تلخ و شیرین های آموزش آنلاین

رضا فرخی
خبرنگار
وقتی کرونا پایش را به زندگی ایرانیان گذاشت، کلاس‌های درس هم مثل تمام دنیا تعطیل شد. تعطیلی این کلاس‌ها بسیاری از والدین ایرانی را بشدت نگران وضعیت تحصیلی یک سال فرزندان خود کرد. به‌ویژه آنکه در برخی مقاطع امکان اینکه واقعاً بتوان به کودکان در خانه آموزش داد وجود نداشت و آنها به طور حتم به کلاس درس و شیوه تدریس معلمان نیاز داشتند. شاید از همین رو بود که آموزش به‌صورت برخط و آفلاین از سوی وزارت آموزش و پرورش در ابتدا شروع شد، اما خیلی زود مدارس غیرانتفاعی که میلیون‌ها تومان پول از دانش‌آموزان گرفته بودند برای راضی نگاه داشتن والدین به سمت برپایی کلاس‌های درس به‌صورت آنلاین رفتند. اتفاقی که در ابتدا محدود به مدارس غیرانتفاعی بود و یک بار دیگر تبعیض آموزشی را در ابتدا به رخ کشید، اما به هر روی وزارت آموزش و پرورش هم سعی کرد شبکه‌ای را پیشنهاد و ارائه کند که از طریق آن آموزش‌های آنلاین هم به دانش‌آموزان ارائه شود. شبکه‌ای که بسیاری آن را لازمه امر آموزش دانش‌آموزان می‌دانند و معتقدند که برای آموزش مجازی باید چنین شبکه‌هایی در کشور وجود داشته باشد. موضوعی که برخی خانواده‌ها و معلمان مدارس بر آن تأکید کردند و اظهار می‌کنند که برای سال تحصیلی آینده لازم است این آموزش‌ها در بستر شبکه شاد تقویت شود.
آموزش مجازی اپلیکیشن بومی می‌خواهد
همان روزهای اول شیوع ویروس کرونا بود که دانش‌آموزان، یادگیری مطالب درسی را از طریق شبکه آموزش، دنبال می‌کردند اما رفته رفته معلمان مدارس نیز با ایجاد گروه‌هایی در فضای مجازی، سعی کردند تدریس خود را از این راه به گوش دانش‌آموزان برسانند اما هیچ‌کدام جای خالی تدریس در مدرسه را برای دانش‌آموزان پر نکرد.
اپلیکیشن شاد، یکی دیگر از راه‌هایی بود که دانش‌آموزان و معلمان مدارس با عضویت در این سامانه توانستند آموزش را دوباره از سر بگیرند. این شبکه کار آموزش تعداد زیادی از دانش‌آموزان ایرانی را انجام داد، اما دادن آموزش مجازی آنچنان هم آسان نبود.در همان ابتدا، برای بسیاری از والدین ایرانی این سؤال مطرح بود که چرا وقتی اپلیکیشن‌های باکیفیت خارجی وجود دارد که در سراسر جهان استفاده می‌شود، باید به سمت اپلیکیشن‌هایی رفت که هنوز آزمایش خود را پس نداده بودند. استفاده از اپلیکیشن‌های آموزشی در سراسر جهان امری مرسوم است که معمولاً در همه کشورهای جهان از چند اپلیکیشن معروف و مشخص که جواب خودش را در سراسر جهان پس داده بهره می‌برند.
در همین زمینه مادر یکی از کودکان با اشاره به ارتباطات خود با دوستانش در کشورهای خارجی می‌گوید: پیش از آمدن و شیوع کرونا هم من ارتباط مداومی با دوستانم در کشورهای خارجی داشتم. گاه به‌صورت جمعی همه دوستان‌مان به‌صورت آنلاین در یک اپلیکیشن حاضر می‌شدیم و با هم گفت‌و‌گو می‌کردیم. در همان روزهای ابتدایی کرونا هم من با حساب کردن روی همین اپلیکیشن و اینکه فرزندم می‌تواند از طریق همین اپلیکیشن‌های باکیفیت خارجی با معلم و دیگر بچه‌ها ارتباط برقرار کند، نگرانی زیادی نداشتم. اما در ادامه متوجه شدم که مسئولان وزارت آموزش و پرورش موافق این مسأله نیستند. او عنوان می‌کند: شاید مدیران آموزش و پرورش درباره لزوم استفاده از اپلیکیشن بومی درست بگویند اما این نسخه بومی باید با کیفیت باشد و به آموزش دانش‌آموزان ایرانی کمک کند.
از سوی دیگر برخی والدین که خودشان در برخی کشورهای خارجی دانشجو هستند هم بر این باورند که باید روی اپلیکیشن‌های داخلی بیشتر کار کرد. در همین باره مادر دیگری از کودکانی که در این مدت از اپلیکیشن‌های آموزش آنلاین ایرانی استفاده کرده، عنوان می‌کند که خودش مدت‌ها به‌صورت آنلاین در یکی از دانشگاه‌های خارجی درس خوانده و با استاد مبادلات علمی داشته و همه نرم‌افزارها مشکل دارد اما زیرساخت‌های نرم‌افزار‌های ایرانی بیشتر مشکل دارد.
خطا‌های خسته‌کننده برای همه
 با توجه به همه این صحبت‌ها شاید این سؤال مطرح شود که به‌طور مشخص اپلیکیشن‌های ایرانی چه ایراداتی دارند و چطور هنگام آموزش با مشکل مواجه می‌شوند و اینکه نظام آموزشی چگونه می‌تواند این ایرادات را برطرف کند. در ابتدا باید اشاره داشت که تمام والدین و دانش‌آموزان ایرانی حداقل در طول آموزش با ارورهایی همچون «مدرسه تعریف نشده»، «کد ملی مدیر تعریف نشده»، «ارور کدامنیتی برای دانش‌آموزان» و «کلاس مورد نظر برای شما تعریف نشده» روبه‌رو شده‌اند.
در همین باره سارا، دانش‌آموز کلاس ششم می‌گوید اولش خیلی سخت بود که با آموزش مجازی ارتباط برقرار کنم راستش اوایل نمی‌شد با شکل و ساختار اپلیکیشن ارتباط برقرار کنم و زمان زیادی برده تا بتوانم با آن آشنا شوم.
اما مشکل دیگری که بسیاری از دانش‌آموزان و خانواده‌های آنها داشتند مسأله ورود به سامانه و احراز هویت بود. امیرمحمد دانش‌آموز کلاس سوم دراین باره می‌گوید: بسیاری از اوقات از همان ابتدا برای ورود به سامانه و شناسایی هویت با نام کاربری مشکل داشته است. به شکلی که سامانه‌های ایرانی بارها به آنها با پیام رمز کاربری اشتباه است اجازه ورود نمی‌داد. یا اصلاً سامانه این گونه پیام می‌داده که کاربری این چنین ثبت نشده، در حالی که این نام کاربری از سوی خود مدارس مورد نظر به دانش‌آموزان داده می‌شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در بسیاری از مواقع بویژه در روزهای ابتدایی کار این اپلیکیشن‌های بومی، دانش‌آموزان به سختی وارد آنها می‌شدند و در بیشتر اوقات باید به مسئول فنی سایت مراجعه کرده و او آنها را به‌عنوان میهمان می‌پذیرفت. یعنی رمز و کاربری از پیش در نظر گرفته شده برای هر دانش‌آموز کارایی برای ورود یا به اصطلاح sign in نداشت.
صدا و تصویر‌ها با کیفیت باشد
شبکه‌های بومی باید صدا و کیفیت خوبی برای آموزش داشته باشند. موضوعی که مسئولان آموزشی باید برای سال تحصیلی جدید بیشتر به آن توجه داشته باشند. برخی والدین بر این باورند که صدا و تصویر اپلیکیشن‌های داخلی خوب است و عده‌ای دیگر می‌گویند چون آموزش بچه‌ها در میان است باید به این موضوع بیشتر توجه شود. برخی والدین به این موضوع هم اشاره داشتند که کیفیت صدای معلم هنگام آموزش حتی با داشتن اینترنت با سرعت متوسط به بالا ضعیف بود. آنچنان که دانش‌آموزان بخشی از کلاس درس را اصلاً متوجه نمی‌شدند. مادر یکی از دانش‌آموزان می‌افزاید: بحث پیرامون کیفیت صدا بد نیست اما کیفیت تصویر کمی پایین است. چرا که اگر می‌خواستیم کلاس‌ها را به‌صورت تصویری دریافت کنیم برخی مواقع تصویر قطع می‌شد و در این مدت کمی دانش‌آموزان با سختی تصویر را دریافت می‌کردند. همچنین یکی دیگر از والدین در این باره می‌گوید: در صورت استفاده از آموزش آنلاین برای سال آینده باید وزارت آموزش و پرورش زیرساخت‌های تصویر و صدا را افزایش دهد چرا که دانش‌آموزان از قطع و وصل شدن پی در پی کلافه می‌شوند.
شیرینی‌های آموزش آنلاین
اما در آن سو باید به‌ خوبی‌ها و امتیازات مثبتی که آموزش آنلاین در این روزهای کرونایی برای دانش‌آموزان و معلمان هم داشت اشاره کرد. مهسا، دانش‌آموز کلاس چهارم می‌گوید  که در ماجرای آموزش آنلاین نسبت به گذشته بیشتر مجبور شده که در خانه، خود با کمک مادر درس بخواند. به شکلی که بسیاری از درس‌ها را عمیق‌تر مطالعه کرده است. او می‌گوید که حالا فهمیده باید درس‌ها را علاوه بر حضور در کلاس عمیق‌تر بخواند تا بتواند بهتر و عمیق‌تر آنها را درک کند. مریم هم به‌عنوان یک دانش‌آموز کلاس هفتم عنوان می‌کند که استفاده از اپلیکیشن‌های آنلاین به او این کمک را کرده که به طور همزمان و با استفاده از وقت بتواند در کلاس‌های آنلاین دیگری هم شرکت کند که برخی از آنها به نوعی کلاس‌های آنلاین تقویتی و خارج از مدرسه هم محسوب می‌شدند. همچنین مادران بسیاری از این دانش‌آموزان بر این باورند که آموزش آنلاین توانسته فرصت‌های تازه‌ای را ایجاد کند که قطعاً در آینده می‌تواند به ارتقای سطح معلومات دانش‌آموزان و استفاده بهینه از وقت‌شان هم کمک شایانی کند. در کنار این موضوع برخی والدین و به‌ویژه فرزندانشان از راحتی آموزش آنلاین و اینکه می‌توانستند در خانه و با پوشیدن هر لباسی در کلاس‌های آنلاین شرکت کنند عنوان می‌دارند که برای سال بعد هم از این وضعیت استقبال می‌کنند. هر چند که در سوی مقابل هم برخی دلشان برای مدرسه و کلاس درس تنگ شده است.
حالا باید اشاره داشت که بسیاری از این اپلیکیشن‌های آنلاین بومی با گذشت زمان و طی کردن برخی مراحل آزمون و خطا توانستند به استانداردهایی برسند که به هر صورت قابل تأمل بوده است. چرا که به طور واقع از نظر بسیاری از کارشناسان فنی در بررسی کیفیت و عملکرد این اپلیکیشن‌ها باید به محدودیت زمانی و وضعیت اضطراری که به یکباره سیستم آموزشی کشور با آن روبه‌رو شد هم توجه کرد. به‌ویژه اینکه پس از کنترل موج اول کرونا بسیاری از این اپلیکیشن‌های آموزش آنلاین بومی توانستند به وضعیت باثبات و خوبی برسند که رضایت نسبی خانواده‌های ایرانی را فراهم کرد. اما به هر صورت همان طور که مشخص است پاییز و زمستان امسال هم قطعاً بخش قابل توجهی از آموزش‌ها در کشور پیش‌بینی می‌شود که آنلاین باشد، پس باید از همین امروز به فکر ارتقای کیفیت آموزش آنلاین بویژه در میان اپلیکیشن‌های آموزش آنلاین بومی بود.