زهرا کشوری
دبیر گروه
هنوز مدت زمان زیادی از پس گرفتن امضای تعدادی از نمایندگان پای طرح حراج اشیای باستانی و تاریخی نمی‌گذرد که حراج ملی تهران تعدادی از آثار زندیه، قاجاری و صفوی را به فروش گذاشت و صدای اعتراض فعالان میراث فرهنگی را دوباره بلند کرد. مرتضی ادیب‌زاده، سرپرست اداره کل موزه‌ها و اموال منقول تاریخی و فرهنگی در گفت‌وگو با «ایران» اعلام می‌‌کند که حراج ملی دیگر حق ندارد بدون مجوز وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اقدام به برگزاری این حراج کند. او این ممنوعیت را براساس دستورالعملی می‌‌داند که 22 آبان سال 1398 به تصویب هیأت وزیران رسید. تا پیش از این دستورالعمل اشیای تاریخی براحتی به حراج گذاشته می‌‌شد. البته این قانون هم نتوانست جلوی حراج اشیای تاریخی بیشتر از صد سال قدمت و اشیای نفیس را بگیرد. پیش از تهران این اصفهان بود که شاهد حراج اشیای تاریخی بود، بدون آنکه از وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اجازه‌ای کسب کرده باشد.ادیب‌زاده می‌‌گوید: «دستورالعمل اجرایی تجارت اموال فرهنگی، تاریخی و هنری منقول مجاز در 22 آبان سال 1398 توسط هیأت وزیران به تصویب رسید و با امضای معاون اول رئیس جمهور وقت به همه استان‌ها ابلاغ شده است.» به گفته او،طبق این دستورالعمل صدور مجوز نهایی برگزاری «حراج ملی»تنها در دست وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بوده است. بنابراین مسئولان برگزاری حراج ملی موظف بودند تا علاوه بر دریافت سایر مجوزها، فهرست مصوب تمام اقلام موضوع حراج را به وزارتخانه و اداره کل موزه‌ها و اموال منقول تاریخی و فرهنگی ارائه کنند.
سرپرست اداره کل موزه‌ها  این اداره را  تنها مرجع رسمی اعلام نظر در این موضوع می‌‌داند و می‌‌گوید: «این اداره کل پس از بررسی آثار ارائه شده نسبت به صدور مجوز اقدام خواهد کرد.»
ادیب زاده با توجه به اینکه آثار ارائه شده در این حراج عمدتاً آثار بالای 100 سال هستند  و در زمره نفایس ملی به حساب می‌‌آیند، می‌‌گوید: «مسئولین حراج مکلف بودند طبق قانون مجوزهای لازم را از این وزارتخانه دریافت کنند.»
او می‌‌گوید: «بدیهی است صدور مجوز حراج آثار هنری معاصر و هنرهای تجسمی با قدمت کمتر از یک‌صد سال با وزارت ارشاد است. همچنین مرجع صدور مجوز درباره صنایع دستی معاصر و فاخر با معاونت صنایع دستی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی است.»
وزارت صمت مرجع صدور نیست
مرتضی ادیب‌زاده وزارت صمت را نیز  درخصوص آثار تاریخی و فرهنگی مجاز، مرجع صدور مجوز حراج ملی نمی‌داند و می‌‌گوید: «در جلساتی که با وزارت امور اقتصادی و دارایی هم داشته‌ایم، کاربرگ مجوز حراج از سامانه اعلان مجوزهای کسب و کار حذف شده است. از این رو هرگونه حراج آثار تاریخی و فرهنگی هنری مجاز در کشور مستلزم تشکیل پرونده در استان‌ها و سپس ارسال به وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی است که پس از اخذ استعلام و بررسی‌های لازم و احراز شرایط مندرج در دستورالعمل صدر‌الاشاره برای آنها مجوز صادر می‌‌شود.»به گفته او در این‌گونه حراج‌ها برگزار‌کنندگان موظف هستند ممنوعیت خروج آثار از کشور را به خریداران و مجموعه‌‌داران شرکت‌کننده در حراج اعلام کنند.
او به قانون نقب می‌‌زند و می‌‌گوید: «مطابق با ماده 561 مجازات اسلامی کتاب تعزیرات (بخش مجازات‌های بازدارنده) خروج این آثار با قدمت بالای 100 سال و نفایس ملی از کشور ممنوع بوده و هرگونه اقدام برای خروج  این آثار از مبادی خروجی کشور مصداق قاچاق است و جرم محسوب می‌‌شود.»
او می‌‌گوید: «اداره کل موزه‌ها، حفاظت و صیانت از اموال تاریخی و فرهنگی کشور را از وظایف مهم و ذاتی خود می‌‌داند و در این راستا در چهارچوب ضوابط و قوانین کشور با قاطعیت تمام عمل می‌‌کند. در مورد حراج ملی و رویداد برگزار شده در مورخ سوم تیرماه، موضوع در دست بررسی است  و اقدامات لازم در این زمینه انجام خواهد شد.»
به گفته او، مسئولان حراج ملی موظف بودند یک ماه قبل از برگزاری حراج ملی، مشخصات آثار از جمله نام مالک اثر، مشخصات دقیق و تمام مدارک احراز مالکیت آثار را برای وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور ارسال کنند تا اداره کل موزه‌ها علاوه بر انجام امور کارشناسی، به لحاظ حقوقی آثار را با فهرست اموال گمشده یا سرقتی موجود در اداره کل موزه‌ها تطبیق دهد تا اجازه داده نشود یک شی‌ء به صورت غیرقانونی به حراج راه پیدا کند.
ادیب‌زاده می‌‌گوید: «آثار منقول تاریخی، فرهنگی و هنری مجاز هیچ کدام نباید از راه حفاری غیرمجاز به دست بیاید.» او تأکید می‌‌کند: «این اشیا به اصطلاح نباید زیرخاکی یا اشیای عتیقه ممنوعه باشند.»
چه اشیایی اجازه حراج ملی دارند؟
به گفته ادیب‌زاده،تنها تحت شرایط یاد شده، اشیای تاریخی متعلق به دوره صفوی و دوره‌های تاریخی بعد از آن یعنی زندیه، افشاری و قاجاری اجازه حراج دارند. این کارشناس تأکید می‌‌کند: «این حراج کاملاً کنترل شده و تحت نظارت اداره کل موزه‌ها است.» هرچند حراج ملی تهران و اصفهان خلاف حرف‌های ادیب‌زاده را نشان می‌‌دهد.
چه اشیایی اجازه حراج ملی را ندارند؟
ادیب‌زاده درباره اموال تاریخی، فرهنگی و هنری غیرمجاز که اجازه حضور در حراج را ندارند هم می‌‌گوید: «اموال حاصل از کاوش‌های غیرمجاز و اموال تقلبی یا جعلی، اعم از تلفیقی یا غیرتلفیقی و تمام عناصر وابسته به بناهای تاریخی اجازه حضور ندارند. مثلاً کسی نمی‌تواند کاشی یا بخشی از یک در تاریخی را حراج کند. همچنین آثار و عناصر حاصل از تجزیه و تفکیک بناهای تاریخی، هنری و محوطه‌های باستان‌شناسی و آثار سرقت شده از موزه‌ها و مجموعه‌های داخلی و خارجی نیز اجاره حضور در حراجی را ندارند.» او می‌‌گوید: «به همین دلیل از مسئولین حراج خواسته شده تا یک ماه قبل از برگزاری حراج،  فهرست آثاری را که می‌‌خواهد در حراج عرضه شود به وزارت میراث فرهنگی بدهند تا با فهرست آثار سرقت شده یا تحت پیگرد قانونی تطبیق داده شوند.» او از حضور مسئولین حراج ملی در اداره کل موزه‌ها پس از درخواست وزارتخانه برای ارائه توضیح، خبر می‌‌دهد و می‌‌گوید: «کاتالوگ اشیای عرضه شده در حراج را به ما دادند تا بررسی کنیم.» او می‌‌گوید: «این حراج بدون اجازه وزارتخانه اجازه برگزاری ندارد.»

زهره توکلی
خبرنگار
با وجود منابع طبیعی خدادادی بسیار و چهارفصل بودن کشورمان، هیچگاه آمار ورود گردشگران خارجی به کشور در حدی نبوده که بتواند بخشی از تلاش‌های دغدغه‌مندان در این حوزه را جبران کند. حالا امروز پس از دوران سخت و محدودیت‌های کرونایی، رکود اقتصادی در بخش‌های مختلف، برخی می‌خواهند خواسته یا ناخواسته با بی‌تدبیری، همین آمار اندک را هم با دلاری کردن نرخ هواپیما برای گردشگران خارجی، از بین ببرند.
این موضوع با اعتراض‌ها و مخالفت‌های شدید عده زیادی از دغدغه‌مندان رونق گردشگری خارجی، فعالان و مسئولان حوزه گردشگری روبه‌رو شده است. تا جایی که معاون وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در نامه‌ای به رئیس سازمان هواپیمایی کشوری ضمن مخالفت با طرح بلیت دلاری برای مسافران غیرایرانی، درخواست کرد که تا زمان بررسی ابعاد مختلف این موضوع در یک کارگروه، از اجرایی شدن این تصمیم خودداری شود.
علی‌اصغر شالبافیان در این نامه افزود: همانگونه که مستحضرید وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، به‌عنوان دستگاه متولی امر گردشگری در کشور، وظیفه سیاستگذاری، برنامه‌ریزی و توسعه این صنعت در کشور را با همکاری سایر دستگاه‌ها بر عهده داشته و بر همین اساس، اصولاً باید تصمیمات اساسی در حوزه‌های مهمی، همچون حمل‌ونقل که دارای نقش بسیار مهم و مؤثری است با نگاه جامع، اجماع ذی‌نفعان و با رویکرد حمایتی از توسعه این صنعت اتخاذ شود.
وی ادامه داد: گردشگری در دنیا، صنعتی رقابتی بوده و رقابت‌پذیری قیمتی سفر و تورهای گردشگری ایران به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مزیت‌های رقابتی کشور قلمداد می‌شود، در حالی که این تصمیم، افزایش هزینه‌های تمام شده سفر را به‌دنبال داشته و بسیاری از کسب‌وکارهای دیگر به جز حمل‌ونقل را نیز متأثر می‌سازد.
شالبافیان اضافه کرد: از طرفی پس از سپری شدن دوران دشوار رکود اقتصادی حاصل از شیوع گسترده کرونا اکنون که هم‌راستا با سیاست‌های مبارزه با ایران‌هراسی، رونق نسبی برای ورود گردشگران خارجی فراهم شده است، انتظار می‌رود همه ذی‌نفعان حوزه گردشگری به‌منظور افزایش این روند، اهتمام جدی به عمل آورند.
وی گفت: با توجه به مراتب فوق و نظر به اینکه تصمیم مزبور بدون اخذ نظرات این وزارتخانه و بدون در نظر گرفتن مصالح فعالان صنعت گردشگری اتخاذ شده است، دستور فرمایید مراتب مورد رسیدگی فوری قرار گرفته و تا زمان بررسی ابعاد مختلف موضوع و بویژه چالش‌ها، اثرات و تبعات اجرای آن در کارگروهی با حضور نمایندگان مشترک بخش دولتی و خصوصی در حوزه، از اجرایی شدن این تصمیم خودداری شود.
حرمت‌اله رفیعی، رئیس هیأت مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران نیز در این باره به «ایران» گفت: براساس آماری که خود مسئولان صنعت حمل‌ونقل هوایی کشور ارائه داده‌اند، فقط 3درصد جامعه از این صنعت استفاده می‌کنند که 65درصد آنها نیز از بخش دولتی هستند و 35درصد باقی مانده که یک درصد کل آن را تشکیل می‌دهند نیز همان قشر مرفه هستند.  
وی افزود: یعنی 99درصد جامعه از این ناوگان استفاده نمی‌کنند اما از آنجا که ناوگان هوایی کشور یارانه سوخت می‌گیرد و این یارانه سهم همه مردم است پس سایر مردم نیز دارند در این زمینه هزینه می‌دهند اما بازهم هزینه‌ها را افزایش می‌دهند.
رفیعی با اشاره به پدیده «ایران هراسی» و لزوم مقابله با آن ادامه داد: سال‌هاست که در این زمینه علیه ایران تبلیغات سوء شده است تا گردشگران خارجی تمایلی به ورود به ایران نداشته باشند. در صورتی که با توجه به تجربه سفرهایی که به بسیاری از کشورها داشته‌ام، با اطمینان می‌گویم که ایران حتی از بسیاری کشورهای اروپایی، امن‌تر است و از کشورهای امن جهان محسوب می‌شود.
وی تصریح کرد: چرا باید وجهه کشورمان با چنین جایگاهی در جهان را با سیاست‌های غلط، خدشه دار کنیم و موجب ریزش همین میزان اندک آمار ورودی گردشگران خارجی شویم؟
به هر ترتیب برخی از فعالان حوزه گردشگری سال‌هاست که برای افزایش آمار و رونق گردشگری داخلی بویژه خارجی و حل مشکلات این حوزه بخصوص در مورد هزینه‌ها و کیفیت خدمات ارائه شده، تلاش‌های فراوانی کرده‌اند لذا نباید اجازه داد این تلاش‌ها با سیاست‌های غلط یا زیاده‌خواهی‌های عده‌ای که به گفته فعالان و علاقه‌مندان حوزه گردشگری فقط به‌دنبال سود و منفعت‌طلبی هستند، از بین برود. باید جلوی تصمیمات غلطی که با اهداف مختلف گرفته می‌شود ایستادگی کرد چرا که از این طریق تورم و افزایش قیمت به دیگر اصناف این حوزه تسری نیابد.
اخذ تصمیمات مهم، قبل از اعلام، نیازمند مطالعه و کار کارشناسی است بنابراین باید پیش از ابلاغ، نتایج احتمالی آن مورد بررسی قرار گرفته باشد. این امر هم نیازمند بررسی توسط افراد متخصص این حوزه و در دو سوی موافق و مخالف و نیز در ابعاد مختلف آن است چرا که این تصمیمات به‌صورت مستقل نخواهند بود و به طور حتم تأثیر زیادی در سایر صنوف خواهد داشت که شاید جبران‌ناپذیر باشد.

بنیاد تعاون زندانیان اصفهان با ۷۰ فعالیت کارگاهی در حال حاضر ۲۸۰۰ نفر از زندانیان را مشغول به کار کرده و ماهیانه بالغ بر دو میلیارد تومان حقوق و دستمزد به زندانیان پرداخت می‌کند. تمرکز تولید در کارگاه‌های زندان‌های اصفهان صنایع دستی بوده و پذیرای حمایت کارآفرینان، خیرین و آحاد جامعه جهت مشارکت و خرید این محصولات در مراکز توزیع صنایع دستی حامی است./ میزان

بیتا  میرعظیمی
خبرنگار
همین چند هفته پیش بود که آشیانه چندین لک‌لک زیبا روی یک دکل مخابراتی در شهر عرب حسن از توابع شهرستان شوشتر در فضای مجازی خبرساز شد. فیلم‌ها و عکس‌های زیادی از زندگی این پرنده خوش قد و بالا، دست به دست شده و کاربران از دیدن چنین صحنه‌های نابی نهایت لذت را بردند. اما تمام این زیبایی‌ها یک ایراد بزرگ داشت! لک‌لک‌ها، این پرندگان بزرگ با پاها و گردن بزرگ که اتفاقاً نماد خوش‌اقبالی در کشور نیز به‌شمار می‌روند، آشیانه خود را روی زمینی ساخته بودند که طبق رأی دادگاه باید به مالک خصوصی تحویل داده شده و دکل مخابراتی نیز جابه‌جا می‌شد! اما مگر می‌شود این پرنده خوش‌اقبال را با جوجه‌های قد و نیم قد از آشیانه‌شان بیرون کرد! آشیانه‌ای که با زحمت زیاد بر بلندای یک دکل مخابراتی ساخته شده و تنها مأمن تخم‌ها و جوجه‌ها است!
چند روزی از تب و تاب دل‌نگرانی فعالان و دوستداران محیط‌‌ زیست برای آشیانه لک‌لک‌ها نگذشته بود که رئیس اداره حفاظت محیط‌‌‌‌‌ زیست شوشتر خبر داد دادگاه رأی مربوطه مبنی بر جابه‌جایی دکل مخابراتی را با رضایت مالک لغو کرده است.
«مهدی زمانپور» رئیس اداره حفاظت محیط‌ زیست شوشتر در همین ارتباط به «ایران» می‌گوید: به‌دلیل وجود آشیانه لک‌لک‌ها و جوجه‌آوری آنها و با پیگیری اداره حفاظت محیط‌ زیست شوشتر، همکاری شرکت مخابرات و رضایت مالک زمین، مقرر شده است سازه دکل باقی مانده و تنها جابه‌جایی خطوط انجام شود.

دو آشیانه دو طبقه روی دکل مخابراتی
وی با قدردانی از مالک زمین برای نگهداری دکل و عدم جابه‌جایی آن می‌گوید: روی دکل مذکور دو آشیانه به‌صورت دو طبقه ساخته شده است. همه ساله نیز در فصل بهار و تابستان شاهد جوجه‌آوری لک‌لک‌ها در این آشیانه‌ها هستیم. به گفته رئیس اداره حفاظت محیط‌ زیست شوشتر، در حوزه شوشتر تعداد ۱۶ آشیانه لک‌لک شناسایی شده که هفت آشیانه آن در شهر عرب حسن قرار دارد. البته سال گذشته با سرشماری از آشیانه‌های لک‌لک‌ها توسط کارشناسان و دوستداران محیط‌ زیست در شهرستان، هشت آشیانه فعال و یک آشیانه غیرفعال شناسایی شد. از این تعداد نیز، پنج آشیانه در شهر عرب حسن و اطراف تالاب عرب حسن، یک آشیانه در روستای ملکی، یک آشیانه در روستای لنگر، یک آشیانه در روستای زهوآباد و یک آشیانه غیرفعال در روستای شعیب نبی شناسایی شد. همگی این آشیانه‌ها نیز روی دکل‌های مخابرات و اپراتورهای تلفن همراه ساخته شده‌اند.

«حاجی لک‌لک» نماد خوش‌اقبالی
وی لک‌لک‌ها را نماد شانس و خوش‌اقبالی در ایران معرفی کرده و می‌گوید: مردم ایران زمین در قدیم معتقد بودند که لک‌لک در فصولی که به یکباره ناپدید شده و مهاجرت می‌کنند به خانه خدا رفته و کعبه را زیارت می‌کنند. وقتی نیز بازمی‌گردند حاجی شده اند؛ با همین اعتقاد نیز لک‌لک‌ها را «حاجی لک‌لک» نامیدند.
رئیس اداره حفاظت محیط‌ زیست شوشتر،گفت: شهر «عرب حسن» از توابع شهرستان شوشتر به‌دلیل همجواری با تالاب، رودخانه و بیشه‌زارهای گرمسیری و همچنین وجود دکل‌های شبکه ارتباطی و مخابراتی، دارای شرایطی ایده آل برای ساخت زیستگاه امن به‌شمار می‌رود. به همین دلیل نیز در این منطقه آشیانه‌های پرشماری از حاجی لک‌لک‌ها مشاهده می‌شود که اتفاقاً همین پدیده به یکی از جاذبه‌های گردشگری در این شهر تبدیل شده است.

آشیانه لک‌لک‌ها تخریب نمی‌شود
«علی حاجی زاده» مالک زمینی است که لک‌لک‌ها روی دکل مخابراتی قرار گرفته در آن، آشیانه خود را ساخته و اقدام به جوجه‌آوری کرده‌اند. بزرگمردی که پس از مشاهده مستقیم این آشیانه‌ها و علی‌رغم رأی دادگاه مبنی بر جابه‌جایی دکل مخابراتی، دلش به رحم آمده و رضایت داده تا اوایل پاییز این سازه جابه‌جا نشود؛ تا مبادا آسیبی به تخم‌ها و جوجه‌های بی‌گناه وارد شود.
این مالک خصوصی زمین در شهر عرب حسن به «ایران» می‌گوید: ساختمان مخابرات و دکل مخابراتی شهر عرب حسن با رأی دادگاه به اینجانب واگذار و حکم بر جابه‌جایی آن صادر شد. اما پس از اطلاع از وجود آشیانه لک‌لک‌ها بر دکل مخابراتی و وجود چندین جوجه در لانه و همچنین به دلایل انسان‌دوستانه و احترامی که به حیوانات مخصوصاً لک‌لک‌ها در این منطقه گذاشته می‌شود، تصمیم گرفتیم تحویل زمین و تخریب سازه‌های داخلی را تا حدود 5- 6 ماه به تعویق بیندازیم.
به گفته علی حاجی‌زاده، در این مدت جوجه‌های لک‌لک‌ها بزرگ شده و پرواز خواهند کرد. در همین راستا نیز ما بعد از گذشت این بازه زمانی، راحت تر می‌توانیم این زمین را تحویل بگیریم. در حال حاضر مقرر شده است سازه دکل در زمین باقی مانده و تنها جابه‌جایی خطوط صورت گیرد. البته بعد از گذشت چندین ماه که جوجه لک‌لک‌ها بزرگ شده و قادر به پرواز باشند، حکم اجرا شده و تمامی سازه‌ها در این زمین خارج می‌شود.

تسنیم- احمد رادمان، مدیر پارک ملی توران از مشاهده 3 یوزپلنگ ایرانی در این منطقه خبر داد و گفت: این تصاویر توسط محیط‌بان نادر کرمی در 6 تیرماه و در زمان گشت و پایش‌های روزانه و علوفه‌رسانی به حیات وحش ثبت شده است. به‌دلیل ثبت تصاویر توسط گوشی تلفن همراه، عکس‌ها کیفیت پایینی دارند. برای ثبت تصاویر دقیق‌تر از این گونه ارزشمند، نیاز به دوربین عکاسی داریم و در این مورد از کمک مردم استقبال می‌کنیم.
ایرنا- کلودیو پروویداس، نماینده دفتر عمران سازمان ملل متحد در ایران در دیدار با استاندار آذربایجان‌غربی که با حضور سفیر ژاپن در ایران برگزار شد، گفت: دنبال برندینگ جغرافیایی برای محصولات تولیدی طرح کشاورزی پایدار در حوضه دریاچه ارومیه هستیم تا زمینه توسعه کسب‌وکار در این بخش فراهم شود.
با همکاری دولت و در یک اقدام ۱۰‌ساله روی کشاورزی و کشاورزی پایدار حوضه دریاچه ارومیه کارهای خوبی انجام شده که می‌تواند زمینه توسعه منطقه را فراهم کند.
تسنیم- حسن اکبری، معاون محیط‌‌زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط‌‌زیست گفت: جمعیت پلنگ در برخی لکه‌ها خوب است و طعمه کافی و زیستگاه امن در اختیار این گونه قرار دارد اما در بخش گسترده‌ای از محدوده پراکنش پلنگ، بویژه در منطقه زاگرس با کمبود طعمه و به‌ تبع آن تعارض بین پلنگ و دام‌های اهلی و دامداران روبه‌رو هستیم که این موارد جمعیت پلنگ را تهدید کرده و زادآوری آن را به خطر انداخته‌ است.
ایلنا- لیلا اژدری، مدیرکل بازاریابی و توسعه گردشگری خارجی با تأکید بر اینکه جذب حداکثری گردشگران ژاپنی با برنامه‌ریزی منسجم امکان‌پذیر خواهد بود، گفت: بزودی در نمایشگاه گردشگری جاتا شرکت خواهیم داشت و زمینه‌سازی جذب گردشگران ژاپنی را در برنامه داریم. جاتا با هدف ترویج گردشگری محلی، خارجی و داخلی به‌عنوان یک رویداد بین‌المللی پیشرو در بخش گردشگری در حال رشد است و قرار است طی ۴ روز در ژاپن برگزار شود. برگزاری همایش‌ها و نمایشگاه تجاری با حضور غرفه‌دارانی از بیش از ۱۵۰ کشور و منطقه فرصت‌های تجاری را پیش روی کشورها قرار می‌دهد.
ایرنا- سیف‌الله حسن‌پور، رئیس اداره محیط‌‌زیست شهرستان هوراند گفت: یک قلاده خرس قهوه‌ای که احتمالاً بر اثر برخورد با خودرو در جاده هوراند زخمی شده بود، پس از تلاش بسیار برای مداوای آن تلف شد.