کلید برق اوکراین در دست ارتش روسیه

لاله مهرزاد/ تنها ساعتی پس از آنکه کاخ کرملین در بیانیه‌ای اعلام کرد، «عملیات ویژه نظامی» این کشور در اوکراین طبق برنامه پیش می‌رود، نیروهای ارتش روسیه وارد نیروگاه اتمی «زاپیروژیا»، بزرگ‌ترین نیروگاه هسته‌ای سراسر اروپا شدند. حضور ارتش روسیه در این نیروگاه، برای کرملین یک پیروزی استراتژیک است و می‌تواند دست برتر را به این کشور در مذاکرات با طرف‌های غربی بدهد.
ارتش روسیه که پیش‌تر بر نیروگاه قدیمی و از کارافتاده چرنوبیل تسلط یافته بود، با به دست آوردن کنترل نیروگاه هسته‌ای «زاپیروژیا»، توانست کنترل 2 نیروگاه از 5 نیروگاه هسته‌ای اوکراین را به دست آورد. به گزارش سایت شبکه خبری «الجزیره»، در آخرین ساعات روز پنجشنبه شهردار«انردوهار»، از حرکت ستون عظیم خودروهای زرهی روسیه به سمت نیروگاه «زاپیروژیا» خبر داد. تنها ساعتی پس از این هشدار اولیه، بازرسی انرژی هسته‌ای اوکراین ورود ارتش روسیه به این نیروگاه را تأیید کرد. در بیانیه بازرسی انرژی هسته‌ای اوکراین تأکید شده بود که در جریان این حمله، نیروگاه هیچ آسیبی ندیده و تشعشعاتی مشاهده نمی‌شود. با این حال هشدار داده شد: «اگر سیستم خنک‌کنندگی این نیروگاه از کار افتد، منطقه در خطر انتشار قابل توجه رادیواکتیو خواهد بود؛ خطری که می‌تواند بسیار عظیم‌تر از آنچه باشد که در حادثه چرنوبیل مشاهده شد.» این هشدار درحالی اعلام شد که خبرها حاکی از رخ دادن آتش‌سوزی در نیروگاه «زاپیروژیا» بود. آتشی که خیلی زود مهار شد، اما همچنان نگرانی‌ها بابت وقایعی که در این نیروگاه می‌تواند رخ دهد، سراسر اروپا را گرفته است.
به گزارش خبرگزاری «رویترز»، در پی این رخداد «رافائل ماریانو گروسی» رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، خواهان اختصاص بخشی از مذاکرات روسیه و اوکراین به وضعیت نیروگاه‌های اتمی درخلال جنگ و توافق برسر دستیابی به تضمینی برای تأمین امنیت نیروگاه‌های هسته‌ای در خلال جنگ شد. بنابراین گزارش، در شرایطی که نگرانی از وقوع رخدادی غیرمنتظره در نیروگاه اتمی «زاپیروژیا» ادامه داشت، «ولودیمیر زلنسکی»، رئیس‌جمهور اوکراین، در پیامی روسیه را به «تروریسم هسته‌ای» متهم کرد و مدعی شد: «مسکو می‌خواهد فاجعه چرنوبیل را که سال 1986 رخ داد و بدترین فاجعه نیروگاه‌های هسته‌ای در تمام تاریخ بود، تکرار کند.»
در همین حال «بی‌بی‌سی» نیز خبر داد، «بوریس جانسون»، نخست‌وزیر انگلیس به دلیل ورود ارتش روسیه به نیروگاه «زاپیروژیا»، خواستار تشکیل جلسه اضطراری شورای امنیت شد. «بایدن» هم بعد از تماس تلفنی با «زلنسکی»، از روسیه خواست تا فعالیت‌های نظامی خود را در اطراف نیروگاه هسته‌ای یاد شده متوقف کند. این در حالی است که به گزارش خبرگزاری «تاس»، دیروز «ویاچسلاو ولودین»، رئیس مجلس دومای روسیه مدعی شد، رئیس جمهور اوکراین از کشورش گریخته و وارد لهستان شده است.
چرا کنترل روسیه بر زاپیروژیا مهم است
این حجم از واکنش‌ها به استیلای نیروهای روسیه بر نیروگاه «زاپیروژیا» بی‌دلیل نیست. از آنجا که اقتصاد آسیب‌دیده از کرونا تحمل شوک‌های بیشتر را ندارد، برای اروپا بسیار مهم است که اجازه ندهند تبعات جنگ اوکراین به بازارها کشیده شود. اما دیروز با تشدید احتمالی درگیری‌ها اطراف این نیروگاه، نگرانی‌ها بابت خطر یک انفجار اتمی افزایش یافته و همین نگرانی به بازار بورس که وابسته به امنیت و ثبات است، کشیده شد. در نخستین ساعت‌های صبح دیروز، بورس اروپا به اخبار مربوط به نیروگاه «زاپیروژیا» واکنش نشان داد. در همین ارتباط وب سایت «مانی کنترل» خبر داد، بورس پاریس 3.25 درصد سقوط کرد. بورس فرانکفورت و لندن نیز هر یک سقوطی 3.32 درصد و 2.72 درصدی را تجربه کردند.
اما این تنها دلیل اهمیت استیلای نیروهای روسیه بر نیروگاه هسته‌ای «زاپیروژیا» نیست. به گزارش روزنامه انگلیسی «گاردین»، نیروگاه اتمی «زاپیروژیا» که بین سال‌های 1984 تا 1995 ساخته شد، بزرگ‌ترین نیروگاه هسته‌ای اروپا و نهمین نیروگاه هسته‌ای بزرگ در سراسر جهان است. این نیروگاه قادر است، یک پنجم برق اوکراین را تأمین کند. همین نقش کلیدی این نیروگاه کافی است تا اوکراین را در مذاکراتی که با روسیه دارد، مطیع‌تر از قبل کند؛ مذاکراتی که تا آخرین ساعات پنجشنبه دو دور آن در بلاروس برگزار شده، اما هیچ کدام از این مذاکرات نتوانست به نتیجه‌ای برسد. به گزارش سایت شبکه خبری «ای‌بی‌سی نیوز» امریکا، «میخائیلو پودولیاک»، نماینده اوکراین در نشست ها با روسیه، پس از دومین نشست در توئیتی خبر داد: «دور دوم مذاکرات به پایان رسید، اما متأسفانه بازهم به نتیجه‌ای در مورد آتش‌بس نرسیدیم.» این در حالی است که او در توئیتی دیگر پیش از این نشست اعلام کرده بود، قرار است در این دور از مذاکرات درباره آتش‌بس فوری و ایجاد کریدوری امن برای خروج غیرنظامیان مذاکره کنند. اما با توئیت دوم او مشخص شد، نتیجه مذاکرات درباره آتش‌بس حداقل به کام اوکراین نبوده است و طرفین تنها برای خروج امن غیر‌نظامیان توافق‌هایی داشته‌اند. تلاش های دیپلماتیک در حالی ادامه دارد که «سرگئی لاوروف» وزیر خارجه روسیه درجریان یک نشست خبری تأکید کرده است، کشورش حاضر نیست بپذیرد، «زیرساخت‌های نظامی» در اوکراین تهدیدی علیه مسکو باشد و از همین رو جنگ تا زمانی که این تهدیدها برطرف شود، ادامه می‌یابد. روسیه پیش‌تر نیز غیرنظامی شدن اوکراین را یکی از اهداف خود در این جنگ عنوان کرده بود. این در حالی است که «زلنسکی» در روزهای اخیر بارها تأکید کرده، حاضر به غیرنظامی کردن کشورش نیست.