معلمان، راهبران آینده جامعه جهانی

امیرعباس میرزاخانی
معاون رسانه روابط عمومی وزارت آموزش و پرورش
آموزش و پرورش مطلوب و ارزشمند، تنها نهاد برخاسته از جامعه است که می‌تواند با چارچوب‌های برنامه‌ای و عملکردی، سرنوشت توسعه‌ای کشور را به خوبی رقم بزند. بنابراین مطلوبیت نظام آموزشی کشور شاخص مهمی است که سیاستمداران، تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیران در آینده‌پژوهی برنامه‌های کشور باید آن را مد نظر قرار بدهند. پنجم اکتبر روز جهانی معلم فرصت خوبی است تا متخصصان علوم تربیتی و صاحبنظران آموزشی با بیان مطالبات حرفه‌ای وتجارب خود برای مدتی هم که شده نگاه جهانی جوامع را به معلمان و چالش‌های پیش روی‌شان معطوف کنند. امسال شعار روز جهانی معلم از طرف سازمان یونسکو به عنوان «معلمان؛ رهبری در بحران، تصورآینده از نو» پیشنهاد و انتخاب شده است وطرح این شعار فرصت مناسبی است تا بار دیگر نقش ارزشمند معلمان در دوران کرونا یادآوری و بازنمایی شود.
به‌کارگیری نیروی انسانی اندیشمند و توانمند در نظام آموزشی از اولویت‌های کارآمدی و خبرگی و موجب ارتقای عملکرد در تعلیم و تربیت است. سیستمی که با آینده‌نگری در چارچوب توسعه متوازن و با تکیه بر دانش و مهارت معلمان خود اقدام به برنامه‌ریزی هدفمند، مقتدر و کارا می‌کند، در مسیر پیش روی خود برای تربیت نسل آینده که مجهز به خلاقیت، نوآوری، تعهد، اخلاق‌مداری، دانایی و توانایی است، موفق‌تر خواهد بود. بدون تردید هیچ نظام آموزشی نمی‌تواند برنامه‌های خود را بدون همراهی و مشارکت معلمان عملیاتی و مأخوذ به نتیجه کند. با شیوع جهانی کرونا زندگی فردی و اجتماعی و حیات روزمره سازمان‌ها دستخوش تغییرات و تحولاتی شد که به تناسب آن برای تداوم بقا و حیات، تحولاتی در فعالیت‌ها و برنامه‌ریزی‌ها انجام گرفت تا با سازگاری و همزیستی با شرایط و رعایت پروتکل‌های بهداشتی، امکان غلبه بر بیماری میسر و زنجیره انتقال شکسته شود.
در این میان با تصمیماتی که برای تعطیلی مراکز آموزشی و مدارس اتخاذ شد، فرآیند یاددهی – یادگیری شکل جدیدی به خود گرفت. جوامع به محض مواجه شدن با این اختلال بی‌سابقه در روند آموزش، به دنبال راه‌حل‌هایی فراگیر و قابل قبول بودند که در نهایت از طرف اکثر کشورها یادگیری از راه دور به عنوان راه حلی سریع و کامل و البته متناسب‌تر با شرایط موجود انتخاب شد. در ابتدای راه، فراهم‌آوری تجهیزات و بسترهای لازم برای یادگیری الکترونیکی از یک طرف و دغدغه همراهی معلمان از سوی دیگر نظام‌های آموزشی را با چالش‌هایی مواجه ساخت. اما خوشبختانه نه تنها در کشور ما معلمان بار دیگر با خلاقیت، نوآوری و ایثار آموزش دانش‌آموزان خود را پیگیری و به روز‌رسانی کردند، بلکه در سرتاسر جهان حضور و همراهی معلمان زبانزد قدردانی دولت‌ها شد و تا میزان قابل قبولی عرصه آموزش توانست نگرانی‌های پیش آمده از بحران شیوع کرونا را با مهارت و راهبری آموزشی معلمان برطرف سازد. در کشور ما در کنارآموزش تلویزیونی، آموزش حضوری اختیاری و ارائه بسته‌های آموزشی در مناطق عشایر و صعب‌العبور، طراحی و راه‌اندازی اپلیکیشن اختصاصی وزارت‌آموزش و پرورش با عنوان «شاد» - شبکه آموزشی دانش‌آموز - فرآیند آموزش تداوم بخشیده شد و معلمان با خلاقیت و نوآوری یاددهی و یادگیری را برای دانش‌آموزان کاربردی و شیرین‌تر کردند. هرچند که باید پذیرفت آموزش مجازی در بستر «شاد» به مطلوبیت همگان نرسیده است؛ اما معتقدم تا در کنار ارتقای سیستم خوبی که تاکنون این شبکه داشته است، درخواست‌های معلمان برای بهتر شدن آن را مدنظر قرار دهد.
در جهان امروز که سرعت تغییرات بسیار و به روز‌رسانی علمی و مهارتی، همسوسازی و آینده‌نگری شرط برون‌رفت از مشکلات ناشی از تغییرات است، معلمان با تأسی از پداگوژی و مهارت حرفه‌ای‌شان می‌توانند نقش مؤثری در توسعه و پیشرفت کشورها در همه دوران‌ها به‌ویژه به هنگام بحران‌ها و تحولات ملی و جهانی داشته باشند. رفتار سازمانی و آگاهانه معلمان در دوران شیوع کرونا و تغییراتی که در عرصه‌های مختلف به همراه داشت مهر تأییدی بر این ادعاست که معلمان آفرینندگان بلامنازع امید و انگیزه در جامعه هستند و در بحران‌های متفاوت با تصویر درخشانی از آینده و با تغییرمنطقی در رویکردهای تعلیم وتربیت نسل آینده ساز کشور را از سردرگمی و آشفتگی نجات می‌بخشند و با ایجاد تصویر نو و جدیدی از آینده ، آنان را برای ادامه راه مجهز به خرد و تدبیر می‌کنند. استفاده معلمان از فناوری‌ها و تکنولوژی‌های آموزشی نوین باعث شده تا تنوع و تعدد در روش‌های یادگیری دانش‌آموزان را به فراگیری دانش و مهارت مشتاق‌تر و علاقه‌مند سازد. در این یادگیری معلمان تسهیلگر فرآیند آموزش خواهند بود و با هنر و فن راهبری آموزشی، دانش‌آموزان را به کسب و تسهیم دانش هدایت می‌کنند.