ر

زهرا کشوری
خبرنگار
کرونا گردشگران تخت جمشید و میدان نقش جهان را خانه‌نشین کرد تا کارشناسان از فرصت پیش‌آمده استفاده کنند و دست مرمتی را به سر و روی  تاریخ 2500ساله مرودشت و بناهای صفوی اصفهان بکشند. آن‌طور که «حمید فدایی»، مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید به «ایران» می‌گوید: «باران‌های دو سال اخیر و پرشدن سفره‌های زیرزمینی هم باعث شد تا فرونشست‌ها کمتر دهان به بلعیدن نقش رستم و تخت‌جمشید باز کنند.» تخت‌جمشید و میدان نقش‌جهان دوتا از مهم‌ترین آثار تاریخی ایران در فهرست جهانی یونسکو هستند. این آثار باعث شده گردشگران بسیاری از گوشه و کنار جهان، شیراز و اصفهان را مقصد گردشگری خود قرار دهند تا این دو شهر در صدر گردشگرپذیرترین شهرهای کشور قرار گیرند.
گیاهان هرز به پای جنگل تخت‌جمشید پیچیدند
هرچند پر شدن سفره‌های زیرزمینی در دشت مرودشت ترک کمتری را به جان تاریخ هخامنشیان در تخت‌جمشید و نقش‌رستم انداخت اما میزان رشد گیاهان هرز را در جنگل تخت‌جمشید بالا برد. یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های کارشناسان در این روزها، «علف پاکنی» گیاهان هرز افتاده بر تن بنا و طبیعت این سلسله شناخته شده در تاریخ ایران بوده است. به‌گفته فدایی هر ساله تاریخ کوروش هخامنشی در اسفندماه و فصل بهار با رویش گیاهان هرز به خطر می‌افتد.
بارش باران سرعت فرونشست‌ها در اطراف این تاریخ 2500 ساله را کاهش داد. فدایی می‌گوید: «هر سال بعد از بارندگی‌های کوچک، ترک‌ها در اطراف نقش‌رستم دهان باز می‌کردند و عریض می‌شدند. برای اینکه خطری برای گردشگران نداشته باشد ترک‌ها را پر‌می‌کردیم اما امسال این تهدید کاهش یافته بود. به نظر می‌رسد بارش‌های فراوان دوساله گذشته باعث پر شدن سفره‌های زیرزمینی شده و همین مسأله اجازه نمی‌دهد زمین به سیاق سال‌های گذشته ترک را به جان تاریخ منطقه بیندازد.» همچنین به گفته فدایی 15 سال هم از عمر تخت‌فرش‌های چوبی که گردشگران را برای بازدید از این کاخ عظیم هدایت می‌کند، می‌گذرد. حضور همیشگی گردشگران اجازه نمی‌داد تا این مسیر مرمت و ساماندهی شوند. تعطیلی اجباری کرونا همان فرصتی بود که به وجود آورد تا برخی از تخت‌فرش‌ها تعمیر یا تعویض شوند و مسیر برای بازدید گردشگران با رعایت فاصله اجتماعی آماده شود. او شیب‌بندی کف کاخ‌ها برای هدایت بهتر آب‌های سطحی ناشی از بارندگی به آبراهه‌های زیرزمینی بنا را نیز یکی دیگر از فعالیت‌های انجام گرفته در تخت‌جمشید می‌داند و می‌گوید: «شیب‌بندی‌ها در تلاقی مسیر عبور گردشگران قرار داشت و تا پیش از این فرصت اجباری، امکان تصحیح آنها وجود نداشت.»
به گفته او کارشناسان در تصحیح شیب‌بندی‌ها بیشتر در محدوده حیاط بخش شمالی کاخ آپادانا مشرف به حیاط دروازه ملل و داخل کاخ تمرکز کردند. او اعتقاد دارد که این تصحیح باعث شد حفاظت بهتری از دیواره‌های داخلی آبراهه‌ها انجام شود چون نفود آب باعث جدایی سنگ‌ها از دیواره آبراهه‌ها شده بود که با این حفاظت اضطراری از ریزش آنها جلوگیری شد. دست مرمت کرونا به آرامگاه خشایار شاه و نقش ساسانی هرمز دوم نیز رسید.
نقش برجسته‌های کاخ ملکه در موزه تخت‌جمشید هم که تا پیش از کرونا عرق‌گیر دست گردشگران شده بود، مرمت شد. فدایی می‌گوید: «گردشگران هماره آنها را لمس می‌کردند و باعث آسیب به نقش‌ها می‌شدند. در این مدت پاکسازی نقش برجسته‌های داخل درگاه ورودی انجام گرفت و حفاظ شیشه برای آنها گذاشته شد.» به‌گفته او تا پیش از این، تراکم و تعدد بازدیدکنندگان اجازه حفاظت اصولی از نقش‌ها را نمی‌داد.
«ناصر طاهری» معاون میراث فرهنگی استان اصفهان هم در گفت‌و‌گو با «ایران» تعطیلی اجباری صنعت گردشگری را فرصتی برای مرمت چهل ستون و عالی‌قاپو می‌داند. به گفته او وجود داربست‌های مرمتی همیشه به اعتراض گردشگرانی که از آن سوی جهان برای بازدید از این آثار می‌آمدند، می‌شد! آنها با گله‌مندی می‌گفتند که ما دوست داریم بدون داربست از این بناها عکاسی کنیم! بنابراین کرونا فرصتی بود تا داربست دور این آثار زده شود تا مرمتگران، تزیینات چوبی و تصویرنگاره‌های بدنه این دو اثر را مرمت کنند.