حاج قاسمی که مردم می‌شناختند

فاطمه ترکاشوند
روزنامه‌نگار

​​​​​​​ ورود به کارزار روایت از سوژه‌ای که بارها و بارها، راویان مختلف درباره او گفته و مخاطبان از او شنیده‌اند، حتماً کار دشواری است. اما چنین روایتی وقتی دشوارتر هم می‌شود که همه مخاطبان احساس کنند با سوژه، خاطره‌ای و از آن سهمی دارند. این همان اتفاقی است که گفتن از حاج قاسم سلیمانی را پس از فراز و نشیب سال‌های سخت پس از او، دشوارتر از همیشه می‌کند.
مستند «ردی از یک مرد» جسورانه و البته متواضعانه وارد این کارزار شده است. ساسان فلاح‌فر که چند سالی است به‌عنوان راوی رزمندگان دفاع از حرم زینبی شناخته می‌شود این بار به سراغ یکی از سخت‌ترین سوژه‌ها در حوالی همین موضوع رفته و تلاش کرده در این مستند، تنها ردی از یکی از مردترین مردان را در روستای پدری او جست‌وجو کند.
ردی که از میان خاطره‌ها، گفتارها، اشک‌ها و لبخندهای همسایگان و آشنایان روستای قنات ملک در گوشه‌ای از کرمان دنبال می‌شود قرار است ابعادی ناشنیده از شخصیت حاج قاسم سلیمانی را پیش روی مخاطبانی بگذارد که ناگهان او را در میان اخبار ترور بی‌رحمانه توسط دونالد ترامپ در خاک عراق شناختند. شخصی که اگرچه در میان ایرانیان دیر شناخته شد اما تشییع پرشکوهش نشان داد که او در روح جمعی ایرانیان، سهم بزرگی گرفته و هر ایرانی در او، چیزی از شخصیت و عزت خود را یافته است.
این زاویه‌دید همان چیزی است که در مستند پی گرفته می‌شود. مستند درواقع پرتره‌ای بزرگ به اندازه حاج قاسم را از ترکیب پرتره‌های کوچک اهالی روستا دوباره خلق می‌کند و این نام آشنا را این بار طوری بر زبان می‌آورد که گویی قبلاً شنیده نشده است.
چهره‌های واقعی از مردمی که انقلاب را ساختند و با پایمردی پیش بردند؛ از زنانی که فرزندان‌شان را برای آن به دامان جنگ فرستادند و هرگز آنان را باز نیافتند؛ از مردانی که با صورت‌های آفتاب‌سوخته هر روز زیر تیغ خورشید گرمسیری، زمین‌ها را بیل زدند و با عرق جبین روستایی محروم را ساختند؛ پرتره‌هایی دوست‌داشتنی از انسان‌هایی مستضعف اما کوشا و عزتمند، حالا قرار است از کسی بگویند که خودشان را در آینه او تماشا می‌کردند و او را تجلی امید و حرکت و اخلاص و بی‌چیزی می‌دیدند.
مستند اما از این هم فراتر می‌رود. به دامان سانتیمانتالیسم، غرق گریه کردن مخاطب و ارائه اطلاعات و احساسات بیش از اندازه نمی‌افتد چرا که آنهایی دارند از سردار سلیمانی می‌گویند که عمری را در آغوش او زیسته بودند. مادران شهیدی که در آغوش او و با بوسه‌هایی که بر سرشان می‌زد، بوی فرزندان شهیدشان را استشمام می‌کردند و همرزمانی قدیمی که سرسبز نگه داشتن باغ‌های وقفی او را ادامه جهاد در جبهه می‌دیدند.
«ردی از یک مرد» با حرکت‌های نرم دوربین از لابه‌لای عناصر زندگی روستایی مثل درخت‌ها، مرغ‌ها و خروس‌ها، گوسفندان و آتش و هیزم، تلاش می‌کند نزدیکی بیشتری میان مخاطبانش با پرتره‌های درون روایت ایجاد کند و درکی را که حاج قاسم از خدمت به اهالی روستای پدری داشته، بهتر در ذهن بیننده جا بیندازد و در این کار موفق هم می‌شود.
در میان همه روایت‌های کوچک و بزرگ از سردار سلیمانی، مستند «ردی از یک مرد» بدون تردید یکی از صمیمی‌ترین و متفاوت‌ترین روایت‌هایی است که تاکنون ساخته شده و بیش از همه آنها به آنچه مردم از این شخصیت شناختند نزدیک می‌شود؛ به حاج قاسمی که مردم شناختند.