بیتا  میرعظیمی
خبرنگار

«خرس سیاه بلوچی» یا آن‌طور که اهالی جنوب شرق می‌گویند «مَم» یکی از گونه‌های با ارزش، کمیاب و ناشناخته‌ای است که به‌دلایل انسانی نظیر شکار بی‌رویه و زنده‌گیری توله‌ها،درطبقه «در خطر شدید انقراض» قرار گرفته و حالا برای نجات جانش، نیاز به حمایت‌های بیشتری دارد. این‌گونه،تنها در بخشی از نواحی پاکستان و ایران دیده شده و پراکنش اصلی آن به استان‌های کرمان، هرمزگان وعمدتاً سیستان و بلوچستان محدود می‌شود. مَم حیوانی منزوی و شبگرد است به‌همین دلیل تا کنون سرشماری دقیقی از جمعیتش انجام نشده. طبق گفته مدیرکل حفاظت محیط‌ زیست سیستان و بلوچستان به «ایران»، در شش ماهه ابتدای سال‌ جاری بیشتر نمایه‌های حضور(رد پا) خرس سیاه در زیستگاه‌های شهرستان نیک‌شهر مشاهده شده و در طول پایش‌های انجام شده سه مورد مشاهده مستقیم  ثبت شده است.
«داوود میرشکار»، شکار بی‌رویه و زنده‌گیری توله‌ها را مهمترین عامل انقراض «خرس سیاه بلوچی» دانسته و به مناسبت روز ملی گونه‌های بومی (16 آذرماه) به «ایران» می‌گوید: استان سیستان و بلوچستان به دلیل دارا بودن رشته‌کوه‌های متعدد و  پوشش گیاهی و جنگلی ازجمله زیستگاه‌های مناسب خرس سیاه آسیایی در ایران به شمار می‌رود. پراکنش این‌ گونه که در زبان بلوچی به «مَم»  یا «هرس» مشهور است، بیشتر در ارتفاعات کوه‌های مکران که از غرب به سمت کرمان و هرمزگان کشیده شده و از شرق به ارتفاعات مرکزی مکران در پاکستان امتداد یافته، مشاهده می شود. ارتفاعات بزمان در شهرستان ایرانشهر واقع در منطقه شکار ممنوع بزمان، ارتفاعات کوه بیرک در شهرستان مهرستان و خاش واقع در منطقه حفاظت شده جنگلی بیرک، ارتفاعات داروکان و زیستگاه‌های آن در منطقه حفاظت شده جنگلی پوزک در شهرستان نیکشهر و قصرقند ازجمله زیستگاه‌هایی است که خرس سیاه بلوچی در آن مشاهده و ثبت شده است.
پراکنش در سیستان و بلوچستان
به گفته میرشکار، خرس سیاه بلوچی که با بدنی سیاه و با لکه‌ای سفیدرنگ در وسط سینه قابل تشخیص است، در هنگام شب فعال بوده و در صورت وجود امنیت کافی در صبح و هنگام غروب نیز فعالیت می‌کند. از طرفی افزایش جمعیت سکونتگاه‌های انسانی در زیستگاه این گونه، توسعه بی‌رویه زمین‌های کشاورزی و قطع درختان جنگلی و پیدایش زمین‌های بایر و بدون پوشش در زیستگاه‌های خرس سیاه بلوچی، حوادث جاده‌ای و مخاطرات طبیعی از جمله وقوع خشکسالی‌ها در استان و کاهش و از بین رفتن پوشش گیاهی منطقه و تغییر و تبدیل زیستگاه‌ها باعث محدودیت پراکنش جمعیتی این گونه در استان سیستان و بلوچستان شده است.
این مقام مسئول، خرس‌ها را در طبیعت یک گونه «چتر» معرفی کرده (گونه‌ای که حضورش در یک محیط برای سایر گونه‌ها جنبه حمایتی و حفاظتی دارد) و می‌گوید: همین امر باعث می‌شود سایر گونه‌های هم بوم با این گونه نیز حفظ شوند. این حیوان همچنین با مصرف میوه درختان جنگلی و محصولات باغی و دانه گیاهان، باعث انتقال و انتشار دانه و بذر گیاهان در منطقه شده و شرایط مطلوبی  برای رشد آنها فراهم می‌کند. از طرفی این خرس در طبیعت نشان قدرت و زیبایی داشته و دارای ارزش زیباشناختی است.
احیای پوشش گیاهی زیستگاه‌ها
«داوود میرشکار»، پراکنش خرس سیاه در استان سیستان و بلوچستان را غالباً در شهرستان‌های خاش، ایرانشهر نیکشهر، قصرقند، مهرستان، سرباز، راسک دانسته و می‌گوید: پایش گونه و زیستگاه‌ها یکی از مهمترین برنامه‌های حفاظتی است که در کنار سایر اقدامات نظیر ترمیم و بهسازی چشمه‌ها و آبشخورها، برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای گروه‌های هدف مانند دانش‌آموزان، شوراها، دهیاران، جوامع محلی)، توزیع اقلام آموزشی بین دانش‌آموزان و... صورت می‌گیرد.
مدیر کل حفاظت محیط‌ زیست سیستان و بلوچستان، افزایش آگاهی و دانش افراد بالاخص جوامع محلی و بومی ساکن در زیستگاه‌های خرس سیاه بلوچی را یکی از اقدامات حفاظتی از این گونه در معرض خطر انقراض شدید دانسته و می‌گوید: اختصاص اعتبارات بیشتر جهت تأمین و رفع کاستی‌های تجهیزات مورد نیاز جهت پایش گونه با توجه به موقعیت و وضعیت زیستگاه‌ها، پرداخت خسارات وارده به افراد، دام‌ها و محصولات کشاورزی از سوی سازمان حفاظت محیط زیست، کمک به احیای پوشش گیاهی زیستگاه‌ها بالاخص پوشش گیاهی که در جیره غذایی این گونه نقش دارند و استفاده از تابلوهای هشداردهنده اطلاع دهنده در زیستگاه‌ها و محورهای مواصلاتی پرحادثه در حفاظت از خرس سیاه بلوچی در استان سیستان و بلوچستان بسیار مؤثر است.

مدیرکل آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری گفت: ۶۰ میلیون نفر از جمعیت شهرها و روستاهای کشور در مناطق سیل‌خیز سکونت دارند که باید در این زمینه چاره‌اندیشی شود.
به گفته هوشنگ جزی، ساکنان ۴۵۰ شهر و 8هزار و ۶۵۰ روستا و آبادی کشور در معرض خطر سیل قرار دارند. خسارت هر سیل در کشور حدود ۴۴۰ میلیارد تومان برآورد شده است.
او همچنین درباره فرسایش خاک در بالادست سدها گفت: سالانه بیش از ۳۵۰ میلیون مترمکعب خاک همراه سیلاب‌ها شسته شده و در مخزن سدها رسوب‌گذاری می‌شود.
به گفته جزی، میزان خاکی که هر ساله وارد مخزن‌ سدهای کشور می‌شود، معادل ۶ برابر حجم سد شیرین‌دره در شهرستان مانه و سملقان خراسان شمالی است. ورود رسوب و خاک به مخزن سدها سبب کاهش عمر مفید این سازه‌ها می‌شود و این در حالی است که هزینه‌های بسیار زیادی برای ساخت آن صرف می‌شود.
جزی گفت: میزان فرسایش خاک در ایران سالانه ۱۶,۴ تن در هر هکتار است در حالی که شاخص جهانی آن ۲,۵ تن در هر هکتار است. ۱۲۵ میلیون هکتار از عرصه منابع طبیعی در معرض فرسایش آبی قرار دارد و این گستره در کشور بسیار بالا است و می‌طلبد در این زمینه چاره‌اندیشی شود. فرسایش و از بین رفتن خاک موضوعی مهم‌تر از، انهدام منابع آبی است اما در کشور کمتر به صیانت و حمایت از خاک توجه شده است.

ایسنا- عبدالله سالاری، یک کارشناس اکولوژی و مدیریت حیات وحش ضمن توضیح درباره وضعیت دو توله یوز تازه کشف شده در توران گفت: باید بررسی کنیم که آیا گرفتن این توله یوزها به نیت خیر بوده یا مثلاً به‌عنوان قاچاقچی حیات وحش برای آنها برنامه‌ای داشته‌اند؟ ما هنوز هیچ اطلاعی از این قضایا نداریم. اساساً از نگاه کارشناسی باید بررسی شود که سازمان محیط زیست چرا اجازه داده طی این همه سال هنوز در پارک ملی توران - ارزشمندترین زیستگاه یوز با چنین حساسیت بالایی - دام وجود داشته باشد؟ حضور دام و ناآگاهی جوامع محلی در محدوده پارک ملی - که بالاترین رده و ارزش حفاظتی را در کشور دارد - نکته مهمی است که باید بر آن تأکید کنیم. این موضوع تنها نشان‌دهنده قصور و ضعف سازمان محیط زیست است چراکه وظیفه هیچ سازمان دیگری انجام چنین اقداماتی نیست.

مهر- علی اصغر شالبافیان، معاون گردشگری وزارت میراث فرهنگی از اختصاص وام سفر خبر داد و گفت: امکان قانونی گرفتن تسهیلات برای سفر فراهم شد.

ایرنا - حسن اکبری، معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: نام‌های «آذر» و «توران» برای توله یوزهای پیدا شده در پارک ملی توران پیشنهاد شده اما این اقدام منوط به تصمیم کمیته نامگذاری این سازمان است.

تسنیم- علی محمد طهماسبی بیرگانی، دبیر ستاد ملی مدیریت پدیده گرد و غبار درخصوص طرح آغازین «صندوق منطقه‌ای گرد و غبار» گفت: برای آغاز این طرح اعتباری به مبلغ ۷۰ هزار دلار از منابع دفتر UNDP در تهران و به همین میزان هم توسط ایران (مجموعاً ۱۴۰ هزار دلار) تأمین شده است.

ایرنا - رحیم مجدمی، رئیس اداره حفاظت محیط زیست ‌شادگان حجم آب تالاب شادگان را مناسب توصیف کرد و گفت: بارندگی اخیر ۷۰ درصد از تالاب بین‌المللی شادگان را پر آب کرد.
​​​​​​​
تسنیم- مهدی اله‌پور، مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی گفت: در پی اقدامات مطلوب حفاظتی در پارک ملی «تندوره» شهرستان درگز و افزایش ضریب امنیتی این زیستگاه، مأموران محیط زیست در گشت‌ یک‌روزه 8 قلاده پلنگ ایرانی را در این مجموعه مشاهده کردند.