در پناه «رفتارهای ایمن»

گروه اجتماعی/ بعد از دو سال سپری شدن نوروز در کرونا، حالا با فروکش کردن پیک ششم به نظر می‌رسد می‌توان گفت که بسیاری از رسوم گذشته نوروز مثل دید و بازدیدها و سفرها از سر گرفته می‌شود. همین حالا موج اول سفرهای نوروزی آغاز شده است. پیش‌بینی‌ها حاکی از افزایش 30 تا 35 درصدی سفرهای نوروزی است و قاعدتاً مردم خسته از روزگار کرونا حالا که کمی این پاندمی آرام گرفته است و به آن عادت بیشتری هم کرده‌اند می‌خواهند با نوروز به شیوه گذشته تجدید دیدار کنند. اینها همه در حالی است که هشدار کارشناسان بهداشت و درمان ادامه دارد و از سوی دیگر واکسیناسیون گسترده و ابتلای بالای مردم در پیک پنجم و ششم از بار نگرانی‌ها کم کرده است. دیگر نمی‌شود از مردم خواست در خانه‌ها بمانند و دیدارهای مجازی داشته باشند. همین روزها ازدحام کوچه و خیابان حکایت از این دارد که رفتار اجتماعی مردم در نوروز 1401 متفاوت از دو سال قبل خواهد بود. در این میان کارشناسان امید دارند مردم پروتکل‌ها را کنار نگذارند. زدن ماسک و رعایت فاصله ایمنی دو اصلی است که از آغاز کرونا بر آن تأکید می‌شد و هنوز هم در صدر هشدارهاست. حالا باید به این دو هشدار کلیدی هشدارهای جدی برای سفرهای نوروزی، برای مراقبت از سالمندان و کودکان و... را هم اضافه کرد.

دید و بازدید‌ها را مدیریت کنیم
کاهش آمار کرونا موجب شده تا مردم خودشان را برای یک عید متفاوت آماده کنند، اگرچه از شرایط وخیم سال‌های قبل خبری نیست، اما کارشناسان هشدار می‌دهند که ممکن است شرایط شکننده عید همه ما را غافلگیر کرده و ما وارد یک موج جدید کرونایی شویم. براین اساس جامعه شناسان از مردم می‌خواهند تا رفتارهای اجتماعی‌شان را در نوروز مدیریت کنند.
اردشیر گراوند، جامعه شناس با بیان اینکه عید امسال از چند جهت برای همه ما مهم است، به «ایران» می‌گوید: همه ما بعد از دو عید سخت در سال جدید به استقبال یک عید تا حدودی نرمال می‌رویم، یعنی تا حدودی دید و بازدید‌ها و رفت و آمدها شبیه پیش از کرونا برگزار خواهد شد که این نکته خوبی است. به هرحال جامعه بعد از دوران عجیبی که پشت سر گذاشته و اضطراب اجتماعی و استرس زیادی را تجربه کرده است، به شادی و نشاط اجتماعی نیاز دارد و نمی‌توان از مردم درخواست کرد که در خانه بمانند و زنجیره ارتباطات اجتماعی‌شان قطع باشد، اما باید به چند نکته مهم دقت کنیم، چراکه ما وارد دوران نقاهت شده‌ایم و این‌طور نیست که به شرایط عادی پیش از کرونا بازگشته باشیم. بنابراین همه دید و بازدید‌ها باید مختصر، کوتاه و حداکثر در فضای باز انجام شود. نکته دوم برخورد کودکان با سالمندان و افراد با بیماری‌های زمینه‌ای است، چراکه ما براساس سنت ‌ایمان معمولاً به دیدار بزرگترها می‌رویم که اگرچه سنت خوبی است اما موجب می‌شود تا ناقلان بیماری، فضای نا امنی را ایجاد کنند . بنابراین ما بعد از عید با تعداد بالای مبتلایان ومرگ و میرها مواجه شویم، چراکه حتی برخی از سالمندانی که سه دوز واکسن زده‌اند هم گرفتار شده‌اند. بنابراین باید مراقب باشیم تا این فرصت به تهدید تبدیل نشود.
او تأکید می‌کند که مردم نباید دورهمی‌های شلوغ برگزار کنند، چراکه در برابر یکدیگر مسئولیت دارند و باید حقوق همدیگر را به رسمیت بشناسند. درواقع وظیفه ماست که این دوران را جدی بگیریم و به جای شلوغی و ازدحام‌های همیشگی، سطح دید و بازدید‌ها را مدیریت کنیم، حتی درصورت امکان باید سبک دید و بازدید‌ها را هم تغییر داد و روی پشت بام داخل حیاط و در فضای باز و با حضور میهمانان کمتر برگزار کرد،البته وضعیت معیشت مردم و نگرانی از اُ میکرون می‌تواند میهمانی‌های شام و ناهار را حذف کرده و به قبل از ظهر  یا بعد از شام موکول کند.
گراوند با تأکید براینکه الگوی رفتاری و سبک زندگی مردم بعد از این دو سال تغییر کرده است، می‌گوید: این اختلال تا به شرایط نرمال برگردد نیاز به زمان زیادی دارد و درواقع ما درعید دوران نقاهت را پشت‌ سر می‌گذاریم که ممکن است الگوهای اجتماعی جدیدی جایگزین شود، حتی در برگزاری دید و بازدید‌ها و رسوم عید هم ممکن است تغییراتی ایجاد شود، چرا که مردم بسیاری از عناصر رفتاری گذشته را فراموش کرده‌اند  یا برای حذف و کمرنگ کردن آنها تمایل نشان داده‌اند، اما موضوع مهم اینجاست که جامعه به این هیجان نیاز دارد و باید بستر شادی اجتماعی فراهم شود.

لزوم رعایت رفتارهای ایمنی در سفر
پس از دو سال حذف مسافرت و دید و بازدیدهای نوروزی، این روزها که به پایان سال نزدیک می‌شویم، شمار زیادی از مردم با شور و نشاط و اشتیاق در حال تمهیدات سفر هستند، موضوعی که مطرح است و گاه سبب تلخ شدن کام افراد می‌شود، این است که خیلی از ما نمی‌دانیم در زمان بحران چگونه باید رفتارهایمان را کنترل کنیم، نمونه بارز آن هم ترافیک جاده‌ای یا جابه‌جایی ساعت‌هایی است که برای کارهای مختلف در نوروز برنامه‌ریزی کرده‌ایم.
دکتر سعید بهزادی فرد، روان‌شناس و استاد دانشگاه با اشاره به این که موضوع پذیرش از اهمیت بالایی در روزهای تعطیلات نوروز و در کل زندگی برخوردار است، به «ایران» می‌گوید: اتفاقات را ما رقم نمی‌زنیم و خارج از اراده ما به وقوع می‌پیوندند، ما ترافیک جاده را نمی‌توانیم پیش‌بینی کنیم، حتی نمی‌توانیم بدقولی میهمانان را در دیرآمدن موقع عید دیدنی مدیریت کنیم. واکنش افراد در این حالات به سه دسته تقسیم می‌شود، تخریبی، احساسی و عقلانی.
او در ادامه اضافه می‌کند: واکنش فرد از نوع تخریبی این است که وقتی مسأله‌ای پیش می‌آید، دعوا راه می‌اندازد، فرد احساسی، بعد از قرار گرفتن در آن موضع لج می‌کند، با سایرین قهر می‌کند و یا غمگین می‌شود، اما فردی که واکنش عقلانی دارد، مانند یک مسأله ریاضی به آن رویداد نگاه می‌کند و فکر می‌کند، چگونه می‌تواند آن مسأله یا بحران به وجود آمده را حل کند.
بهزادی فرد با ذکر مثالی توضیح می‌دهد: هنگامی در جاده ترافیک روی می‌دهد با واکنش عقلانی می‌توانیم بهترین عملکرد را داشته باشیم، اگر توقف کامل است، می‌توانیم، پیاده شویم، با دوستان یا خانواده عکس بگیریم یا تبریک‌های تلفنی عید را انجام دهیم. در یک نمونه دیگر می‌توانیم در مسافرت‌ها و میهمانی‌ها برنامه‌ریزی داشته باشیم و بازی‌های نشاط بخش انجام دهیم. فرزندان تا 10سالگی معمولاً سازگار هستند، اما نوجوانان و جوانان مشکل ارتباطی با بزرگسالان دارند و همیشه بزرگترها به بچه‌ها می‌گویند که چقدر گوشی به دست می‌گیرند، طبیعتاً نوجوان دوست ندارد زمان‌های فراغت خود را در کنار پدر و مادری که دائماً تلویزیون و اخبار می‌بینند و در حال غر زدن و حرف‌های سیاسی و خبری هستند، بگذراند مگر این که شرایط جذابی برای او خلق کنیم. بازی‌های نشاط‌آوری مانند دویدن و پیاده روی طولانی مدت، در طبیعت و امتیاز دادن به آنها، بازی‌های جذاب مانند وسطی، پانتومیم، هفت سنگ یا مافیا را بچه‌ها دوست دارند، طبیعی است که اگر دائم اخبار نگاه کنیم و غر بزنیم، هم حال خود و هم بچه‌ها را بد خواهیم کرد.
به اعتقاد این روان‌شناس، هم چنان ویروس کرونا از میان ما به کلی رخت بر نبسته اما امسال سفر، دید و بازدید و رستوران رفتن در برنامه‌های نوروزی شمار بالایی از هموطنان قرار دارد، فراموش نکنیم که برخی رفتارهای ایمنی و بهداشتی را هم باید هم چنان رعایت کنیم، به‌عنوان نمونه اگر به میهمانی می‌رویم و احساس می‌کنیم، فردی ممکن است، بیمار باشد، بدون خجالت فاصله اجتماعی را رعایت کنیم و ماسک بزنیم یا قبل از میهمانی رفتن از سلامت جسمی دوست یا فامیل مطلع شویم، بعد راهی شویم، در رستوران‌ها هم چنانچه زمان آماده شدن غذا طولانی است، تا لحظه شروع به غذا خوردن، ماسک خود را روی صورت نگه داریم، اگر در جمعی احساس می‌کنیم، فاصله‌ها خیلی نزدیک است، بدون خجالت فاصله را بیشتر کنیم، رعایت مواردی که گفته شد، قطعاً و بدون شک یک بازی برد – برد است.

توصیه
واکسن‌نزده‌ها سفر نروند

شهروندان ایرانی با‌وجود پشت‌سر گذاشتن دو نوروز کرونایی در حالی به استقبال سال 1401 می‌روند که اپیدمی اُمیکرون در ایران در مسیر سراشیبی قرار گرفته و طبق اعلام وزارت بهداشت به دلیل پوشش گسترده واکسیناسیون سفرهای نوروزی 1401 برخلاف دو سال گذشته مشمول رنگ‌بندی شهرها نخواهد بود. آن‌طور که دکتر بهرام عین‌اللهی اعلام کرده است؛ البته محدودیت برای کسانی که واکسن تزریق نکرده باشند اعمال خواهد شد. افرادی که می‌خواهند از شهری به شهر دیگر بروند، دوربین‌ها پلاک خودرویشان را ثبت می‌کنند و اگر پلاک متعلق به کسی باشد که واکسن به نام کد ملی او ثبت نشده باشد، آن فرد جریمه خواهد شد. گرچه حمید سوری دبیر کارگروه پیشگیری از کرونا می‌گوید: واکسیناسیون در ایران آمار خوبی دارد و تا حدودی منجر به حفاظت درباره افراد شده اما در سطح جهانی، کرونا با BA2 در حال افزایش است و باید در این‌باره نگران بود. به گفته سوری، بهترین اقدام رعایت پروتکل‌هاست که باید از سوی مردم انجام شود. با توجه به واکسیناسیون هم می‌توان این انتظار را داشت که موج جدید و طغیان بیماری در کشور نداشته باشیم.
در هر حال اخبار روند بیماری کرونا در برخی کشورها پس از یک وقفه کوتاه مدت افزایشی شده و محققان می‌گویند زیر سویه جدید اُمیکرون BA2 عامل این افزایش بوده است، در همین حال افزایش موارد کرونا در اروپا و چین نگرانی‌ها بابت صعود شاخص‌های کرونا در ایام بعد از تعطیلات نوروز را در کشور افزایش داده است. طبق بررسی محققان و سازمان‌های مختلف کاهش پوشش واکسیناسیون در تمام کشورهای اتحادیه اروپا و پوشش کم تزریق دوز بوستر، شیوع زیرسویه BA2 اُمیکرون و کاهش یا برداشتن کامل محدودیت‌ها در کشورهای اروپایی منجربه افزایش تعداد موارد ابتلا به کرونا شده است. در ایران نیز هر چند اپیدمی از قله پیک عبور کرده اما کماکان سویه اُمیکرون روزانه بیش از 100 بیمار را راهی آرامستان‌ها می‌کند و حدود یک چهارم از مبتلایان شناسایی شده نیز در بیمارستان‌ها بستری می‌شوند. این یعنی گرچه ایران به پوشش 74 درصدی واکسیناسیون دست یافته و تزریق دوز بوستر نیز بیش از 30 درصد گزارش شده اما هنوز وضعیت پیک ششم بیماری با وجود نوسان ملایم شاخص‌های مرگ‌و‌میر، بستری و ابتلا چندان‌ با‌ثبات و آرام نیست. اپیدمیولوژیست‌ها و ویروس‌شناسان معتقدند شیب منحنی ابتلا و فوتی‌ها تا اواسط فروردین ماه نزولی می‌شود اما احتمالاً ایران در همین فروردین ماه افزایش مختصری را به لحاظ شاخص ابتلا و بستری تجربه خواهد کرد، در همین حال اعضای کمیته علمی مقابله با کرونا به دلیل افزایش سفرها و دید و بازدید‌های نوروزی تأکید می‌کنند کودکان بالای 5 سال یکی از دو واکسن موجود در سبد واکسیناسیون (سینوفارم یا پاستوکووک) را حتماً تزریق کنند و چنانچه اطرافیان کسی واکسن نزده یا دوز تقویتی را تزریق نکرده‌اند برای تزریق واکسن کرونا تشویق شوند.
مسئولان وزارت بهداشت می‌گویند اگر نکات بهداشتی در ایام نوروز رعایت شود و درصد واکسیناسیون بالا رود، روزهای خوبی در انتظارمان است. با همه اینها، وزارت بهداشت به مراکز درمانی دستور داده به دلیل افزایش احتمالی مبتلایان به کرونا در ایام نوروز آماده‌باش باشند.
دکتر سلیمان حیدری سرپرست مرکز نظارت و اعتباربخشی امور درمان با تأکید بر ضرورت برنامه‌ریزی دقیق، اجرا و نظارت کامل بر نحوه ارائه خدمات تشخیصی و درمانی به بیماران در تعطیلات نوروز سال جدید، عنوان کرد: تعطیلات نوروزی سال 1401، با توجه به فعال بودن بیماری کرونا و کاهش محدودیت‌های کرونایی سفر نسبت به دو سال گذشته و پیش‌بینی افزایش مسافرت‌های نوروزی حائز اهمیت است. به گفته حیدری، برنامه‌ریزی به منظور حضور فعال متخصصان و فوق تخصص‌های مربوطه جهت تعیین تکلیف بیماران بویژه در بیمارستان‌های آموزشی الزامی است. سرپرست مرکز نظارت و اعتباربخشی امور درمان وزارت بهداشت در ادامه پیش‌بینی لازم به منظور افزایش بخش‌های غیرفعال در صورت مواجهه با افزایش بار مراجعه بیماران و نیازمند تخت بستری بالاخص در صورت افزایش مراجعه بیماران کرونایی را ضروری دانست و گفت: فعالیت تمامی درمانگاه‌های خصوصی و خیریه شبانه روزی در ایام تعطیلات نوروزی الزامی بوده و هرگونه کاهش فعالیت یا تعطیلی مؤسسات مذکور باید با هماهنگی و تأیید معاونت‌های درمان دانشگاه‌های علوم پزشکی انجام پذیرد.
همچنین معاون درمان ستاد کرونای استان تهران با اشاره به روند رو به افول کرونا در استان، از آمادگی بیمارستان‌های پایتخت برای نوروز ۱۴۰۱ خبر داد. دکتر نادر توکلی درباره پیش‌بینی شرایط تهران در روزهای آتی، به ایسنا گفته است: روند ما قطعاً کاهشی خواهد بود، آنچه مسلم است مهمترین مسأله بحث سفرها است که امسال با توجه به اینکه سال‌های قبل محدودیت داشتیم، قطعاً تعداد سفر بسیار بالا می‌رود. توصیه مشخص ما تکمیل واکسیناسیون و خودداری از حضور در تجمعات است.
توکلی اظهار کرد: بسته امداد نوروز ابلاغ شده و آمادگی لازم دیده شده است. با توجه به اینکه بیمارستان‌ها از ۱۵ اسفند اعمال جراحی الکتیو را کاهش داده‌اند، به هیچ عنوان مشکل تخت نداریم.