12 درصد ذخایر سنگ‌های تراورتن جهان در شهرستان محلات

زهره توکلی
خبرنگار
وضعیت جغرافیایی و زمین‌شناسی استان مرکزی در کشور به گونه‌ای است که خاستگاه مواد معدنی مختلف و متنوعی شامل کانی‌های دگرگونی، آذرین و رسوبی از قبیل مواد معدنی غیرفلزی، فلزی، مصالح ساختمانی و سنگ‌های تزئینی باشد چون این استان در دومنطقه زمین شناسی مهم کشور یعنی مناطق دگرگونی سنندج سیرجان و ایران مرکزی قرار دارد.
از 57 نوع ماده معدنی موجود در کشور 42 نوع آن در استان مرکزی شناسایی شده که حدود 35 نوع ماده معدنی آن بهره‌برداری می‌شود. لذا این استان با داشتن 380 معدن و استخراج سالانه 14 میلیون تن ماده معدنی، رتبه هفتم کشوری را در حوزه مواد معدنی دارد.
استان مرکزی از لحاظ تعداد معادن در کشور رتبه هشتم و از نظر تولید و استخراج مواد معدنی و ایجاد اشتغال رتبه یازدهم و از حیث ذخیره مواد معدنی رتبه چهاردهم را در کشور دارد. تراورتن، سولفات سدیم، سرب، روی، سنگ آهن، سنگ گچ، پوزولان، کائولن، باریت و خاک‌های صنعتی از مهم‌ترین ذخایر غنی معدنی قابل بهره‌برداری در این استان محسوب می‌شود. برخی مواد استخراج شده در معادن استان مرکزی در واحدها و کارخانه‌های گچ، آهک، سیمان سفید، رنگ، پوکه، کاشی، لاستیک و شیشه‌سازی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در این میان شهرستان محلات از لحاظ ذخایر سنگی و فلزی و اهمیت معادن سنگی در رتبه نخست این استان قرار دارد. این شهرستان به تازگی نیز میزبان سیزدهمین نمایشگاه بین‌المللی سنگ ایران به‌عنوان بزرگ‌ترین رویداد نمایشگاهی در حوزه سنگ بوده است، نمایشگاهی که بجز سال گذشته و به‌خاطر شرایط کرونایی، هرساله در شهرستان محلات برگزار می‌شود و امسال نیز با توجه به وضعیت موجود، تصمیم بر برپایی 3روزه این نمایشگاه شد. این شهرستان با داشتن ظرفیت بسیار در حوزه معادن و سنگ، علاوه بر شهرت داخلی، در جهان نیز مشهور است. با توجه به ذخایر سرشار و ظرفیت‌های بسیار سنگ در این شهرستان، سرمایه‌گذاری در این بخش علاوه براشتغال آفرینی و ارزآوری، می‌تواند صادرات نفتی را کاهش دهد.
سرپرست اداره صنعت، معدن و تجارت محلات در این باره به «ایران» می‌گوید: بالغ بر 99معدن سنگ تزئینی فعال در شهرستان محلات وجود دارد که این معادن برای یکهزار و 300 نفر به‌صورت مستقیم شغل ایجاد کرده است. البته این معادن به ازای هر نفر شاغل نیز برای 4 تا 5نفر یعنی در مجموع برای 5هزار و 200 تا 6هزار و 500 نفر به‌صورت غیرمستقیم اشتغالزایی داشته است.
محمد جمال عباسی با بیان اینکه 12درصد ذخیره ماده معدنی تراورتن جهان و 60درصد سنگ‌های تراورتن کشور در شهرستان محلات وجود دارد، می‌افزاید: بیش از یک میلیارد تن ذخیره مرمریت مشکی، کرم و چینی بکر در این شهرستان وجود دارد که از حیث اکتشاف، بهره‌برداری و اشتغالزایی، نسبت به وسعت و جمعیت، ظرفیت بالایی محسوب می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: حجم انبوه دپوی باطله سنگ تراورتن محلات با ظرفیت بیش از 50میلیون تن در جایگاه خود، ذخیره بالقوه و ارزشمند اقتصادی این شهرستان است که بازیابی و غربالگری آن از الزامات و ضروریات حوزه معادن محسوب می‌شود.
این مسئول با اشاره به شهرهای استان از نظر ترتیب اهمیت سنگ و معادن سنگی در استان می‌گوید: شهرهای محلات، ساوه، دلیجان، زرندیه، اراک، آشتیان، تفرش، کمیجان و خنداب به ترتیب مهم‌ترین شهرها به لحاظ میزان ذخایر سنگ و ذخایر فلزی هستند.
 استخراج سالانه 300/2میلیون تن از معادن سنگ تزئینی محلات
سرپرست اداره صنعت، معدن و تجارت محلات درباره میزان استخراج سنگ در این شهرستان اظهار می‌دارد: طی سنوات اخیر، سالانه 2میلیون و 300 هزار تن تا 2میلیون و 800 هزار تن سنگ از معادن سنگ تزئینی شهرستان محلات استخراج شده است که با امکانات و ظرفیت‌های انسانی و ابزاری موجود این میزان تا 50درصد قابلیت ارتقا دارد.
جمال عباسی می‌گوید: بالغ بر یکهزار و 400 پرسنل عادی و تکنیسین معدنکار به طور مستقیم در شهرستان در حوزه معدن مشغول به کار شده‌اند و بیش از 800 دانش آموخته علوم زمین شناسی و معدن در قالب تشکلات نظام مهندسی معدن سازماندهی شده‌اند که به‌عنوان کارشناس، مسئول فنی و مسئول ایمنی مشغول خدمات‌رسانی هستند. از این تعداد 150 نفر اشتغال دائمی و رسمی دارند و بقیه قراردادی هستند.
وی با اشاره به میزان صادرات سنگ از این شهرستان و با بیان اینکه صادرات سنگ‌های استخراج شده به‌دلیل شرایط کرونایی و تحریم‌ها سخت شده و کاهش یافته است، می‌افزاید: سال گذشته 5هزار متر سنگ بریده با ارزش صادراتی 85 هزار دلار به هند و عراق صادر شده است.
این مسئول درباره صادرات این سنگ‌ها به کشورهای اروپایی اضافه می‌کند: صادرات به کشورهای اروپایی نظیر ایتالیا نیز قبلاً وجود داشته اما پارسال به‌دلیل شرایط خاص کرونایی، صادرات فقط به 2 کشور هند و عراق بوده است. جمال عباسی در مورد سیزدهمین نمایشگاه بین‌المللی سنگ ایران که به تازگی به میزبانی شهرستان محلات برگزار شده نیز می‌گوید: این نمایشگاه در مساحت 90هزار متر مربع شامل 75هزار مترمربع فضای باز و 15هزار متر مربع فضای بسته به مدت 3 روز برگزار شد.
وی اظهار می‌دارد: در این نمایشگاه که با هدف نشان دادن بیشتر ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های معادن سنگی در شهرستان محلات و کل کشور بوده است، 400 شرکت معدنی از ایران و کشورهای دیگر حضور داشتند البته شرکت کشورهای خارجی در حوزه ماشین‌آلات و تجهیزات مربوط به معادن سنگی بوده است که شامل کشورهای ترکیه، هند و چین می‌شود. وی می‌افزاید: با توجه به اینکه این نمایشگاه به‌صورت بین‌المللی و دائمی بوده و هرساله برگزار می‌شود، لذا از تمامی نقاط کشور در آن شرکت داشته و حضور می‌یابند به همین دلیل در بازاریابی و انعقاد قراردادهای فروش و... تأثیر بسزایی خواهد داشت.
سرپرست اداره صنعت، معدن و تجارت محلات اضافه می‌کند: سفرای شرکت‌کننده در مراسم افتتاحیه و بازدید این نمایشگاه نیز از کشورهای آفریقای جنوبی، چک، بنگلادش و اندونزی بودند. وی درخصوص استخراج سنگ و احتمال آسیب‌رسانی به محیط‌ زیست نیز می‌گوید: اگر استانداردهای لازم در این خصوص رعایت شود از آسیب‌های احتمالی به محیط‌ زیست جلوگیری می‌شود که این استانداردها نیز در این شهرستان در حال رعایت است و طی 7 ماه اخیر که مسئولیت این اداره بر عهده بنده گذاشته شده شکایتی از سوی سازمان محیط‌ زیست مبنی بر رعایت نشدن استانداردهای استخراج سنگ و... در شهرستان محلات نداشته‌ایم.

نیم نگاه
بالغ بر 99معدن سنگ تزئینی فعال در شهرستان محلات وجود دارد که این معادن برای یکهزار و 300 نفر به صورت مستقیم شغل ایجاد کرده است. البته این معادن به ازای هر نفر شاغل نیز برای 4 تا 5نفر یعنی در مجموع برای 5هزار و 200 تا 6هزار و 500 نفر به صورت غیرمستقیم اشتغالزایی داشته است.