تور ایرانی‌ها برای آزمایش واکسن چینی در ترکیه

زهرا کشوری
خبرنگار
تبلیغ تور ترکیه ویژه تزریق واکسن کرونا، ایرانی‌ها را در شبکه‌های اجتماعی آشفته کرد. واکنش مسئولان حوزه گردشگری اما، بر همان شیوه سابق است. از معاونت گردشگری کشور تا انجمن صنفی دفاتر مسافرت هوایی و جهانگردی وجود چنین آژانسی را رد می‌کنند.
حرمت‌الله رفیعی رئیس هیأت مدیره انجمن صنفی در گفت‌و‌گو با «ایران» اعتقاد دارد که نیروی انتظامی باید سریع بساط تبلیغ چنین توری را در فضای مجازی جمع کند. او خواهان برخورد قضایی با تبلیغ‌کنندگان این تور که به صنف دفاتر خدمات مسافرتی آسیب‌ زده‌اند، شده است. او می‌گوید: «کسانی تور تبلیغاتی یکی از آژانس‌ها را دستکاری کرده‌اند و با افزایش قیمت آن از ۲ ونیم به ۱۲ میلیون تومان، آن را در فضای مجازی منتشر کرده‌اند.»رفیعی دفاتر خدمات مسافرتی زیر نظر انجمن صنفی را مبرا از این اتفاق مشکوک می‌داند و می‌گوید: «اگر آژانسی هم برای چنین توری برنامه‌ای داشته باشد، آژانس‌نماست.» امیرپویان رفیعی‌شاد ـ رئیس هیأت‌مدیره انجمن صنفی دفاتر سفر هوایی و گردشگری استان تهران هم به ایسنا می‌گوید: «سفرهایی که به درمان ارتباط دارد، قطعاً باید توسط دفاتر خدمات مسافرتی انجام شود که مجوزهای گردشگری و توریسم سلامت دارند. اما از همکارانم استدعا دارم با توجه به اینکه صحت و سقم واکسن کووید ۱۹ و شرایط  آن در کشورهای دیگر هنوز تأیید نشده است از اقداماتی که به صنف (دفاتر خدمات مسافرتی) انگ سوءاستفاده می‌زند، خودداری کنند و تا زمانی که موضوع توسط وزارت بهداشت روشن نشده است از اقدامات حاشیه‌ای پرهیز کنند و هوشمندانه رفتار شود.»
رفیعی شاد برخلاف حرمت‌الله رفیعی و ولی‌الله تیموری معاون گردشگری، آژانس‌ها را از این اتفاق بری نمی‌داند.
کاربران ایرانی در شبکه‌های اجتماعی اما براحتی مسئولان گردشگری وزارت میراث‌فرهنگی و انجمن صنفی از کنار ماجرا عبور نکرده‌اند. برخی از آنها ادعا دارند کسانی در داخل ایران با طرف ترکیه‌ای برنامه‌ریزی کرده‌اند تا واکسن‌های رایگان چینی را به ایرانی‌ها بفروشند. یک بخش این خبر قابل اثبات است؛ تست رایگان واکسن چینی در ترکیه. کشور همسایه در حال تست واکسن کرونا چینی روی داوطلبان ترک است.
این واکسن فاز سوم آزمایش خود را در ترکیه آغاز کرده و در استانبول تزریق آن به داوطلبان شروع شده است. تور ۱۲ میلیون تومانی هم به مقصد استانبول است. زمستان ترکیه سرد است و بازار گردشگری آن در این فصل کم‌مسافر. تورهای ترکیه در این زمان به ارزان‌ترین قیمت موجود در بازار گردشگری می‌رسند. از سویی دیگر، ترکیه درحال رایزنی با روسیه، چین و فایزر امریکا برای تأمین واکسن مورد نیاز شهروندانش است.
مقامات بهداشتی ترکیه قبلاً اعلام کرده‌اند که تزریق این واکسن، در مرحله نخست از کادر درمانی این کشور آغاز می‌شود و در مرحله بعد، گروه سنی زیر ۱۸ سال و بالای ۶۵ سال در اولویت تزریق واکسن کووید ۱۹ قرار دارند. تزریق این واکسن بنا بر اعلام وزارت بهداشت این کشور، از اوایل سال ۲۰۲۱ بتدریج آغاز می‌شود. بنابراین بی‌خبر بودن مسئولان گردشگری، دلیل محکمی برای بی‌خیال شدن موضوع نیست. این اتفاق بی‌شباهت به موضوع ارز دولتی گردشگری در زمانی که تفاوت فاحشی بین قیمت ارز دولتی و آزاد بود، نیست. آن زمان هم دلالان وارد ماجرا شدند. آنها با تعریف سفرهای ارزان به مقصد هند، مالزی، چین، تایلند و... حواله ارز مسافران را گرفتند و از مابه التفاوت قیمت ارز دولتی با آزاد به رانتی قابل توجه رسیدند. برای مثال قیمت یک تور تابستانی با هتل دو ستاره به تایلند ۲ و نیم میلیون تومان بود. ارز مسافرتی که براساس قانون به مسافران سفر به تایلند تعلق می‌گرفت ۱۰۰۰ یورو بود. تفاوت ارز دولتی با بازار آزاد بین ۴ تا ۵ میلیون تومان شد. هم تابستان گرم تایلند هم زمستان ترکیه کم مسافر است اما تیر سال ۹۷ همه صندلی‌ها پر شد.
برخی از آژانس‌ها نیز مسافران را صبح به مالزی، چین و هند بردند و شب بر گرداندند. یعنی حتی پولی برای هتل و اقامت مسافر هم پرداخت نکردند. ایرانی‌ها برای رفتن به تایلند، هند، مالزی و... نیازی به ویزا هم نداشتند. بنابراین هزینه‌ای از این بابت به آژانس‌ها تحمیل نشد! واکنش انجمن‌های صنفی در آن روز هم مشابه امروز بود. دست‌ها را بالا بردند و دفاتر خدماتی را مبرا کردند.
همزمان با این تبری‌جویی، آژانس‌هایی صندلی ایرلاین‌های مختلف را به مقاصد اعلام شده، پر می‌کردند. آن روز از در میان بودن پای آژانس‌های درجه سه و چهار گفته می‌شد. مثلاً «هومر برقانی»، نماینده نهاد گردشگری تایلند (TAT) به «ایران» گفته بود آژانس‌های درجه سه و چهار که دنبال دلالی توریست هستند وارد این کار می‌شوند. معمولاً آژانس‌های مادر و مولد اعتبار خودشان را قربانی این مابه‌التفاوت نمی‌کنند. او متعجب بود چطور ایرانی‌ها در تابستان برای رفتن به تایلند که آفتابش استخوان آب می‌کند، سر‌و‌دست می‌شکنند.
رئیس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی البته در گفت‌و‌گو با «ایران»، آژانس‌های معتبر و زیر نظر دفاتر خدماتی را از این اقدام مبرا کرده و گفته بود: «همان کسانی که بلیت تقلبی به مسافران می‌فروشند احتمالاً وارد این کار شده‌اند.» بنابراین تبری‌جویی مسئولان حوزه گردشگری، به معنای کذب بودن ماجرا نیست. درباره یک موضوع هم با توجه به تجربیات پیشین، نمی‌توان شک کرد؛ وجود شبکه‌ای که هر کاری ازش برمی‌‌آید. مسئولان حوزه گردشگری هم مسئولیتی در قبال کارش قبول نمی‌کنند. این‌بار تنها موضوع رانت اقتصادی در میان نیست، بلکه پای جان شهروندان وسط است. بنابراین نمی‌توان آن را به زمان واگذار کرد.
هشدار وزارت بهداشت
دکتر کیانوش جهانپور رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت، تبلیغاتی نظیر «تور ترکیه و امارات ویژه تزریق واکسن کرونا» را جعلی دانست و گفت: چنین تورهایی وجود ندارد و طبق معمول، سوء‌استفاده شیادان از نیاز مردم است.
وی به ایسنا گفت: کشورهای مختلف در حال رایزنی برای خرید و تأمین واکسن کووید 19از مسیرهای مختلف هستند. از طرفی واکسیناسیون همگانی جمعیت در شرایط فعلی حتی در بازه زمانی یکساله نیز برای هیچ کشوری مقدور و متصور نیست و بر همین اساس همه کشورها در تزریق واکسن اولویت‌بندی خواهند داشت.
جهانپور افزود: در چنین شرایطی کشوری برای تبعه کشورهای دیگر، عموماً امکان تزریق واکسن نمی‌تواند وجود داشته باشد، مضافاً اینکه واکسن، برای ایمن‌سازی قبل از سفر است، نه بعد از سفر. بنابراین چنین تبلیغاتی، فرصت‌طلبی شیادانی است که با سوء‌استفاده از نیاز مردم به‌دنبال کلاهبرداری هستند یا اینکه کلاً از بیخ و بن،یک جور فضاسازی است.
پیامدهای تهدید سلامت مشمول زمان نمی‌شود. گاهی عفونی می‌شود و یک اجتماع را درگیر می‌کند. یک هشدار هم باید به مسافران این تورها داد. شهروندانی که با سفر به ترکیه، شهروندان فقیر بی‌بضاعت را وسط شکاف طبقاتی می‌سوزانند، باید بدانند احتمالاً دارند با جان افراد قمار می‌کنند. چون امکان دارد در ترکیه حتی واکسن چینی هم نصیب‌شان نشود و در دام شیادی دیگر بیفتند.
هرچند شماره تلفن های روی تبلیغ خط خورده اما با توجه به حساسیت موضوع و پیامدهای احتمالی انسانی نمی توان از کنار آن راحت گذشت. اگر در نهایت معلوم شود که این اتفاق، تنها یک جریان سازی کذب بوده، با توجه به تشویش افکار عمومی، متهمان باید‌ به مردم معرفی شوند.