چهل سال گمنامی

مرجان قندی

​​​​​​​حاج احمد متوسلیان مرد تصمیم‌های بزرگ و تحقق آنچه رؤیا پنداشته می‌شد، بود. دانشجوی مهندسی الکترونیک دانشگاه علم و صنعت بود و از سال‌ها قبل از پیروزی انقلاب، انقلابی بود. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی پاسدار شد و سال ۱۳۵۹ در ۲۷ سالگی به نبرد غائله سازان ضدانقلاب در کردستان رفت.
در ۲۸ سالگی فرماندهی تیپ و کمی بعد لشکر ۲۷ محمد رسول‌الله(ص) تهران را برعهده گرفت. سال ۶۱ در عملیات‌های فتح‌المبین و بیت‌المقدس شگفتی آفرید. جزو فرماندهان پیشرو در آزادی خرمشهرهم بود. الگوی فرماندهی‌اش هم مثل خودش خاص و زبانزد بود. شهید حاج قاسم سلیمانی یکبار در سخنرانی‌هایش به نوع فرماندهی حاج احمد متوسلیان اشاره کرد و گفت: «خودش جلو می‌رفت و به نیروها می‌گفت بیایید نه اینکه مثل فرماندهان کلاسیک که عقب می‌ایستادند و به نیروها می‌گفتند بروید...» با همین روش در جبهه مقاومت منطقه هم پیشتاز بود.
شاید بشود او را از اولین رزمندگان مدافع حرم در سوریه دانست. وقتی صهیونیست‌ها جنوب لبنان را اشغال کرده بودند و رؤیای نیل تا فرات را در سر می‌پروراند به همراه هیأتی رسمی از مسئولان سیاسی- نظامی ایران، راهی سوریه شد.البته ماندنش در سوریه چندان طولانی نبود و به‌عنوان وابسته نظامی سفارت ایران به لبنان می‌رود. تا اینجا اسم حاج احمد متوسلیان به‌عنوان فرمانده مأموریت‌های غیرممکن برسر زبان‌هاست اما از اینجا به بعد شهرتش گمنامی می‌شود. حاج احمد ۱۴ تیر سال ۶۱ سوار بر خودرو سفارت ایران به همراه سید محسن موسوی، کاردار سفارت، تقی رستگار مقدم کارمند سفارت و کاظم اخوان، خبرنگار ایرنا عازم بیروت می‌شود. در میانه راه خودرو آنها در یک ایست بازرسی مربوط به اعضای حزب سیاسی وابسته به رژیم صهیونیستی در لبنان معروف به فالانژها متوقف شده و توسط نیروهای اسرائیل گروگان گرفته می‌شوند.
با پیگیری‌های چندین ساله حقوقی ایران در سال ۲۰۰۸ رژیم صهیونیستی گزارشی را به سازمان ملل ارائه می‌کند که خلاصه‌اش این است؛ دیپلمات‌های ایرانی همان روز اول ربایش شهید شده و ماجرا هیچ ربطی به اسرائیل ندارد. اما رفتار صهیونیست‌ها چیز دیگری را نشان می‌دهد. برای مثال در همان سال ۲۰۰۸ که آخرین تبادل اسرا بین حزب‌الله لبنان و رژیم صهیونیستی انجام شد، حزب‌الله بر آزادی چهار دیپلمات ایرانی پافشاری می‌کند، اما این بار هم صهیونیست‌ها از تبادل اسرای ایرانی سر باز می‌زنند و همچنان مسئولیت حقوقی یکی از طولانی‌ترین آدم ربایی‌های تاریخ برگردن اسرائیل باقی مانده است.
در این چهل سال گمنامی، روایت‌های بسیار زیاد و البته متفاوتی درباره زنده بودن یا نبودن حاج احمد و همراهانش وجود داشته که هر کدام هربار دل چشم انتظاران را لرزانده است.
نگاهی به آثار خواندنی درباره احمد متوسلیان
به مناسبت سالروز ربوده شدن حاج احمد متوسلیان، در ادامه به معرفی تعدادی از کتاب‌هایی که درباره این چهره جاویدالاثر نوشته شده است، می‌پردازیم. در بعضی از این آثار، خاطرات حاج احمد بیان شده و در بعضی دیگر ضمن بیان خاطرات، به سرنوشت این فرمانده دفاع مقدس پرداخته شده است.
اولین اثر کتاب «وقتی کوه گم شد» به قلم بهزاد بهزادپور است که براساس زندگی‌ سردار بی‌نشان حاج احمد متوسلیان نوشته شده است. این کتاب برشی از یک فیلمنامه‌ بلند برای تولید مجموعه‌ای تلویزیونی است که بهزادپور آن را در 478 صفحه به رشته تحریر درآورده و نشر27 بعثت آن را چاپ و منتشر کرده است.
اثر بعدی مجموعه 28 جلدی «قصه فرماندهان» است که در هر جلد آن سرگذشت‌هایی داستان گونه از زندگی فرماندهان شهید هشت سال دفاع مقدس روایت شده است. جلد نهم از این مجموعه که به قلم حسین نیری نوشته شده و انتشارات سوره مهر آن را چاپ کرده است، زندگی فرمانده و دیپلمات شهید کشورمان، شهید احمد متوسلیان مورد بررسی قرار گرفته است. اطلاعات این کتاب از مصاحبه با همرزمان، خانواده‌ و دوستان این فرمانده گردآوری شده و نیری تلاش کرده اطلاعاتی شنیده‌ نشده از حاج احمد متوسلیان را در اختیار مخاطب قرار دهد.
«همپای صاعقه» کتاب دیگری است که در این باره می‌شود آن را معرفی کرد. این اثر که به همت حسین بهزاد و گلعلی بابایی نوشته شده است درخصوص شکل‌گیری لشکر 27 محمد رسول‌الله(ص) است و روایتی از مقطع زمانی 6 ماهه از جنگ تحمیلی، یعنی از ابتدای دی ماه 1360 تا اواخر تیرماه سال 1361 را بازگو می‌کند. موضوع اصلی این کتاب شرح مستند مراحل آغازین تأسیس تیپ نظامی محمد رسول‌الله است و نقش این تیپ را در دو عملیات بزرگ فتح‌المبین و بیت‌المقدس بیان می‌کند. نویسندگان کتاب که خود از رزمندگان لشکر بیست و هفتم محمد رسول‌الله(ص) بوده‌اند، از زبان و بیان فرماندهان مفقود و شهید این تیپ به روایتگری قصه جنگ پرداخته‌اند که یکی از بخش‌های مهم کتاب بازروایی دوران فرماندهی جاویدالاثر حاج احمد متوسلیان است. مکالمات رودرروی فرماندهان، متن مکالمه شهید همت با حاج احمد متوسلیان، متن مذاکرات و تماس‌های مخابراتی و بی‌سیمی، این کتاب را جذاب و خواندنی کرده است.
کتاب بعدی که با استقبال مخاطبان مواجه شد، کتاب عکسی است که انتشارات یا زهرا سال 1394 با عنوان «کاک احمد» روانه بازار نشر کرد. این کتاب که به همت محمدعلی صمدی و علی اکبر مزدآبادی آماده شده است تلاش دارد با ارائه تصاویری کمتر منتشر شده از شهدا و فرماندهان جنگ، جوانان را بیش از پیش با آنها آشنا کند. در این کتاب بیش از 100 عکس از احمد متوسلیان ارائه شده است. برای گویاسازی عکس‌ها در کنار تصاویر، زیرنویس‌هایی به زبان‌های انگلیسی و فارسی آورده شده است. همچنین در پشت جلد این کتاب، دست‌خطی از محمد متوسلیان، برادر جاویدالاثر حاج احمد متوسلیان درج شده است.