درمان روی صحنه تئاتر

شهرزاد عبدیه
روان شناس
تئاتر درمانی تلفیق هنر تئاتر و روان شناسی است. در این روش درمانی از شیوه‌های تئاتر مانند بداهه گویی و بازی برای شناخت خود و افزایش توانایی‌های انسان استفاده می‌شود. این روش به فرد کمک می‌کند در یک محیط امن خودش بتواند زندگی‌هایی فراتر از زندگی خود را تجربه کند، فرد می‌تواند به‌جای مادر یا فرزندش بازی کند، قادر است روی صحنه پلیس باشد یا در نقش یک پزشک ظاهر شود و.... بازی در نقش دیگران نگاه فرد را به جهان وسیع‌تر کرده وباعث می‌شود بهتر بتواند با مشکلاتش مقابله کند. از تئاتر درمانی در بسیاری از کشورهای دنیا برای آموزش کودکان استفاده می‌شود، یعنی از مقطع پیش دبستانی بسیاری از موضوعات مهم اخلاقی جامعه و حتی برخی از مسائل انتزاعی مانند موضوعات مذهبی را با استفاده از تئاتر درمانی برای کودکان مطرح می‌کنند چرا که بازی نقش مهمی در این شیوه دارد و بازی همواره برای کودکان و حتی بزرگسالان جذاب است. اگرچه تئاتردرمانی علاوه بر آموزش دارای کاربردهای درمانی نیز هست اما این روش در بیماران روان پریش(سایکوتیک) چندان مؤثر نیست چرا که بکارگیری آن نیازمند توانایی تمرکز در بیماران است. درتئاتر درمانی از روش‌های مختلفی از جمله تک گویی و بداهه گویی استفاده می‌شود و در ابتدا افراد گروه خود را به یکدیگر معرفی می‌کنند و بعد مشکل شخص اصلی بیان می‌شود. سپس نوبت بازی است و روان درمانگر در تمام این مدت بازی را کنترل می‌کند و نظارت دارد. در حین بازی گروه؛ ممکن است روان درمانگر متوجه مشکلاتی در بیمار شود مثلاً ممکن است فرد در ایفای نقش‌ها و بازی در گروه تا حدودی کمرو و خجالتی ظاهر شود و درمانگر با بررسی این امر درصدد راهی برای افزایش اعتماد به نفس شخص خواهد بود. اگرچه تئاتر درمانی به‌ شکل امروزی نخستین بار توسط شخصی به‌ نام «مورنو» پایه‌گذاری شد اما این شیوه فرآیندی نیست که تنها به او محدود شده باشد. امروزه در بسیاری از مدارس عقب ماندگان ذهنی در ایران از روش تئاتردرمانی در کمک به این کودکان استفاده می‌شود چرا که در بسیاری از موارد در قالب بازی به کودکان آموزش می‌دهند و این به نوعی تئاتر درمانی است، اگرچه ممکن است حتی معلم از آن تحت عنوان تئاتر درمانی یاد نکند. در حال حاضر در ایران از تئاتر درمانی به‌عنوان یک شیوه مکمل در طب و هنر استفاده می‌شود.