امین محمودی
 خبرنگار

دولت سیزدهم از ابتدای آغاز به کار خود توسعه روابط اقتصادی با همسایگان را در اولویت قرار داده و دیپلماسی اقتصادی کشور معطوف به این امر بوده است. بنابراین توجه به فعال‌سازی ظرفیت همکاری با کشورهای همسایه بویژه حاشیه دریای خزر مورد توجه قرار گرفت که این امر با عضویت کشورمان در سازمان همکاری‌های شانگهای زمینه جهش مراودات اقتصادی ایران با کشورهای عضو این سازمان خصوصاً روسیه را بیش از پیش فراهم کرد. به همین دلیل بسیاری از فعالان اقتصادی کشوراز جمله تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات کشاورزی و مواد غذایی از افزایش قابل توجه تجارت با 4 کشور دیگر حاشیه خزر خصوصاً روسیه خبر می‌‌دهند به‌طوری که صادرات ایران به این کشور با رشد 2 برابری روبه‌رو بوده است. 
افزایش 2 برابری محصولات کشاورزی
در همین خصوص شاپور علائی‌مقدم، معاون وزیر جهاد کشاورزی گفت: در سال گذشته واردات ایران از روسیه با منشأ گیاهی حدود 6،5 میلیون تن بود این در حالی‌ است که ما حدود 500 هزار تن محصول به این کشور صادر کردیم.
وی از 2 برابر شدن صادرات ایران به روسیه در 4 ماه نخست سال جاری نسبت به مشابه سال گذشته خبر داد و افزود: کشاورزان ایرانی استانداردها را در بحث تغذیه و مبارزه با آفت رعایت می‌کنند؛ همچنین معاونت‌های تخصصی پای کار آمدند تا اطلاعات بسترهای تولید را در اختیار تولیدکنندگان قرار بدهند همچنین ملزم به استخدام مدیر کنترل کیفی از طرف نظام مهندسی کشاورزی شده‌اند. با این حال آن طور که کارشناسان و تولیدکنندگان بخش کشاورزی می‌‌گویند به نظر می‌‌رسد این 4 کشور همچنان ظرفیت بسیار زیادی برای توسعه روابط با ایران داشته باشند.
 توسعه روابط با روسیه، ایران را به انبار محصولات کشاورزی تبدیل می‌‌کند
در همین خصوص مهدی سروی، کارشناس مسائل کشاورزی و امنیت غذایی به «ایران» گفت: خوشبختانه دولت سیزدهم در حوزه دیپلماسی اقتصادی نگاه به شرق را جایگزین نگاه به غربی که هیچ گونه فایده‌ای برای کشورمان نداشت، کرده است.
وی افزود: به همین دلیل طی یکسال اخیر شاهد افزایش مبادلات تجاری با همسایگان بوده‌ایم، به همین دلیل به نظر می‌‌رسد طی سالیان آینده شاهد توسعه تجارت محصولات کشاورزی و مواد غذایی با این کشورها باشیم.
این کارشناس مسائل کشاورزی و امنیت غذایی خاطرنشان کرد: با شروع جنگ اوکراین و افزایش خطر تجارت غلات و محصولات کشاورزی از مسیر دریای سیاه برای روسیه این کشور به دنبال مسیرهای جایگزین برای صادرات محصولات خود به خاورمیانه و کشورهای آفریقایی است. سروی افزود: یکی از اصلی‌ترین مسیرها برای دسترسی به این مهم برای روس‌ها، ترانزیت از طریق ایران بود. به همین دلیل روس‌ها تمایل زیادی به استفاده از مسیر ترانزیت ایران برای صادرات محصولات کشاورزی دارند وی تصریح کرد: به طوری که این کشور می‌‌تواند محصولات خود را از مسیر پایانه‌های گمرکی خود نظیر آستاراخان و دیگر گمرکات خود در دریای خزر به گمرکات آستارا، امیرآباد، کاسپین و... برسانند و سپس از طریق حمل‌ و نقل ریلی به گمرکات کشور در جنوب کشور رسانده و از آنجا به دیگر کشورها صادر کنند. وی گفت: راه‌اندازی این مسیر ترانزیتی علاوه‌ بر اینکه مشکل روسیه در صادرات محصولات کشاورزی به دیگر کشورها را برطرف می‌کند، ایران را نیز به انبار محصولات کشاورزی نظیر غلات، دانه‌های روغنی، نهاده‌های دامی و روغن‌های گیاهی روسیه در منطقه تبدیل می‌کند. همین امر نیز باعث ایجاد ثبات در تأمین غذای کشور از مسیر روسیه و کاهش هزینه‌های تأمین کالا به کشور می‌شود. این کارشناس کشاورزی اظهار نمود: به نظر می‌‌رسد با توسعه کریدور شمال- جنوب و ظرفیت کنونی بنادر شمالی کشور امکان تجارت حداقل ۶ الی ۱۰ میلیون تن از انواع محصولات کشاورزی طی بازه کوتاه‌مدت یک ساله از طریق روسیه فراهم خواهد شد.
سروی در پایان گفت: البته با توسعه ظرفیت بنادر و ترانزیت، این میزان تجارت به بیش از ۲۰ میلیون تن در سال نیز می‌تواند افزایش یابد. عمده محصولات صادراتی روسیه به دیگر کشورها گندم، روغن گیاهی، جو، ذرت، دانه سویا و... است که تمامی این اقلام جزو محصولات اساسی به‌شمار می‌روند.
افزایش قابل توجه صادرات محصولات شیلاتی به کشورهای حاشیه خزر
در این خصوص علی اکبر خدایی، دبیرکل اتحادیه تولید و تجارت آبزیان ایران نیز در گفت‌و‌گو با «ایران» می‌گوید: صادرات آبزیان به کشورهای حاشیه خزر، خصوصاً روسیه با رشد قابل توجهی روبه‌رو شده ،به طوری که بیشترین صادرات میگو در سال‌ جاری به روسیه بوده است. وی افزود: تا یک دهه قبل صادراتی به این کشور نداشتیم و از سال 93 که اولین صادرات ما به این کشور آغاز شد تا به امروز رشد قابل توجهی داشته است و حال که به حدود 55کشور دنیا صادرات آبزیان داریم و به 18کشور میگو صادر می‌کنیم، روسیه در رتبه سوم صادرات میگوی کشورمان قرار گرفته است. دبیرکل اتحادیه تولید و تجارت آبزیان ایران ادامه داد: سال گذشته 4هزار و 200تن میگو به ارزش حدود 20میلیون دلار به روسیه صادرات داشتیم ،در حالی که سال 1399 این رقم هزار تن بوده است. خدایی گفت: کل صادرات میگوی ما 36هزار تن بوده که بیش از 10درصد آن به روسیه صادر شده و امیدواریم امسال به دوبرابر افزایش یابد.
روسیه علاقه‌مند به واردات محصولات کشاورزی از ایران
ماکسیم رشتنیکوف، وزیر توسعه اقتصادی روسیه پس از دیدار با مقامات ایرانی، اعلام کرد که ممکن است روسیه تعرفه وارداتی برای محصولات کشاورزی ایران را کاهش داده یا به طور کلی حذف کند. وی اظهار کرد: روسیه علاقه‌مند به توسعه تجارت با ایران بوده که معنای آن کاهش تعرفه‌ها در مورد برخی  کالاها و حذف کامل آن در موارد دیگر، بخصوص محصولات کشاورزی مثل میوه و سبزیجات است. شرکت‌های ایرانی بسیاری تمایل به گسترش تجارت با روسیه دارند و این همکاری و امتیازات گمرکی می‌تواند بسیاری از محصولات کشاورزی، طیور، ماهی و فرآورده‌های لبنیاتی را شامل شود.  وی افزود: روسیه می‌تواند برای محصولات ایرانی تعرفه‌های گمرکی پایین‌تری تنظیم کرده و حتی در مواردی این تعرفه‌ها را حذف کند. یک خبرگزاری روسی نیز از توافق اولیه برای صادرات ۶۰ هزار تن سیب، کیوی، خیار و سایر میوه‌های ایرانی به این کشور براساس توافق بین دو شرکت ایرانی و روسی خبر داد.
۸۵ درصد صادرات به روسیه مواد غذایی و کشاورزی است
85 درصد صادرات ایران به روسیه به مواد غذایی و محصولات کشاورزی اختصاص دارد ،به طوری که در این خصوص سید روح‌الله لطیفی، سخنگوی سابق گمرک اظهار کرد: ایران در سال گذشته یک میلیون و ۵۱ هزار و ۷۱ تن انواع کالا به ارزش ۵۰۴ میلیون و ۵۷۵ هزار و ۶۲۴ دلار به روسیه صادر کرده است که ۴۲۹ میلیون و ۶۲۴ هزار و ۸۱۳ دلار آن انواع محصولات شیلاتی، کشاورزی و غذایی بوده است که ۶۸ درصد وزن و ۸۵ درصد ارزش کالاهای صادراتی ایران به روسیه را به خود اختصاص داده است.
وی افزود: سیب با ۹۵ میلیون و ۵۰۰ هزار دلار در صدر کالاهای صادراتی کشورمان به روسیه قرار دارد و انواع پسته به ارزش ۵۶ میلیون و ۷۵۰ هزار دلار در رتبه دوم قرار گرفته است و کالاهای کیوی با ۳۰ میلیون دلار، انگور با ۲۸ میلیون دلار، آلبالو با ۲۲ میلیون دلار، فلفل با ۲۲ میلیون دلار، گوجه فرنگی با ۱۶ میلیون دلار، رب گوجه فرنگی با حدود ۱۵ میلیون دلار، انواع آبمیوه و ژله و مربا با ۱۲ میلیون دلار و انواع سبزیجات تازه با ۹ میلیون و ۱۳۳ هزار دلار، به ترتیب ۱۰ کالای اول کشاورزی و غذایی صادراتی ایران به روسیه است.
وضعیت صادرات محصولات کشاورزی به قزاقستان، ترکمنستان و آذربایجان
طبق گفته غلامعباس ارباب‌خالص، سفیر ایران در ترکمنستان از آغاز دولت سیزدهم تا کنون صادرات ایران به این کشور با رشد 6 برابری روبه‌رو شده است که اصلی ترین کالاهای صادراتی به این کشور مواد غذایی و محصولات کشاورزی بوده است. از طرف دیگر  امیرعابدی، رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و قزاقستان نیز درخصوص وضعیت صادرات محصولات کشاورزی به قزاقستان می گوید: طی سالیان اخیر بخش کشاورزی قزاقستان بالغ بر 1.9 میلیارد دلار واردات داشته است که گوشت و احشای خوراکی، محصولات لبنی، میوه‌های خوراکی، پسته، انگور، سیب و هلو، چای، ادویه، چربی‌ها و روغن‌های خوارکی بیشترین سهم را داشتند. وی افزود: این در حالی است که به طور خاص در حوزه‌های پسته، خرما، خیار، گوجه فرنگی، سیب، کلم، سیب زمینی، پیاز، هندوانه، پرتقال و کیوی ایرانی تقاضای خوبی در بازار آن کشور وجود دارد، بنابراین تولیدکنندگان و صادرکنندگان ایرانی می‌توانند سهم بیشتری از این بازار داشته باشند. صادرات محصولات کشاورزی به آذربایجان نیز با رشد قابل توجهی روبه‌رو بوده، به طوری که این کشور بشدت خواهان آبزیان و محصولات شیلاتی کشورمان است.

رستمی در بازدید از مجتمع مس سرچشمه عنوان کرد
پیشرفت پروژه‌های توسعه و تقویت تولید دو رویکرد اصلی شرکت مس

مدیرعامل شرکت ملی مس از طرح‌های فلوتاسیون سرباره سرچشمه، معدن وکارخانه تغلیظ دره زار و پروژه‌های توسعه برق در مجتمع مس سرچشمه بازدید کرد. در بازدید از پروژه فلوتاسیون سرباره عنوان شد که این پروژه از پیشرفت خوبی برخوردار است و به یاری خداوند متعال طی هفته‌های آینده با افزایش ظرفیت تولید ۷۲ هزار تن کنسانتره مس افتتاح خواهد شد. طرح بهره‌برداری از معدن و کارخانه تغلیظ دره‌زار پروژه دیگری بود که در جریان این سفر مورد بازدید مدیرعامل شرکت مس قرار گرفت. این طرح با برخورداری از پیشرفت قابل ملاحظه در چند ماه آینده مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد تا به ظرفیت تولید کنسانتره شرکت مس افزوده شود. همچنین مدیرعامل شرکت مس ضمن استماع دیدگاه‌های مدیران مجتمع مس سرچشمه دستورات لازم برای تسریع در بهره‌برداری و رفع موانع تولید را صادر کرد. از دیگر برنامه‌های بازدید مدیرعامل شرکت مس جلسه با مدیران طرح توسعه برق و بازدید از طرح‌های توسعه‌ای احداث نیروگاه برق به منظور تولید پایدار، دانش‌بنیان و بدون قطعی در مجتمع مس سرچشمه بود. پس از اتمام بازدید، جلسه‌ای با حضور مدیر مجتمع مس سرچشمه و معاون توسعه این مجتمع تشکیل و گزارش آخرین وضعیت پیشرفت پروژه‌ها به مدیرعامل شرکت مس ارائه شد.  رستمی ضمن دیدار با نمایندگان کارکنان مجتمع، پیرامون مسائل و مشکلات مطرح شده گفت‌وگو و بر حمایت از کارکنان به منظور رفع دغدغه‌های موجود تأکید کرد. دکتر رستمی در این دیدار ضمن مقایسه عملکرد ۶ ماهه نخست سال‌جاری در زمینه تولید و فروش با برنامه مصوب و همچنین مدت مشابه سال گذشته، عملکرد شرکت را به‌دلیل ثبت رکوردهای جدید تولید مثبت و قابل قبول دانست و ابراز امیدواری کرد، با کار جهادی به عملکرد بالاتری دست یافته و رکوردهای جدیدی را در شرکت مس به ثبت خواهیم رساند. در ادامه مدیران مجتمع مس سرچشمه ضمن تشکر از حمایت‌های بی‌دریغ دکتر رستمی ابراز امیدواری کردند با برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته و همکاری و تلاش مضاعف کارکنان و کارگران در آینده نزدیک بتوانند در زمینه تولید، عملکردهای بالاتری را در بخش تولید به ثبت رسانده و پیشرفت‌های چشمگیری را به منصه ظهور برسانند. 


تداوم کاهش قیمت روغن خوراکی در بازار

روند کاهش قیمت روغن خوراکی در حالی در بازار همچنان ادامه دارد که برخی افت قیمت‌های جهانی را دلیل آن عنوان می‌کنند اما حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی و صفر شدن قاچاق روغن به خارج از کشور نیز در کاهش قیمت تأثیر‌گذار بوده است.  به گزارش ایرنا، بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد که اکنون در فروشگاه‌های زنجیره‌ای و خرده‌فروشی‌ها روغن سرخ‌کردنی صنعتی با وزن ۱۶ کیلوگرمی با قیمت ۹۰۰ تا ۹۱۸ هزار تومان، روغن سرخ‌کردنی با قیمت ۱۰۵ هزار تومان، روغن پخت و پز با قیمت ۱۰۰ هزار تومان، به فروش می‌رسد، این در حالی است که پیش از این قیمت روغن ۱۶ کیلوگرمی یک میلیون و ۸۰ هزار تومان، روغن سرخ‌کردنی ‌۱۱۲ هزار و ۸۰۰ تومان و روغن پخت و پز  ۱۱۵ هزار بود. با توجه به شرایط بازار و واردات به‌موقع روغن و وفور این محصول در بازار اکنون فروشندگان و خرده فروشی‌ها خود روغن را با نرخ‌هایی کمتر از نرخ مصوب به فروش می‌رسانند.

گروه اقتصادی / دامداران جزو آن دسته از صنوفی هستند که چالش‌های متعددی در تولید و عرضه دام دارند اما آزاد‌سازی صادرات دام زنده می‌تواند تا حد قابل توجهی باری را که بر دوش دامداران سنگینی می‌کند، سبک کند. چندی پیش صادرات دام زنده آزاد شد و وزیر جهاد کشاورزی و رئیس شورای قیمت‌گذاری محصولات کشاورزی شیوه صادرات دام زنده پرواری غیرمولد و عرضه آن به بازار را به وزارتخانه‌های جهادکشاورزی، امور اقتصادی و دارایی، سازمان برنامه‌ و بودجه و وزارت صنعت، معدن و تجارت ابلاغ کردند. شورای قیمت‌گذاری مصوبه‌ صادرات دام زنده را ۲۴ خرداد سال‌جاری صادر کرد که بعد از ۴۵ روز این مصوبه ابلاغ و یک ماه بعد شیوه نامه آن داده شد و ۱۴ مهرماه سال‌جاری در حدود ۱۲۰۰ رأس دام زنده سبک روستایی به کویت صادر شد که نخستین محموله دام زنده عشایر و غیرعشایر ایران به مقصد کویت محسوب می‌شود.
بر اساس ابلاغ شیوه‌نامه صادرات دام زنده به گمرک، صادرات دام شامل گوساله بالای ۴۰۰کیلوگرم و گوسفند بالای ۴۰کیلوگرم آزاد شده است. تعرفه صادرات هر کیلوگرم گوساله ۱۶هزار و۷۰۰ تومان و هر رأس گوسفند 53 هزار و 700 تومان است.
سید جواد ساداتی‌نژاد وزیر جهاد کشاورزی در هفته‌های گذشته نیز از ثبت سفارش صادرات بیش از ۱۰۰ هزار دام زنده در استان‌های کشور خبر داده و تأکید کرده بود هیچ ممنوعیتی هم در صادرات فرآورده‌های دامی و طیور اعمال نشده است. وزارت جهاد کشاورزی برای کاهش بوروکراسی اداری صادرات دام زنده را به استان‌ها واگذار کرده است تا هر استان با توجه به ظرفیت‌های خود تصمیم بگیرد دام زنده خود را چگونه و به کدام کشور صادر کند. در واقع هدف وزارت جهاد در واگذاری ثبت سفارش برای صادرات دام زنده، حذف امضاهای طلایی و تسهیل شرایط در صادرات دام عنوان شده است.
کشورهای حاشیه خلیج فارس مهم‌ترین واردکنندگان دام ایرانی
کشور‌های عربی حاشیه خلیج فارس، عراق، ازبکستان و تاجیکستان از کشور‌های اصلی وارد کننده دام‌های زنده از ایران هستند. در سال‌هایی که صادرات دام‌ها در ایران ممنوع بود، بسیاری از دامداران به‌صورت قاچاقی، دام‌های خود را به کشور‌های عربی ارسال می‌کردند اما حالا با آزاد شدن صادرات دام زنده، دامداران می‌توانند دام‌های مازاد خود را به‌صورت قانونی و با رعایت پروتکل‌های بازرگانی به کشور‌های عربی صادر کنند.
صادرات دام؛ راهکار مهم حمایت از تولیدکنندگان
افشین صدر دادرس، مدیرعامل اتحادیه مرکزی دام سبک کشور در گفت‌و‌گو با «ایران» بیان کرده است: «با توجه به بروز مشکلاتی از جمله کاهش مصرف گوشت قرمز و انباشتگی دام در دامداری‌ها، 2 راهکار در نظر گرفته شد؛ اول خرید تضمینی دام که ماده 15 نظام جامع دامپروری هم بر آن تأکید کرده و دوم صادرات دام که در ماده 23 قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه‌ای کشور نیز تجویز شده است.» دادرس تأکید می‌کند: «با استفاده از دو راهکار خرید تضمینی و صادرات دام، مشکل دام‌های انباشته‌ای که در دامداری‌ها قرار دارد، رفع می‌شود زیرا دام مازاد هزینه‌های مضاعفی را برای دامدار به همراه دارد. دام باید در هر شرایطی خوراک مصرف کند که تأمین آن برای دامدار با هزینه همراه است اما در شرایطی که دام‌ها امکان عرضه به بازار را ندارند فقط برای دامدار هزینه بر خواهند بود.» مدیرعامل اتحادیه مرکزی دام سبک کشور با اشاره به عدم استقبال از دام‌های مازاد می‌گوید: «وقتی دام برای مدت‌ها در دامداری‌ها مانده باشد، با افزایش وزن همراه شده و کمتر از آنها استقبال می‌شود، زیرا خوراک وزن دامی که بالا رفته تبدیل به گوشت نمی‌شود بلکه چربی می‌شود.»
دادرس با بیان اینکه حدود 4 میلیون رأس دام سبک مازاد در دامداری‌ها قرار دارد، می‌افزاید: «بر اساس آمار رسمی 4 میلیون رأس دام سبک در دامداری‌های سنتی، عشایری و روستایی قرار دارند که باید از دامداری‌ها خارج شوند. اکنون شرایط برای خرید تضمینی گوشت توسط دولت وجود ندارد و به همین علت بهترین راهکار صادرات دام است.»
صادرات دام تأثیری بر افزایش قیمت‌ها ندارد
صادرات دام زنده کمبود و افزایش قیمتی در بازار ایجاد نخواهد کرد زیرا اتحادیه‌ها متعهد شده‌اند که با توجه به وضع بازار صادرات دام انجام می‌گیرد. طبق تمهیدات درنظر گرفته شده با تداوم صادرات دام زنده، سرمایه به کشور تزریق می‌شود و همین مسأله سبب توسعه و رشد صنعت دامپروری و در عین حال افزایش میزان تولید می‌گردد. دامداران در برخی از فصول و ماه‌های سال و گاهی در شرایط خاص با افزایش دام مازاد مواجه می‌شوند که باید بخشی از این دام خارج شود. ضمن اینکه بروز خشکسالی، فقر مراتع، کم آبی و گرما تولید دام را با مشکلات متعددی همراه کرده است که باید بخشی از مازاد تولید از حیطه دامدار خارج و تبدیل به سرمایه شود. ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار رأس دام سنگین مازاد در کشور وجود دارد که تداوم صادرات، علاوه‌ بر آنکه منجر به ارزآوری و اشتغالزایی می‌شود، تولید در صنعت دامپروری را نیز به ‌همراه دارد.
در شرایطی که دامداران کشور از کمبود نقدینگی رنج می‌برند، صادرات دام زنده یکی از بهترین راهکارها برای حمایت از تولیدکنندگان است. دام زنده با قیمت بیشتری نسبت به فروش در داخل صادر می‌شود و در نتیجه صادرات را برای دامداران به صرفه کرده و مشکل نقدینگی آنها را جبران خواهد کرد.