<خورشید> پشت <ماه> پنهان شد

زهرا کشوری
خبرنگار
خورشید در آخرین سال قرن چهارده هجری شمسی پشت ماه پنهان شد تا آخرین خورشید گرفتگی قرن اتفاق بیفتد. علاقه مندان 13 سال دیگر می‌توانند این پدیده را در قرن 15 هجری قمری به تماشا بنشینند. واضح‌ترین خورشید گرفتگی در اول تیرماه در جنوب شرق ایران اتفاق افتاد. این پدیده آخر قرنی در چابهار آنقدر واضح بود که بسیاری عکس‌های موبایلی خود را از آخرین خورشید گرفتگی قرن در شبکه‌های اجتماعی منتشر کردند. چابهاری‌ها هم یک دقیقه تاریکی را در نخستین روز تابستانی تیرماه تجربه کردند. پسابندری‌ها در سیستان و بلوچستان،  بزرگترین خورشیدگرفتگی حلقوی را به تماشا نشستند؛ چیزی که «محمداکبر چاکرزهی» معاون فرهنگی اجتماعی و گردشگری سازمان منطقه آزاد چابهار از آن به رصد بزرگترین خورشیدگرفتگی قرن حاضر در اول تیرماه یاد می‌کند. کنارک و دشتیاری هم در کنار چابهار میزبان کسانی بودند که می‌خواستند آخرین خورشیدگرفتگی را در جنوب شرق کشور ثبت کنند. برخی از علاقه مندان هم با رعایت فاصله اجتماعی که کرونا اجباری کرده است در پارک لیپار چابهار این پدیده را در ذهن خود حک کردند.
روستای صیادی – گردشگری پزم کنارک نیز میزبان بسیاری بود که می‌خواستند این پدیده طبیعی را بعد از سال 78 دوباره تماشا کنند. خورشید در بندر صیادی پسابندر در جنوب شرقی‌ترین نقطه کشور هم با زیبایی خیره‌کننده‌ای گرفت تا بیشترین گرفتگی به‌ نام این بندر ثبت شود. بهترین نقطه رصد خورشید گرفتگی در این روستا با قدر ۹۸.۲ درصد به وقوع پیوست. تماشاچیان هر چقدر به سمت روستای بورآلان در آذربایجان غربی رفتند قدر خورشید گرفتگی کاهش و به ۴۰ درصد رسید.این خورشید گرفتگی را می‌شد با چشم غیرمسلح هم دید اما برای رصد نیاز به ابزارهای محافظتی چشم داشت، فیلترهای مخصوص، عینک‌های رصدی که از فروشگاه‌های نجومی قابل تهیه بودند، برای رؤیت این خورشید گرفتگی و جلوگیری از آسیب به چشم‌ها نیاز بود. در خورشید گرفتگی حلقوی، ماه از زمین دور می‌شود و شرایطی را ایجاد می‌کند که حلقه‌ای از خورشید به دور ماه باقی بماند؛ رؤیت این حلقه از خورشید گرفتگی بسیار جذاب، فرصت مناسبی برای عکاسی و مطالعه روی عوارض سطحی لبه ماه به وجود آورد. برخی از علاقه مندان به رصد این پدیده نجومی که امکان حضور در مرکز علوم و ستاره شناسی را نداشتند و از ابزار و تجهیزات لازم برای رصد خورشید گرفتگی برخوردار نبودند، این پدیده را به‌ صورت زنده از سایت اینستاگرامی مرکز علوم و ستاره شناسی تهران مشاهده کردند. در اصفهان هم بخشی از خورشید پشت ماه پنهان شد تا یک حلقه زیبا در پس زمینه ای سیاه نقش بگیرد. خورشید در شمال غرب ایران کمترین گرفتگی را داشت. برای مثال این مقدار در تبریز 35 درصد و در تهران برابر با 48 درصد بود؛ اما همین گرفتگی در چابهار بیش از 90 درصد اتفاق افتاد.  بسیاری از شهروندان ایران با کمک دوربین‌های دو چشمی کوچک به تماشای خورشید گرفتگی نشستند تا هم این پدیده زیبا را دیده باشند هم جلوه گری خورشید آسیبی به چشم‌های آنها وارد نکرده باشد. خورشیدگرفتگی اول تیرماه در خرم آباد هم با گرفتگی حدود ۵۰ درصد اتفاق افتاد و شهروندان در رصدخانه کاسین با رعایت پروتکل‌های بهداشتی به آن خیره شدند.
خورشید گرفتگی‌های بعدی که در ایران قابل مشاهده باشند به بعد از سال ۱۴۰۰ می‌رسند و اولین گرفتگی در ۳ آبان ۱۴۰۱ رخ خواهد داد با حداکثر گرفتگی ۶۰ درصد و بعد از آن هم تا ۵ سال هیچ خورشید گرفتگی‌ در ایران قابل رؤیت نیست. پس از آن در ۱۱ مرداد ۱۴۰۶ باز هم شاهد یک گرفت جزئی خواهیم بود. تمام این خورشید گرفتگی‌ها جزئی بوده و گرفتگی کامل در ایران ۱۳ سال دیگر اتفاق می‌افتد. به گفته علیرضا بوژمهرانی رصدگر ماه، خورشیدگرفتگی بعدی در سال ۲۰۳۴ میلادی و مصادف با سال ۱۴۱۲ هجری خورشیدی رخ می‌دهد که گرفتگی کامل آن در ۳۰ اسفند اتفاق می‌افتد و یکی از بهترین محل‌های رصد آن مرودشت شیراز است.