان و بلوچستان بهصورت آزمایشی اجرا شده که در انتظار نتایج آن هستیم و در صورت نتیجه مثبت، تعمیم داده میشود.
وی سیاست فعلی سازمان جنگلها را استفاده حداقلی از مالچ نفتی بیان کرد و گفت: هم اکنون با بیش از ۳۰ میلیون هکتار عرصه بیابانی و ۶ میلیون هکتار عرصه بحرانی، مجموع عملیات مالچ پاشی به ۳۰۰ هزار هکتار نمیرسد، بنابراین ما تنها در مناطقی که شنهای روان، تأسیسات و زیستگاهها را تهدید میکند از مالچ پاشی نفتی استفاده میکنیم. در خوزستان نیز مالچ نفتی در سالهای گذشته که جایگزینی نداشته اجرا شده و در مناطقی همچون جاده اهواز - اندیمشک، گمبوعه و غرب کرخه که مشکلات جدی داشتیم اگر این اقدامات انجام نمیشد آسیبهای زیادی میدیدیم.
منصور، با بیان اینکه برای استفاده از مالچپاشی سه اولویت را مدنظر داریم، افزود: اولویت نخست، استفاده از خاکپوش جایگزین که توجیه اقتصادی و قابلیت تطبیق داشته باشد در برنامه داریم، که در این زمینه دو سه نمونه بهصورت آزمایشی اجرا شده و منتظر نتایج آن هستیم و خوزستان از جمله استانهایی است که تلاش داریم در آن از مالچ غیرنفتی استفاده کنیم.
وی اضافه کرد: اولویت دوم در جاهایی که ضرورت استفاده از مالچ نفتی باشد، روی کیفیت آن اقدام و ترکیب و نوع مالچی که وزارت نفت تأمین میکند، مناسبتر شود.
منصور ادامه داد: اولویت سوم نیز افزایش کیفیت پاشش مالچ است، زیرا در بسیاری از مواردی که ایراد وارد بوده، پاشیدن مالچ بدون ملاحظه از سوی مجری، باعث آسیب شده بود.
راهی بجز مالچپاشی
اینکه سازمان جنگلها و مراتع کشور در استان خوزستان که با بحران ریزگردها روبهروست مالچ پاشی را بهطور موقت متوقف کند یک موفقیت برای محیط زیست ایران است و نشان میدهد باور به «دفع ضرر با ضرر؛ ضرر است» در بدنه اجرایی و تصمیمگیری کشور تسری یافته است. اما باید در نظر داشت که تا زمانی که برای مهار ریزگردها راهکاری پایدار، اثربخش و کم عوارض پیدا نشود، ممکن است در سالهای آینده مدیران به همان تفکر مالچ پاشی بر گردند.
رئیس سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور با اشاره به وسعت ۳۵۰ هزار هکتاری کانونهای گرد و غبار در خوزستان گفت: اقدامات بیابانزدایی در این کانونها که مشکلاتی برای مردم ایجاد کرده بود، از سال ۹۶ بهصورت جدی آغاز شد که تاکنون ادامه دارد. منصور ادامه داد: تاکنون حدود ۱۷۰ هزار هکتار از کانونهای گرد وغبار در خوزستان به نوعی زیرپوشش طرحهای مختلف قرار گرفته که یکی از این برنامهها مدیریت روان آب است که با کارهای فیزیکی و نگهداشت آبی که جریان دارد، پوشش گیاهی بتدریج احیا میشود.
وی اضافه کرد: در بخشی از کانونهای گرد و غبار، گونههای درختی همچون کهور پاکستانی کاشته شده، بخشی نیز که در گذشته پوشش مرتعی بوده، باید با انجام اقداماتی این مراتع را احیا کرده و پوشش آن را بازگردانند. البته اکنون تمرکز بیشتر روی احیای پوشش گیاهی مرتعی و زادآوری طبیعی با اقداماتی مثل مهار روان آب است و بخش کمتری به کشت گونههای درختی، اختصاص دارد.
نیم نگاه
رئیس سازمان جنگلها و مراتع کشور: سیاست فعلی سازمان جنگلها استفاده حداقلی از مالچ نفتی است. هم اکنون با بیش از ۳۰ میلیون هکتار عرصه بیابانی و ۶ میلیون هکتار عرصه بحرانی، مجموع عملیات مالچ پاشی به ۳۰۰ هزار هکتار نمیرسد، بنابراین ما تنها در مناطقی که شنهای روان، تأسیسات و زیستگاهها را تهدید میکند از مالچ پاشی نفتی استفاده میکنیم. در خوزستان نیز مالچ نفتی در سالهای گذشته که جایگزینی نداشته اجرا شده است
ارسال دیدگاه
- ضمن تشکر از بیان دیدگاه خود به اطلاع شما رسانده می شود که دیدگاه شما پس از تایید نویسنده این مطلب منتشر خواهد شد.
- دیدگاه ها ویرایش نمی شوند.
- از ایمیل شما فقط جهت تشخیص هویت استفاده خواهد شد.
- دیدگاه های تبلیغاتی ، اسپم و مغایر عرف تایید نمی شوند.
ویژه نامه