نسخه Pdf
ایران عصر
در حاشیه بازگشایی آرامگاه حکیم ادبیات ایران در 20 مهر سال 1313
کاخ بلندِ فردوسی
حسن مجیدی
مسئول صفحه تاریخ
به روایت کتاب چهار مقاله «نظامی عروضی سمرقندی»، با مرگ حکیم ابوالقاسم فردوسی در سال 411 هجری قمری، متعصبان طوس به دلیل پیروی او از مذهب تشیع از دفنش در گورستان شهر جلوگیری و پیکرش به شهر تابران (طابران) طوس بازگردانده و در باغچهای به خاک سپرده شد. سال‌ها بعد میرزا عبدالوهاب‌خان شیرازی نصیرالدوله حاکم خراسان، در 1302 هجری قمری، مدفن پنهان فردوسی را یافت و بنایی بر آن ساخت. اما گذشت زمان بار دیگر محل بنا را زیر خاک برد. در سال‌های پایانی حکومت قاجاریه، گروهی از رجال فرهنگی و سیاسی جهت ارج نهادن بر مفاخر و حفظ و احیای بناهای تاریخی در اواخر سال 1301 هجری شمسی، جمعیتی به نام «انجمن آثار ملی» به ریاست «محمدعلی فروغی» و معاونت «سید حسن تقی‌زاده» تشکیل دادند. از نخستین اقدامات این انجمن ساخت بنایی برای حماسه‌سرای ایرانی بود.
ارباب کی‌خسرو شاهرخ نماینده زرتشتیان در مجلس، اردیبهشت سال 1305 از سوی انجمن آثار ملی برای تعیین مکان دقیق مدفن فردوسی رهسپار طوس شد. او با مراجعه به اسناد تاریخی، باغی را به مساحت بیست‌وسه هزار مترمربع که متعلق به «میرزا محمدعلی قائم مقام التولیه» بود، یافت. با جست‌و‌جوی باغ در نهایت تختگاهی به طول 6 و عرض 5 متر پیدا و بدین ترتیب محل خاکسپاری فردوسی مشخص شد. مالک، باغ را برای ساخت آرامگاه به «رضاشاه» داد و او نیز آن را به انجمن آثار ملی بخشید. یک سال بعد در 29 تیر 1306 مجلس شورای ملی به اداره مباشرت مجلس اجازه می‌دهد که از صرفه‌جویی‌های سال 1306 مجلس شورا مبلغ بیست هزار تومان برای ساخت مقبره فردوسی اختصاص دهد تا علاوه بر وجوه اعانه که توسط انجمن آثار ملی برای همین منظور جمع‌آوری شده است با نظارت اداره مباشرت مجلس صرف شود. آندره گدار معمار و باستان‌شناس فرانسوی نقشه بنا را تهیه کرد. با مخالفت محمدعلی فروغی به سقف هرمی بنا، آنچه ساخته شده تخریب و مهندس «کریم طاهرزاده بهزاد» نقشه خود را بر اساس سبک دوران هخامنشی به انجمن ارائه کرد که در ۲۸ مهر ۱۳۱۲ به تصویب رسید. معماری و ساخت ساختمان به حسین لرزاده معمار برجسته آن روزگار واگذار شد. سرانجام بنای آرامگاه در مساحت 945 متر و همزمان با جشن «هزاره فردوسی» در سال ۱۳۱۳ پایان یافت و روز جمعه20 مهرماه سال ۱۳۱۳ با سخنرانی رضاشاه، در طوس خراسان گشایش یافت. پس از سه دهه، در سال 1343 انجمن آثار ملی، با نشست تدریجی بنای آرامگاه به‌دلیل عدم محاسبه دقیق وضعیت آب‌های زیرزمینی ناحیه طوس و نا آشنایی سازندگان به فنون بررسی جنس خاک و استفاده از مصالح نامناسب، دستور تخریب و بازسازی آن را صادر کرد. کار ساخت بنای جدید با الهام از آرامگاه کوروش و معماری دوره هخامنشی و عناصر تزیینی عصر فردوسی در قرن چهارم هجری قمری، در900 متر مربع زیربنا در سال ۱۳۴۳ توسط مهندس «هوشنگ سیحون» آغاز و پس از چهار سال در سال ۱۳۴۷ به‌پایان رسید و کاخ بلندِ فردوسی همچنان پابرجاست.
آدرس مطلب
http://old.irannewspaper.ir/newspaper/page/7180/16/524094/0
ارسال دیدگاه
ضمن تشکر از بیان دیدگاه خود به اطلاع شما رسانده می شود که دیدگاه شما پس از تایید نویسنده این مطلب منتشر خواهد شد.- دیدگاه ها ویرایش نمی شوند.
- از ایمیل شما فقط جهت تشخیص هویت استفاده خواهد شد.
- دیدگاه های تبلیغاتی ، اسپم و مغایر عرف تایید نمی شوند.
ویژه نامه
ویژه نامه ها
.jpg)
