روایت گمشده

فاروق الشرع / وزیر خارجه سابق سوریه 
مترجم: حسین جابری انصاری

ارزیابی لبنان بدون سلیم الحص
نقش امریکا در به تعطیلی کشاندن جلسه مجلس نمایندگان لبنان، مرا بر آن داشت تا با متهم کردن مسئولان این کشور در لبنان به تعطیل جلسه انتخاب رئیس‌جمهور، موضع حقیقی ایالات متحده و جهت‌گیری آن را به چالش بکشم. موضعگیری که تنها یک اتهام صرف نبود و از پشتوانه حقیقت برخوردار بود. سلیم الحص نخست‌وزیر لبنان پس از تعطیل جلسه مجلس نمایندگان برای انتخاب رئیس‌جمهوری در تاریخ ۲۴ و ۲۸ اوت ۱۹۸۸ دوبار از دمشق دیدار کرد که حسین الحسینی رئیس مجلس نمایندگان نیز او را در دیدار دوم همراهی می‌کرد. در آن شرایط نگرانی زیادی وجود داشت که رئیس‌جمهوری جمیل پیش از پایان دوره خود، حکومت برآمده از وفاق ملی حاصل «کنفرانس (آشتی ملی) لوزان» را برکنار کند. این نگرانی تا جایی بود که من در گفت‌و‌گو با روزنامه لوموند فرانسه در ۱۳ سپتامبر ۱۹۸۸، تشکیل هر حکومت جدیدی را به جایگزینی حکومت سلیم الحص «نتیجه اراده یک طرف مشخص» و «گامی خطرناک» دانستم که ممکن است «منجر به بر هم ریختن یکباره و ناگهانی وضعیت کشور شود». در این ارزیابی دچار بزرگ نمایی و وحشت آفرینی نبودم و تنها پس از چند ماه از برکناری حکومت سلیم الحص و تعیین ژنرال میشل عون به‌عنوان نخست‌وزیر حکومت نظامی موقت و در نتیجه ایجاد وضعیت دو حکومتی در لبنان، پیش‌بینی که کرده بودم، روی داد.
جمیل در انتظار بازگشت ریچارد مورفی به بیروت در ۱۳ سپتامبر ۱۹۸۸، ارائه فهرست خود به سوریه را به تأخیر انداخت و اسد که از بازی تأخیری جمیل به تنگ آمده بود، به سرتیپ غازی کنعان اشاره کرد از تحویل گرفتن فهرست او خودداری کند. مورفی نیز که به سهم خود از بازی جمیل در این شرایط به تنگ آمده بود، با اسد در ۱۷ سپتامبر ملاقات و دو طرف بر سر نامزدی «مخایل الضاهر» برای ریاست جمهوری لبنان توافق کردند. نیروهای سه گانه منطقه شرقی بیروت یعنی جمیل، جعجع و عون این توافق را نپذیرفتند و پاتریاک مارونی‌های لبنان نیز از موضع آنها حمایت کرد. مورفی نیز با ناامیدی منطقه را در ۱۸ سپتامبر ۱۹۸۸، ترک و در اوج یأس جمله مشهور نقل شده از خود را گفت که «یا الضاهر، یا آشوب». رئیس‌جمهوری اسد دو روز بعد، سلیم الحص نخست‌وزیر و حسین الحسینی رئیس مجلس نمایندگان لبنان را به حضور پذیرفت. اسد در این جلسه که من نیز حضور داشتم، مذاکرات خود با مورفی درباره انتخاب رئیس‌جمهوری را به اطلاع آنها رساند.
حکومت دوگانه
امین جمیل رئیس‌جمهوری لبنان یک روز پیش از پایان دوره ریاست جمهوری خود و خالی ماندن این پست، در تاریخ ۲۱ سپتامبر ۱۹۸۸ از دمشق دیدار کرد. عون و جعجع همزمان با دیدار جمیل با رئیس‌جمهوری اسد، اختلافات میان خود را پشت سر گذاشته و خود را پیش هنگام برای نپذیرفتن نتایج این دیدار آماده کردند. امری که موجب شد دیدار جمیل پیش از انجام، با شکست مواجه شود.