منافع ملی در گرو پیوستن یا نپیوستن به FATF

گروه سیاسی/ «رشد اقتصاد زیرزمینی» یا «مصلحت کنونی کشور»؛ این محور مناظره عباس آخوندی و غلامرضا مصباحی مقدم درباره موضوع FATF بود. مناظره‌ای که توسط گروه رسانه‌ای «اکو ایران» برگزار شد. عباس آخوندی، وزیر سابق راه و شهرسازی در این مباحثه دیدگاه موافقان FATF را نمایندگی می‌کرد و غلامرضا مصباحی مقدم، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در موضع مخالف آن به اظهارنظر می‌پرداخت. شاید مهم‌ترین بخشی که در این مناظره دیده شد، چالش دو طرف روی مسأله
٨٠ میلیارد دلار تجارت کشور بود. چیزی که مصباحی مقدم می‌گفت در صورت تصویب لوایح FATF به‌دلیل تحریم‌های امریکا امکان انجام آن از بین خواهد رفت و در مقابل عباس آخوندی تصریح می‌کرد که این حجم از مبادلات اقتصادی در این شرایط توسط دلالان غیررسمی انجام می‌شود که بخش زیادی از همین منابع به‌دلیل شرایط فعلی به جیب آنها می‌رود.
تحمیل هزینه ۲۰ میلیارد دلاری؛ نتیجه عدم الحاق به FATF
در این مناظره از نگاه آخوندی که الزامات پیروی از توصیه‌های این سازمان را تشریح می‌کرد، عدم الحاق به این کارگروه به رشد اقتصاد زیرزمینی، افزایش معاملات غیرشفاف و محدودشدن روابط تجاری کمک می‌کند. تأکید آخوندی بر این است که باید موضوع پذیرش توصیه‌های FATF را در چارچوب منافع ملی بررسی کرد؛ در حالی که به نظر می‌رسد برخی به دلایل منافع گروهی با پذیرش آن مخالفت می‌کنند. او توضیح می‌دهد که عدم پذیرش FATF «تجارت را در ایران متوقف کرده است و انسداد تجارت، باعث کاهش سرمایه‌گذاری ملی و فقر عمومی شده و منجر به یک نوع تورم بالا شده است. انسداد مبادلات مالی و انسداد تجارت قطعاً اثر مهمی در سفره مردم داشته است.» به‌گفته او «تجارت ما در حدود ۴۰میلیارد دلار واردات و ۴۰ میلیارد دلار صادرات در حالت کمینه قرار دارد. اگر در شرایط عادی حدود صد میلیارد دلار مبادله مالی جهانی داشته باشیم، حداقل هزینه عدم الحاق به FATF چیزی حدود ۱۵درصد و در برخی موارد بالای ۲۵ درصد است.»
محاسبات این صاحب‌نظر اقتصادی نشان می‌دهد که عدم الحاق به FATF حدود ۲۰میلیارد دلار هزینه در هر سال دارد که از جیب مردم هزینه می‌شود. از نظر او: «اکنون روند سرمایه‌گذاری رو به تنزل است و افزایش قیمت‌ها را شاهد هستیم و قطعاً یکی از عناصر بسیار مهم آن عدم الحاق است؛ بنابراین اگر ما مفهوم منافع ملی را مبنا قرار دهیم و منافع گروهی را مبنا قرار ندهیم، آن وقت می‌فهمیم که چقدر در این ۷، ۸ سال لطمه خوردیم.» این عضو سابق کابینه حسن روحانی همچنین معتقد است هم تحریم‌ها بر اوضاع اقتصادی مؤثر هستند و هم پیوستن به FATF موانع تجارت را رفع می‌کند؛ اما معجزه‌ای رخ نمی‌دهد، چرا که معجزه در کار و تولید است. به‌گفته آخوندی اگر تحریم‌ها برداشته شود و بعد بخواهیم به FATF بپیوندیم، یک فرآیند حداقل ۳ ساله را باید طی کنیم. او وضعیت کف جامعه و مواردی مانند قیمت دلار، تورم و اقلام خوراکی را معلول تدابیر اشتباهی می‌داند که به‌نام مصلحت اتخاذ شده‌اند. سؤال او از مخالفان این است که «مگر ما نمی‌گوییم که بزرگ‌ترین قربانی تروریسم در جهان هستیم؟ مگر نمی‌گوییم که سالم‌ترین کشور جهان هستیم؟ پس چرا از مبارزه با پولشویی می‌ترسیم؟ بنابراین هیچ دلیلی ندارد که جلوی منطق جهانی بایستیم. چرا ما چنین تصویری از ایران ایجاد می‌کنیم؟» او FATF را نه مانع تجارت، بلکه عامل رفع موانع می‌داند.
دلایل یک مخالف برای عدم پیوستن به FATF
در مقابل، غلامرضا مصباحی مقدم معتقد است که ضرر تحریم‌ها بسیار بیشتر از عدم الحاق به FATF است و نباید تمام مشکلات اقتصادی را از جانب این موضوع دانست. او البته در صحبت‌های خود تأکید کرد که با رفع تحریم‌ها می‌توان به سمت الحاق به FATF پیش رفت. عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در این مناظره تأکید داشت که «نپیوستن ما به این دو کنوانسیون پالرمو و CFT، هرگز روی ملاحظات سیاسی، ملاحظات جریانی و جناحی نیست، بلکه روی ملاحظات مصالح نظام است. به اعتقاد ما اگر به این دو کنوانسیون بپیوندیم، خودمان را شدیدتر تحریم کرده‌ایم و اگر نپیوندیم مقداری می‌توانیم صادرات و واردات داشته باشیم (البته با دور زدن تحریم‌ها و با پرداختن هزینه‌ها).» او مصلحت ملی را عامل عدم پیوستن به این دو کنوانسیون دانست و می‌گوید: «اگر بخواهیم الحاق پیدا کنیم باید شرایط آن فراهم باشد که الان این شرایط فراهم نیست. اینکه می‌فرمایند ما داریم برای سرمایه‌گذاری نکردن خارجی‌ها در کشور و خیلی از مسائل دیگر هزینه می‌دهیم، اینها همه و همه معلول تحریم امریکاست.»
این عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام معتقد است که اگر کشور حدود ۱۶۰ میلیارد دلار در این ۸ سال هزینه داده، به‌دلیل تحریم‌هاست نه به‌دلیل نپیوستن به FATF. او در تشریح صحبت‌های خود می‌گوید:«آنچه موجب شده ما به این دو کنوانسیون نپیوندیم تهدیدهای امریکاست. تهدید به تحریم شرکت‌ها و بانک‌هایی که با ایران همکاری کنند. اگر ما به این دو کنوانسیون الحاق پیدا کردیم و معلوم شد که برای ۴۰ میلیارد دلار صادراتمان و ۴۰ میلیارد دلار وارداتمان با فلان شرکت‌ها در دنیا همکاری می‌کنیم، آن شرکت‌ها مورد تحریم قرار می‌گیرند. تحریم‌های امریکا ۱۰ برابر تهدیدهای FATF اثرگذار است و هرگز قابل مقایسه با هم نیستند.»