تولید اوپک در آخرین روزهای معافیت نفتی ایران

عطیه لباف
خبرنگار
بازار نفت این روزها در حال رصد بازی‌های سیاسی امریکا با صادرات نفت ایران و چشم انتظار سرانجام آن است. از شماره دادن دونالد ترامپ، رئیس جمهور امریکا برای دریافت یک تماس مستقیم از مسئولان ایرانی گرفته تا شمارش تانکرهای نفت خام صادراتی ایران، همگی برای فعالان بازار نفت مهم تلقی می‌شود. اما در این میان آماری که از سوی نهادهای مرجع و منابع ثانویه برای میزان صادرات نفت خام ایران و دیگر اعضای اوپک عنوان می‌شود، اهمیت بیشتری دارد.
سازمان کشورهای صادرکننده نفت خام 2 روز دیگر گزارش رسمی تولید اعضا در ماه آوریل (فروردین-اردیبهشت) را منتشر می‌کند. البته این گزارش متعلق به پیش از اتمام دوره معافیت‌های نفتی ایران است، اما جدید‌ترین گزارش خواهد بود.
اکنون مؤسسه پلاتس بر اساس یک نظرسنجی میزان تولید اوپک برای ماه آوریل 2019 را تخمین زده است که نکات جالبی دارد. برای مثال بر اساس این گزارش در این ماه سطح تولید نفت خام عربستان کمترین رقم در حدود چهار سال اخیر بوده؛ عراق و نیجریه افزایش تولید چشمگیری داشته اند؛ لیبی و ونزوئلا بخشی از تولید نفت خود را احیا کرده اند؛ و به‌طور کلی 11 عضو این سازمان از توافق کاهش تولید پیروی کرده‌اند و میزان پایبندی آنها حدود 116 درصد بوده است.
عربستان و تولیدی که هنوز حداقلی است
ایالات متحده امریکا در ماه جاری میلادی تحریم‌های خود را نسبت به صادرات نفت خام ایران تشدید کرد و به هشت کشور دارای معافیت‌های نفتی هشدار داد که از ایران نفت نخرند. جایگزین آن را هم نفت عربستان و امارات متحده عربی دانست. این موضوع تمام چشم‌ها را به سوی عربستان سعودی و نحوه مدیریت تولید آن بازگرداند.
اما آمارهای اعلامی مؤسسه پلاتس از ثبات نسبی تولید این کشور در ماه آوریل خبر می‌دهد. این کشور در ماه آوریل روزانه حدود ۹ میلیون و ۸۲۰ هزار بشکه تولید نفت خام داشته است.
پلاتس در این باره تحلیل می‌کند: «پادشاهی که می‌گوید ظرفیت کل تولید نفت خام آن 12.5 میلیون بشکه در روز است، با فشار عظیمی ازسوی ایالات متحده مواجه است تا نیاز بازار نفت را در دوره تحریم‌های ایران به خوبی تأمین کند، اما باید اهداف بودجه داخلی کشور خود را نیز در نظر بگیرد ضمن آن‌که با اوپک نیز متحد بماند.»
در بودجه عربستان هر بشکه نفت خام 80 دلار در نظر گرفته شده است و فعالان و تحلیلگران بازار معتقدند که اگر این بودجه تأمین نشود عربستان در تنگناهای اقتصادی قرار خواهد گرفت. لذا در شرایط عادی این موضوع عربستان را نسبت به افزایش تولید محتاط‌ تر خواهد کرد.
پلاتس می‌نویسد: «تولید نفت سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) پس از حدود چهار ماه کاهش، در ماه آوریل با تنها ۳۰ هزار بشکه افزایش، در حدود ۳۰ میلیون و ۲۶۰ هزار بشکه در روز تثبیت شد. برای ترسیم مسیر باید منتظر نتیجه دیدار عربستان و روسیه و نشست ماه ژوئن اوپک ماند.»
۱۱۶ درصد پایبندی و افزایش تولید فراتر از سهمیه
آمارهای مؤسسه پلاتس نشان می‌دهد که 116 درصد پایبندی اعضا به توافق کاهش 800 هزار بشکه‌ای تولید درحالی اتفاق افتاده است که برخی از اعضا در این ماه فراتر از سهمیه خود تولید کرده‌اند و بزودی احتمال افزایش بیشتر این تولید نیز وجود دارد.
چراکه همه کشورها می‌خواهند در صورت غیاب بخشی از نفت ایران، سهم خود را در بازار تقویت کنند.  برای مثال عراق در ماه‌های اخیر افزایش تولید داشته و تولید این کشور در ماه آوریل 160 هزار بشکه در روز بالاتر از سهمیه تعیین شده، بوده است.
پیش‌دستی‌  رفقای تجاری امریکا
در بخشی از این گزارش به پیش دستی خریداران نفت خام ایران اشاره شده است. در ماه آوریل احتمالاً تولید نفت خام ایران 120 هزار بشکه در روز کاهش داشته که این موضوع احتمالاً به خاطر کاهش خرید کشورهای دارای معافیت نفتی بوده است. پلاتس از این خبر با عنوان پیش دستی متحدان امریکا در خرید نفت از ایران و ارسال یک پیام مهم برای ترامپ یاد کرده است. این مؤسسه برآورد کرده که در ماه آوریل 2019 تولید نفت ایران به کمتر از دور قبلی تحریم‌ها رسیده است و برای ماه‌های آتی نیز کاهش بیشتر را پیش‌بینی می‌کند.
در روزهای اخیر برخی از رسانه‌ها نظیر بلومبرگ ادعا کرده‌اند که صادرات نفت خام ایران در 9 روز نخست ماه مه (اردیبهشت-خرداد) صفر بوده است. اما مقامات نفتی ایران با رد صفر شدن صادرات نفت ایران می‌گویند که عرضه نفت کشور همچنان ادامه دارد و هرگز صفر نخواهد شد.
حمید بورد، مدیر عامل شرکت نفت فلات قاره ایران در این باره به «ایران» گفت: «به تازگی یک محموله نفتی ایران به بازارهای جهانی صادر شده است. نفت کشور ما خوشبختانه مشتری‌های خاص خود را دارد و مدیریت امور بین‌الملل شرکت ملی نفت به جد در حال بررسی بازار و مقاصد صادرات نفت است. هدف امریکا برای صفر کردن صادرات نفت ایران محقق نخواهد شد.»
او در ادامه به تلاش کشورهای همجوار برای افزایش تولید نفت و پر کردن جای خالی ایران در بازار اشاره کرد. به عنوان مثال عربستان با حمایت امریکا در حال توسعه سریع میادین خود است.
این کشور در میدان فروزان با ایران شریک است و سمت عربستان این میدان مرجان نام دارد. اکنون سعودی‌ها در این بخش دکل‌ها را افزایش داده و برای افزایش تولید در تلاش‌اند.