10 درصد از قنات‌های خراسان جنوبی جانی دوباره گرفتند

ایران زمین / بارش‌های دو سال اخیر، بخشی از قنات‌های خراسان جنوبی را زنده کرد اما به گفته مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی این استان بارندگی‌ها آنقدر نبود که بتواند دفتر 19 ساله خشکسالی در خراسان جنوبی را ببندد. با وجود این جامعه دامدار و کشاورز استان را به زنده کردن اراضی و رشد دامداری در استان امیدوار کرد.
«محمدحسن غلامی‌عنان» در گفت‌و‌گو با خبرنگار «ایران» شروع وضعیت نامطلوب آب در خراسان جنوبی را به حفر چاه‌ها در دهه گذشته نسبت داد و گفت:«امسال بارندگی‌ها(سال زراعی جاری) سبب جاری شدن آب در 10 درصد قنوات خشکیده استان یعنی 650 رشته شده است که جان دوباره گرفتند.»
 آب بیشتر روستاهای استان از کاریز یا همان قنات تأمین می‌شود، خشک شدن یک هزار و 200 رشته قنات و کاهش آبدهی 63.6 درصدی قنات‌ها در دودهه اخیر موجب شد که روستاییان با مشکلات تأمین آب شرب و کشاورزی، مواجه شوند. کم شدن میزان آب‌دهی قنوات و خشک شدن برخی از آنها مهاجرت روستاییان را در پی داشت. چون 40 درصد از اراضی کشاورزی در این استان با قنوات و کاریز آبیاری می‌شد.
محمدحسن غلامی عنان با بیان اینکه بارندگی‌های زیاد و نرمال هنوز نتوانسته خشکسالی‌های19ساله استان را جبران کند، اظهار داشت: با توجه به بارندگی‌های سال آبی جاری قنوات هوابین(سطحی) آبگیری شدند اما بر قنوات با عمق زیاد تأثیرگذار نبوده است.
 آمارهای مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی خراسان‌ جنوبی نشان از وجود 6هزار و 252 رشته قنات در این استان دارد که 1770 رشته آن مختص شهر بیرجند است.
 وی با اشاره به اینکه 40 درصد از 340 قنات استان، بازسازی و مرمت شده‌اند گفت:«البته این بازسازی و مرمت‌ها صددرصد نیست و با توجه به اعتبارات، تنها قنات‌هایی که احتمال حادثه در آن می‌رود، مرمت شدند.» وی با اشاره به اینکه در سال‌های قبل بالغ بر 600 میلیون مترمکعب آب در قنات‌ها استحصال شده است، گفت: «در پی خشکسالی این رقم به 266 میلیون مترمکعب آب در این قنوات کاهش یافته است.» به گفته او آب قنوات نسبت به چاه‌ها دارای کیفیت بهتر و مطلوب‌تر بوده و عملکرد بهتری دارد.
غلامی عنان تصریح کرد: احیا و مرمت این رشته قنات‌ها با 85 درصد اعتبارات دولتی و 15 درصد اعتبارات بهره‌برداران انجام گرفته است. مدیرآب وخاک و امورفنی ومهندسی سازمان جهادکشاورزی خراسان جنوبی میزان اعتبار اختصاص یافته برای مرمت قنات‌ها را بالغ بر 36 میلیارد و 800 میلیون تومان عنوان کرد و افزود: سال ۹۸ اعتبارات بازسازی و مرمت قنات حدود سه برابر افزایش یافت. در سال گذشته آستان قدس 4 میلیارد تومان و بنیاد برکت یک میلیارد تومان برای مرمت قنات‌ها کمک کردند. غلامی عنان تصریح کرد: در حال حاضر 60 درصد رشته قنات‌ها در استان نیازمند بازسازی هستند که در صورت افزایش اعتبار، این قنوات نیز مرمت می‌شوند. به‌گفته او  51رشته قنات در محدوده شهرها قرار دارد که 15 رشته آن به مرکز استان می‌رسد.
احتمال ریزش قنات‌ها زیر خانه‌های مسکونی
غلامی‌عنان تصریح کرد: این قنات‌ها در بافت شهر و زیرخانه‌های مسکونی واقع شده‌اند و به محض بارندگی‌های شدید احتمال خطر نیز بسیار زیاد است بنابراین مرمت آنها باید در اولویت شهرداری قرار بگیرد. به‌گفته او با خشک شدن قنات‌ها 11 شهر استان در دو دهه گذشته با بی‌آبی دست و پنجه نرم کرده‌اند. این پدیده باعث مهاجرت روستاییان به شهرها و کوچ برخی مهاجران به استان‌های دیگر شد. او گفت:«اما خوشبختانه در سال‌جاری با بارندگی مکرر امید احیای دوباره دامداری و کشاورزی را در دل‌ها زنده کرده است.» دو دهه خشکسالی زخم عمیقی به دامپروری و کشاورزی خراسان جنوبی زد. غلامی‌عنان این اتفاق مطلوب را منوط به ادامه بارندگی‌ها، سیراب شدن و احیای قنات‌های هوابین و غیر هوابین دانست و گفت:«این شرایط می‌تواند در تثبیت اشتغال افراد نیز تأثیرگذار باشد.»
محمدعلی محمدی مدیر جهاد کشاورزی بیرجند نیز در گفت‌و‌گو با خبرنگار «ایران» فصل زراعی سال‌جاری را نسبت به سال‌های گذشته خوب توصیف کرد و جاری شدن آب در 10 درصد قنات‌های استان را باعث امیدواری کشاورزان و دامداران دانست. خراسان جنوبی بعد از خراسان رضوی بیشترین تعداد قنات‌ها را در خود دارد. قنات مهندسی آب ایرانی در کویر و بیابان است که متأسفانه در دهه‌های اخیر و به‌دنبال سدسازی و انتقال آب فراموش شده است. احیای قنات‌ها بعد از ثبت جهانی 11 قنات ایران در فهرست یونسکو افزایش یافت که می‌تواند به زنده کردن روستاهای متروکه و ایجاد اشتغال در کشور منجر شود.