موگرینی پس از رایزنی در واشنگتن:
به نظر می رسد کنگره مایل است امریکا در برجام باقی بماند
مذاکره مجدد درباره محتوای برجام ناممکن است
مقامهای بلندپایه اروپایی در حالی طی روزهای گذشته و در خلال گفتوگوهای دیپلماتیک با مسئولان امریکایی و کشورهای منطقه بر لزوم حفظ برجام تأکید کردند که در عین حال خواستار حل و فصل اختلاف نظرها بر سر برنامههای موشکی ایران شدند. فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، بوریس جانسون، وزیر خارجه انگلیس و یوکیو آمانو مدیر کل آژانس بینالمللی انرژی اتمی که روزهای گذشته با هدف مجاب کردن مقامهای واشنگتن برای حفظ برجام به امریکا سفر کرده بودند در موضع گیریهای جداگانه خواستار آن شدند که امریکا به تعهداتش در چارچوب برجام باقی بماند. این در حالی بود که همزمان امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه نیز در سفر به منطقه خاورمیانه و در دیدار با مقامهای سعودی در ریاض بر موضع کشورش در حفظ برجام تأکید کرد. مکرون با وجود این حمایت، در همصدایی با امریکا و متحدان منطقهایاش نسبت به آنچه نگرانی از برنامههای موشکی ایران خوانده میشود خواستار گفتوگو با کشورمان درباره برنامههای موشکیاش شد؛ موضوعی که پیش از این با مخالفت شدید مقامهای جمهوری اسلامی ایران رو به رو شده است. در چنین فضایی بود که موگرینی پس از بازگشت از امریکا و تلاشهایی که برای متقاعد کردن مسئولان دولت امریکا و قانونگذاران امریکایی برای حفظ توافق هستهای از سر گذرانده بود، یک بار دیگر بر موضع حمایت جویانهاش از توافق هستهای پای فشرد و در حالی که مسئولان واشنگتن را خطاب قرار میداد، گفت:«ادامه اجرای مفاد کنونی برجام با اهمیت است و مذاکره مجدد درباره محتوای آن را ناممکن میدانیم. شما نباید توافقی که در حال در چارچوب اهدافش در حال اجراست را تغییر بدهید». موگرینی با اشاره به ادعای امریکا درباره برنامههای موشکی ایران در حالی که اشاره داشت این مسأله نیز جزو نگرانیهای اروپا هم به شمار میآید، تأکید کرد که این موضوع باید ورای توافق هستهای و در مذاکراتی دیگر مورد بحث و بررسی قرار گیرد. موگرینی همچنین در یک نشست خبری در واشنگتن گفت که« نشانههای روشنی از تمایل به حفظ پایبندی ایالات متحده به توافق دریافت کرده است.»
وی همچنین در اظهاراتی جداگانه در همایش امنیت وتوسعه پایدار در آسیای مرکزی با بیان اینکه اتحادیه اروپا مصمم است توافق هستهای ایران را حفظ کند، گفت:«کشورهای اروپایی اطمینان حاصل خواهند کرد که توافق هستهای ایران به طور کامل اجرا شود. اوهمچنین در حاشیه این نشست با ظریف دیدار کرد.» وزیر امور خارجه انگلیس هم که برای دیدار با مقامات امریکایی درباره برجام به واشنگتن سفر کرده است، تأکید کرد که جهان با توافق هستهای امنتر شده است و اکنون نباید این توافق را در معرض خطر قرار داد. بوریس جانسون که از زمان تصمیم رئیس جمهوری امریکا برای تأیید نکردن توافق هستهای برای نخستین بار است که به واشنگتن سفر میکند در دیدار با مقامات این کشور و اعضای ارشد کنگره امریکا بر اهمیت حفظ توافق هستهای ایران و گروه 1+5 و اهمیت آن برای امنیت جهانی تأکید کرد. جانسون همچنین با تکیه بر ادعاهای پیشین غرب و امریکا علیه برنامه هستهای ایران گفت که نباید مسائل دیگر را با توافقی که موجب رفع تهدید هستهای ایران شده است، درهم آمیخت.
آمانو: ایران به تمام تعهدات خود عمل کرده است
تأکید موگرینی بر حفظ توافق هستهای در حالی بود که مدیر کل آژانس بینالمللی انرژی اتمی نیز با مهم شمردن توافق هستهای و در واکنش به طرح ادعای دولتمردان امریکایی مبنی بر اماکن بازرسی نشده ایران گفت:«آژانس به تمامی اماکن مورد نیاز بازرسی در ایران دسترسی داشته است». آمانو که پنجشنبه گذشته در مقر سازمان ملل با نیکی هیلی نماینده امریکا در سازمان ملل دیدار و درباره راستیآزمایی و نظارت آژانس بر اجرای تعهدات مرتبط هستهای ایران ذیل برنامه گفتوگو کرده بود، تأکید کرد که «ایران به تمام تعهدات خود بر اساس این توافق عمل کرده است». هیأت دیپلماتیک امریکا در سازمان ملل نیز در بیانیهای پس از این دیدار اعلام کرد: «هیلی از حرفهای بودن و تواناییهای بالای آژانس قدردانی و حمایت امریکا را از تلاشهای آژانس برای نظارت دقیق و قاطع بر فعالیتهای هستهای ایران اعلام کرده است». این بیانیه همچنین افزود: «هیلی بار دیگر بر اهمیت دسترسی کامل و شفاف آژانس به تأسیسات هستهای ایران تأکید کرد». رئیس جمهوری امریکا که ماه گذشته از تأیید پایبندی ایران به توافق هستهای خودداری کرد، ادعا میکند ایران با آزمایش موشک بالستیک توافق هستهای را نقض کرده است. این در حالی است که قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت تنها از ایران خواسته است که از آزمایش موشک بالستیک با قابلیت حمل کلاهک هستهای خودداری کند.
مکرون خواهان مذاکرات موشکی مانند مذاکرات هستهای با ایران شد
در امتداد واکنشهای حمایت جویانه اروپاییها از برجام، امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه که به کشورهای منطقه خاورمیانه سفر کرده است، اگرچه همچنان بر حفظ توافق هستهای تأکید داشت اما در عین حال ادعاهای مشابه همتای امریکایی خود درباره برنامههای موشکی ایران را در دیدار مقامهای اماراتی تکرار کرد. مکرون که پیش از سفر به عربستان سعودی در دوبی صحبت میکرد، گفت: «نگرانیهای شدیدی درباره ایران وجود دارد. باید درباره موشکهای بالستیک ایران مذاکره کنیم». رئیس جمهوری فرانسه ضمن تأکید بر اهمیت حفظ توافقنامه هستهای با ایران گفت:«مانند آن چه در سال ۲۰۱۵ درباره برنامه هستهای ایران انجام شد، ضروری است که چارچوب مذاکرات درباره فعالیتهای موشکی ایران را تبیین کنیم و در صورت نیاز با اعمال تحریم روندی را آغاز کنیم که مذاکرات را امکان پذیر کند». مکرون با وجود این ادعا و حمایت از مواضع مدعی جویانه متحدان منطقهایاش درباره ایران تصریح کرد که حمایت از مواضع متحدان منطقهایاش به معنای پیگیری سیاست هایی نخواهد بود که تعادل منطقهای را به هم بزند و ایجاد تنش کند.
بنبست طرح «اصلاح» برجام
در کنگره امریکا
حمایت اروپا از برجام در حالی است که رئیس کمیته روابط خارجی مجلس سنا پیشنویس طرحی که خواستار ملزم کردن ایران به شرایط جدید در توافق هستهای برجام است را کنار گذاشته است. ترامپ ماه گذشته پس از آنکه از تأیید پایبندی ایران به توافقنامه هستهای خودداری کرد، به کنگره تا ۱۲ دسامبر (21 آذر) فرصت داد تا درباره آینده حضور امریکا در برجام تصمیمگیری کنند. در پی این تصمیم ترامپ بود که باب کورکر، رئیس کمیته روابط خارجی سنا تهیه پیشنویس طرحی را با همکاری دیگر نماینده سنا، «تام کاتن»، با هدف برآورده کردن مطالبات ترامپ، برای «اصلاح نقایص برجام» در دستور کار خود قرار داده بود. این طرح که تغییر توافق هستهای و ملزم کردن ایران به شرایطی مانند ابدی کردن محدودیتهای ایران، بازگرداندن خودکار تحریمها و بازرسیهای نظامی را دنبال میکرد، میتوانست با ملزم کردن ایران به شرایط جدیدی که با آنها موافقت نکرده توافق را از مسیرش خارج کند. اینک بنا به گزارش روزنامه جروزالم پست، باب کورکر با اذعان به اینکه طرح مورد نظر از 50 رأی لازم برای تصویب در مجلس سنا برخوردار نیست، آن را کنار گذاشته است. مطابق این گزارش، رئیس کمیته روابط خارجی سنا در حال همکاری با اعضای همحزبی خود، دموکراتها، دولت ترامپ و سفیران کشورهای اروپایی برای تهیه پیشنویس طرحی دیگر است. کورکر گفته: «امیدوار است موفق به تدوین طرحی شود که علاوه بر نشان دادن قاطعیت امریکا در اجرای برجام، این توافق هستهای را دست نخورده نگاه دارد».
جروزالم پست، اقدام جدید کورکر را شکستی برای دولت ترامپ توصیف کرده و نوشته رئیس جمهوری امریکا هنگام معرفی راهبرد جدید دولتش در قبال ایران از طرح کورکر- کاتن بهعنوان «اصلاحیه قانونی» برجام یاد کرد و گفت که این طرح نگرانیهای او در خصوص توافق هستهای ایران را مرتفع میکند. بعد از معرفی طرح کورکر- کاتن، دولتهای کشورهای اروپایی و نمایندگان دموکرات از آن انتقاد کرده و آن را اقدامی یکجانبه برای مذاکره مجدد در خصوص برجام خواندند. دستیار یک سناتور ارشد گفت: «کورکر اکنون اعتراف کرده که آن را کنار گذاشته است، چون این طرح ناشدنی بود».