بندر بادگیرها لرزید

بیتا  میرعظیمی

روز گذشته سه زمین‌لرزه به بزرگی ۶.۱ و ۶.۳ ریشتر و چندین پس‌لرزه بالای ۴ ریشتر، غرب هرمزگان را لرزاند و خساراتی بر جای گذاشت. در این میان 50 بادگیر در بافت تاریخی و گردشگری تاریخی لافت، آسیب دیده و یکی از گلدسته‌های مسجد جامع این روستا  شکسته و تخریب شد.
«سهراب بناوند» مدیرکل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان هرمزگان در این خصوص به «ایران» می‌گوید: پس از وقوع زلزله، کارشناسان میراث‌ فرهنگی در کانون‌های زلزله حضور پیدا کرده و بررسی‌های اولیه از آثار تاریخی و میزان آسیب وارده به آنها را آغاز کردند. پس از جمع‌آوری اطلاعات، مشخص شد که 50 بادگیر در بافت تاریخی روستا دچار آسیب شدند. کنگره و تزئینات تعدادی از این بادگیرها ریزش پیدا کرده و تعدادی نیز ترک خورده‌اند، البته بر اثر این زلزله، گلدسته مسجد جامع این منطقه نیز ریزش‌داشته است .
آسیب زلزله به 50 بادگیر
وی می‌گوید: بافت تاریخی لافت (بندر بادگیرها) با جاذبه‌های تاریخی و گردشگری تاریخی و طبیعی از بافت‌های ارزشمند جنوب کشور به‌شمار می‌رود که  سال 1385 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است. بادگیرهای تخریب شده نیز بخشی از پشت‌بام خانه‌های مردم روستا است که هم‌اکنون تعدادی از آنها براثر زلزله تخریب و آسیب دیده است.
به گفته سهراب بناوند، با توجه به قرارگیری این منطقه تاریخی در منطقه زلزله‌خیز، پیشتر نیز به این بادگیرها خساراتی اندک از جمله ترک و ریزش وارد شده بود، اما این‌بار خسارات کمی بیشتر بوده و طبق برآورد کارشناسان میراث فرهنگی، 50 بادگیر دچار آسیب‌های سطحی و عمقی شده‌اند.
مدیرکل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی هرمزگان در آخر می‌افزاید: به‌دلیل وقوع پس‌لرزه‌های متعدد، کارشناسان میراث‌ فرهنگی و عوامل یگان حفاظت، به‌طور مداوم در حال بررسی شرایط بوده و در صورت وصول گزارشی دیگر مبنی بر خسارات جدید به آثار و ابنیه تاریخی اطلاع‌رسانی خواهد شد.
زلزله، گلدسته مسجد جامع را شکست
در همین حال «عباس نوروزی» معاون میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان هرمزگان نیز به «ایران» می‌گوید: بافت‌ها و آثار تاریخی در منطقه زلزله‌خیز هرمزگان و از جمله بافت تاریخی لافت، به دلیل قدمتشان، استحکام کمتری داشته و در مقابل حوادث غیرمترقبه‌ای نظیر زلزله و... نسبت به سازه‌های جدید آسیب بیشتری می‌بینند. متأسفانه بر اثر زلزله اخیر در روستای لافت که با نام روستای بادگیرها در جنوب ایران مشهور است، 50 بادگیر دچار آسیب‌های سطحی و عمقی شده است. همچنین گلدسته مسجد جامع لافت نیز شکسته شده است.
به گفته این مقام مسئول، تعدادی از این بادگیرها، تنها ترک خورده و تزئینات تعدادی نیز دچار آسیب شده است. همچنین بخش‌هایی از این بادگیرها تخریب شده و رخ و تزئینات تعدادی نیز آسیب دیده است. خوشبختانه در بندرکنگ و در محدوده شهری بندرخمیر، خسارت چندانی به بنا‌های تاریخی همچون پل لاتیدان وارد نشده است. 
وی می‌افزاید: به محض اطلاع از آسیب‌های وارده به بادگیرهای لافت، به وزارتخانه و دفتر پایگاه و حفظ احیا و مرمت اطلاع دادیم. از همان زمان  اکیپ کارشناسی مرمت عازم لافت شدند تا میزان خسارات وارده به بادگیرهای تاریخی در این روستا را ارزیابی و برآورد کنند.
معاون میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان هرمزگان، درخصوص مرمت این آثار تاریخی تخریب شده و آسیب‌دیده ناشی از زلزله اخیر، می‌گوید: ما در حال حاضر ناچاریم برای مرمت این بافت تاریخی، از اعتبارات موجود کمک گرفته و پس از برآورد نهایی خسارات، نتایج را به وزارتخانه (دفتر امور پایگاه ها) ارسال می‌کنیم تا ان‌شاءالله در اعتبارات 1401 پیش‌بینی شود.
بادگیر‌ها، سمبل‌ تمدن ایرانی در مناطق گرم
روستای تاریخی لافت یکی از زیباترین مکان‌های دیدنی قشم به‌شمار می‌رود که با وجود جاذبه‌های متعدد تاریخی و طبیعی از جمله ساحل، چاه‌های تلا، معماری بی‌نظیر، اکو موزه، اسکله باستانی و نخلستان‌های سرسبز همه ساله گردشگران بسیاری را از داخل و خارج  کشور به خود جذب می‌کند. قدمت تاریخی روستای بندری لافت به هزاره اول پیش از میلاد بازمی گردد. جالب است بدانید  بافت تاریخی روستا دارای 3 بخش متفاوت است؛ بافت اصلی، به عنوان بافت قدیمی روستا و دو بخش دیگر بافت جدید روستا به‌شمار می‌روند و  بافت اصلی شامل ساختمان‌های فشرده، کوچه‌های کم‌عرض و بادگیرها است. مسیر ساحلی این بافت، آسفالت است تا دسترسی‌ سریع به وسایل حمل و نقل را برای مردم آسان‌تر کند. در بقیه بخش‌ها  ساخت‌و‌سازها به صورت پراکنده با جمعیت کم به چشم می‌خورد. بخش شمالی این روستای بسیار زیبا و تاریخی  که ورودی اصلی روستا محسوب می‌شود، ساخت و سازها خیلی محدود شده است. علت این امر حفظ بافت تاریخی این روستا است.
عمده خانه‌های روستای لافت، دارای حیاط مرکزی و بادگیر بوده و با اتصال راهروها و اتاق‌ها به یکدیگر بافتی شبیه مناطق کویری ایران را پیدا کرده است. در حقیقت بادگیر‌ها، سمبل‌ تمدن ایرانی در سازه‌های مناطق گرم و مرطوب ایران به شمار می‌روند. این بادگیرها جریان باد را به داخل کشیده و با تشت‌های آبی که درون یا زیر آن تعبیه شده است، هوا را خنک و سبک می‌کنند. این بادگیرها هوای خنک را به داخل هدایت کرده و در تعدیل دما در گرمای شدید استان‌های جنوبی کشور نقش مؤثری ایفا می‌کنند.