تأملی ژرف در مضامین عرفان ایرانی-اسلامی

مسعود طاهری
فیلمساز

​​​​​​​کتاب «سفر و پیام‌آور» نوشته هانری کربن و ترجمه مهدی سررشته‌داری از جمله کتاب‌های چاپ اولی است که انتشارات مهراندیش به تازگی منتشر کرده است. هانری کربن که استاد اسلام‌شناسی در دانشگاه سوربن پاریس بود، آثار گسترده‌ای در حوزه متون ایرانی-اسلامی نوشت و حتی ترجمه کرد. او از جمله اساتید برجسته‌ای بود که اصطلاحاتی چون عالم خیال، تأویل و تجلی الهی را در غرب معرفی کرد.
این کتاب در حقیقت مجموعه مصاحبه‌ها و مقالاتی است که پس از مرگ هانری کربن چاپ و منتشر شده است و اکنون «سفر و پیام‌آور» شرحی است بر سفری که کُربَن در طلب عالم خیالی واقعیت نامشهود، حیطه فرشتگان و موجودات قدسی، در آن گام نهاده است. در این کتاب نویسنده به مطالعه فلسفه دینی و کندوکاو در ایمان شهودی می‌پردازد و در حقیقت تأملی است ژرف در مضامین عظیم عرفان ایرانی-اسلامی که نگاهی روشنگر به درون عوالم فلسفی سهروردی، ابن‌عربی و ملاصدرای شیرازی می‌اندازد.
بخش اول کتاب درباره فیلسوف جوانی است که تشویق شده در راه پرماجرای فلسفه شرق قدم بردارد. هدف این بوده که ارتباط بین دو عالم شرق و غرب را به همان صورتی که مدت بسیار کوتاهی در قرن بیستم برقرار بوده است، مجدداً برقرار کند. در مقاله «طرح مسأله و روش در تاریخ دین» منظرهای اعجاب‌آوری را بازمی‌گشاید.
در بخش دوم کتاب تحت‌عنوان «فلسفه و عرفان» طرحی از جغرافیای شهودی عالم خیال ارائه می‌شود که از خلال آثار سهروردی، ابن‌عربی، ملاصدرای شیرازی و عطار برمی‌آورد. این نویسندگان راهنمای ما در این سفر هستند، سفری که برازنده یک فیلسوف است. به گفته کربن «فیلسوف بودن یعنی پا در راه گذاشتن، در هیچ کدام از منزلگاه‌های امن توضیح تئوریک جهان نیاسودن و حتی در جایگاه اصلاحگران  یا در مأمن نوعی دگرگون کردن شرایط جهان آرام نگرفتن.» معنای این گفته کربن این است که هدف واقعی همانا دگرگون کردن خود است و مقاله مناسک جام و نیز مقاله فلسفه نبوی و متافیزیک هستی، ما را در جهت همین دگرگونی درونی سمت‌وسو می‌دهــد.
در بخشـــی از مقدمه این کتاب تسلا کربن نوشته اســـت: «یکی از دلمشــــغولی‌های اصلی هانری کربن شنـــاخت و تصدیق وجود یک قلمرو سوم بین عقل و حس بود. این عالــــم خیال که به اندازه آن دو عالم دیگر از عینیت و واقعیت برخوردار است، در آموزه‌های ابن‌عربی تعریف و مشـــخص شد، ولی جلال‌الدین رومی نیز برای سخن گفتن از تجلیات بیان‌ناپذیر الهی به آن توسل می‌جوید. باید همراه با مولانا به ناله نی که داستان تبعید و بازگشت نفس را شرح می‌دهــد، گوش فرا دهیم و همراه با روزبهان بقلی مـــی‌آموزیـــم که گرچه عارف برای بیان کردن بـــایــد آواز بخواند زیرا معنای عـــرفانی ذاتاً موسیقایی است، اما این معنا بازهم بیان‌ناپذیر می‌ماند.»
 
سفر و پیام‌آور
نوشته: هانری کربن
ترجمه: مهدی سررشته‌داری
انتشارات:مهراندیش