دریغ از فقدان این بانوی دانشمند

غلامعلی حداد عادل
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی
دکتر بدرالزمان قریب، استاد برجسته زبان‌های ایرانی و تنها بانویی که عضویت پیوسته زبان و ادب فارسی را داشتند صبح روز سه‌شنبه هفتم مردادماه سال‌جاری در سن 91 سالگی دار فانی را بدرود گفتند. من درگذشت ایشان را به استادان زبان و ادبیات فارسی و شاگردانی که عموماً خودشان نیز در زمره استادان هستند، به دوستان، ارادتمندان و همکاران و همین طور استادان فرهنگستان زبان و ادب فارسی تسلیت می‌گویم. دکتر قریب نوه «محمدحسین شمس‎العلما قریب گرکانی» بودند که از علما و ادبای بزرگ زمان خودشان به شمار می‌آمدند و تألیفات بسیاری از ایشان به یادگار مانده است. ایشان به دودمان قریب گرکانی تعلق دارند که شخصیت مشهور آن دودمان استاد بزرگوار «عبدالعظیم خان قریب» هستند و همین‌طور بنیانگذار طب اطفال، استاد دکتر محمد قریب. دکتر بدرالزمان قریب از چنین خاندانی است، خاندانی که اعضای آن عموماً اهل علم و فضیلت هستند و همچنین خدمتگزار کشور در رشته‌های مختلف بوده‌اند. دکتر بدرالزمان قریب از جوانی باذوق ادبی بسیاری که از آن برخوردار بودند شعر می‌سرودند، آنچنان که در دانشکده ادبیات نیز به تحصیل در همین رشته پرداختند. با تسلطی که به‌دلیل حضور در پاریس هنگام مأموریت سیاسی پدرشان به زبان فرانسه پیداکرده بودند نظرشان به آموزش زبان‌های ایرانی در خارج از کشور جلب شد. در عزیمت به خارج، سالیان بسیار در دانشگاه‌های «پنسیلوانیا» و «میشیگان» و همچنین در «برکلی» در حوزه زبان‌های ایرانی تحصیل کردند. نزد استادان درجه اولی که از جمله‌شان می‌توان به پروفسور «والتر هنینگ» اشاره کرد. ایشان در زبان سُغدی که یکی از زبان‌های ایرانی است تخصص پیدا کردند و به‌دلیل کار سنگین و مبتکرانه‌ای که در تألیف «فرهنگ سُغدی» کردند شهرت جهانی یافتند. علاوه بر تدریس در دانشگاه‌های ایران که با دانشگاه شیراز شروع شد و به تدریس زبان‌های باستانی در دانشگاه تهران رسید، از سال 1377 هم به عضویت پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی درآمدند. مدتی نیز مدیریت بخش گویش و بخش زبان‌های ایرانی را بر عهده داشتند و تا همین اواخر، تا جایی که وضعیت جسمانی‌شان اجازه می‌داد، همه‌ساله به دعوت دانشگاه‌های امریکا، برای ایراد سخنرانی و عرضه تحقیقات جدیدشان در مجامع بین‌المللی شرکت می‌کردند. در مجامع بین‌المللی حاضر می‌شدند و به‌عنوان دانشمندی در طراز جهانی در رشته زبان‌های باستانی به چهره‌ای بین‌المللی تبدیل‌ شده بودند. ایشان در ایران هم چهره ماندگار زبان و ادب فارسی بودند. مورد احترام همه بودند، استاد قریب غیر از مراتب علمی جهانی، از نظر اخلاقی و معنوی هم بسیار دوست‌داشتنی بودند. همه‌ کسانی که با ایشان سروکار داشتند از متانت و صفای اخلاقی‌شان بهره می‌بردند. به جهت برخورداری از اخلاق بسیار نیکو، همه شاگردان، دوستان و نزدیکان دکتر بدرالزمان قریب، علاقه و ارادت بسیاری به ایشان داشتند. فقدان این بانوی دانشمند بزرگوار ضایعه‌ای است که جای دریغ دارد و فرهنگستان زبان و ادب فارسی بسیار متأسف است که یکی از اعضای ارجمند نام‌آور و دانشمند خودش را از دست‌ داده، برای ایشان طلب مغفرت می‌کنم و برای همه سوگواران هم طلب صبر و شکیبایی دارم.