انتخابگر باشید (بخش چهارم)

آرام مرتضوی
پژوهشگر و روان‌درمانگر تحلیلی
از درک هنر سخن گفتیم و اثری که تجربه دنیای طبیعی بر سیستم روان‌شناختی انسان می‌گذارد حرف زدیم، اکنون می‌خواهم کمی راجع به سلیقه در هنر برایتان بگویم و اینکه چگونه می‌توانیم به مرور زمان درک خود را از هنر ارتقا ببخشیم تا انواع سبک‌های هنری بتواند ما را سرحال بیاورد و موجبات حال خوب را فراهم آورد. به طور کلی سیستم روان‌شناختی انسان از نظامی پیروی می‌کند که به آن نظام عادت می‌گویند جالب است بدانید عادات در مغز انسان بر اثر تکرار پدید می‌آیند تثبیت می‌گردند. آیا تا به حال این موضوع را تجربه کرده‌اید که هنگام رانندگی یا قدم زدن ملودی یکی از تبلیغات تلویزیونی را با خود زمزمه کنید، یا این جمله را گفته‌اید که فلان نقطه مثلاً کوه حال مرا خوب می‌کند (من هر وقت به کوه می‌روم حالم خوب می‌شود). نظام مغزی ما نظام پاداش و معتاد شدن به پاداش‌هاست. منظور از پاداش ترشح هورمون‌های شادی‌آور است که قبلاً راجع به آن صحبت کرده‌ایم. وقتی سیستم مغزی به تصاویر صداها یا به‌صورت کلی به نشانه‌هایی که موجب ترشح هورمون‌های شادی‌آور می‌شود عادت می‌کند ما اصطلاحاً به آن سلیقه می‌گوییم. به‌خاطر دارم اوایلی که با موسیقی کلاسیک آشنا شدم به هیچ عنوان نمی‌توانستم با این سبک موسیقی ارتباط بر قرار کنم اما پس از آشنایی با تئوری موسیقی کلاسیک و فلسفه آن و یادگیری آهنگسازی به شیوه کلاسیک آرام‌آرام آثار موسیقی‌دانان کلاسیک وارد حیطه شنیداری‌ام شد و بعد رفته‌رفته گسترش یافت تا جایی که به‌صورت روزمره فقط موسیقی کلاسیک گوش می‌دادم. این اتفاق می‌تواند در رابطه با فیلم، تئاتر سبک مطالعه و لذت بردن از نقاشی و.... صورت پذیرد. موضوع بسیار با اهمیت این است که شما بتوانید بستر فرهنگی  را که در آن قدم بر می‌دارید  انتخاب کنید. (انتخابگر باشید) ولی انتخابگر بودن به چه معنی است؟ شما زمانی انتخابگر هستید که هر فیلمی نبینید، به هر موسیقی گوش ندهید، به هر تصویری نگاه نکنید. شما می‌توانید گالری‌های هنری را انتخاب کنید و به تماشای آثار خاص هنری بپردازید و حتی ذهن خود را به چالش بکشید، یعنی هر چند وقت یک‌بار جنس و نوع آثار نقاشی و هنرهای بصری را که به تماشا می‌نشنید تغییر دهید تا مغز شما برای پذیرش سبک‌های جدید آب دیده شود و تکاپو را تجربه کند، موسیقی‌هایی را که تاکنون گوش نداده‌اید  بشنوید، فیلم‌هایی را که نمی‌دیدید  ببینید، سبک سفرهای‌تان را تغییر دهید، آثار مختلف هنری را به تماشا بنشینید. این گشودگی به تجربه باعث می‌شود که گستره تأثیر‌پذیری مغز شما افزایش یابد و نیز کارکردهای هیجانی آن ؛ به‌خاطر داشته باشید که قرار است در این مسیر اثر هنر بر روان شما عمیق‌تر و جدی‌تر باشد. از مبحث اصلی دور نشویم: انتخابگر باشید، امروزه کنترل سیستم روانی انسان به‌طور قطع دست رسانه است و این رسانه‌ها هستند که تعیین می‌کنند از چه چیز لذت ببرید، اما زمان نشان داده که اثر هنری خوب در جوامع بشری جاودان می‌ماند. به اطراف خود نگاه کنید و تلاش کنید جاودانه‌های هنری را پیدا کنید، به تفصیل در این باره بحث خواهیم کرد.