فرصتی برای تنفس دریا

گروه ایران زمین/ مجلسی‌ها طرح تعطیلی موقت صید ترال را به صحن علنی مجلس می‌برند. صید ترال با کف‌روبی در بستر خلیج فارس، هم زایش گونه‌های دریایی را عقیم می‌کند هم سفره صیادان را خالی. این در حالی است که ذخایر سواحل خلیج فارس هم اکنون هم جوابگوی نیاز صیادان جنوبی نیست و آنها به اجبار به سواحل کشورهای دیگر می‌روند که یا در دام پلیس کشورهای عربی حوزه خلیج فارس می‌افتند یا صید دزدان سومالی می‌شوند.
صیادان محلی در گفت‌و‌گو با «ایران» می‌گویند هر کشتی صنعتی با هر بار ترال بین ۸ تا ۱۰ تن ماهی، میگو و هر جنبده دریایی را که سر راهش قرار داشته باشد صید می‌کند اما هر صیاد محلی در نهایت می‌تواند ۱۰ تا ۲۰ کیلو ماهی را صید کند. کشتی‌های ترال مدت‌ها است که بستر خلیج فارس را خالی از سکنه دریایی می‌کنند. آژیر قرمز گونه‌های خلیج فارس هم مدت‌ها است با این روش در سواحل بوشهر، هرمزگان و سیستان و بلوچستان در آمده است.
این روش صید مرگ لاک پشت‌ها و شکار کوسه‌ها را هم در فهرست ممنوعه‌های خود دارد اما تاکنون محیط زیست نتوانسته است سدی پیش پای آنها بگذارد. افشین عسگری، معاون دریایی محیط زیست هرمزگان به «ایران» می‌گوید: «محیط زیست با توجه به گستردگی دریا، تجهیزات و نیروی لازم را برای برخورد ندارد.» او برخورد در دریا را با متخلفان سخت عنوان می‌کند.
به گفته عسگری یگان حفاظت محیط زیست حتی به اندازه کافی بنزین ندارد که بخواهد متخلفان را تعقیب کند. البته حفاظت از دریا هم در حیطه وظایف آنها نیست. سازمان شیلات هم پاسخی به نامه‌های پر سؤال آنها نمی‌دهد. او می‌گوید: مصوبه موجود اجرا نمی‌شود. براساس این مصوبه کشتی‌ها باید در بالای ۲۰۰ متر ترال کنند اما رعایت نمی‌کنند. صاحبان این کشتی‌ها که به گفته محلی‌ها چینی و ایرانی هستند، مجوز شیلات دارند. معمولاً جی پی اس کشتی را خاموش می‌کنند تا در زمان تخلف و حضور در منطقه ممنوعه قابل ردیابی نباشند.
این مسأله را عسگری هم تأیید می‌کند، که شیلات هم در تمام این سال‌ها یا از کنار اعتراض ها عبور کرده است یا آن را تکذیب کرده.
سمیه رفیعی، رئیس فراکسیون محیط زیست از طرح آیش دریا و تصمیم این فراکسیون مبنی بر «تعطیل کردن موقت صید ترال» خبر می‌دهد و به ایسنا، در مورد آخرین جلسه صید ترال در فراکسیون محیط زیست می‌گوید: «ما از بدو شروع مجلس یازدهم اولین اقدام محیط زیستی قوه مقننه را بررسی مسأله صید ترال قرار دادیم. صید ترال به شکل کنونی، آسیب‌های جدی و عمیقی را به محیط زیست دریا وارد کرده و می‌کند. این آسیب‌ها بعضاً غیرقابل جبران است.»
رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس با بیان اینکه تا کنون دست‌کم هفت جلسه برگزار کردیم، می‌گوید: ما در سه جلسه رسمی و چهار جلسه کارشناسی از یک طرف از کارشناسان حرفه‌ای دعوت کردیم و هیچ حرف غیرکارشناسی را قبول نکردیم. از طرف دیگر، از مسئولان ذیربط شیلات کشور، مؤسسه تحقیقات شیلات، کنسرسیوم کشتی‌های صنعتی و همه ذینفعان صید ترال دعوت کردیم. از اتحادیه صیادان بومی هم دعوت کردیم که متأسفانه حضور نداشتند. بعضی نمایندگان مجلس مثل نمایندگان چابهار و میناب و سایر نمایندگان و البته آقای نیکزاد نایب رئیس در جلسه حضور داشتند.
رفیعی در مورد نتایج جلسات فراکسیون محیط زیست می‌گوید:« متوجه شدیم که خلأهای بارزی در مسأله ترال وجود دارد. سازمان شیلات در مسأله ترال، سیاستگذار، ناظر و حتی منتفع است. یک سیکل کاملاً معیوبی در این زمینه وجود دارد که باعث می‌شود کشتی‌ها در یک فضای‌ بدون نظارت جانداران دریایی را به‌صورت غیراستاندارد صید کنند. البته برخوردهای صورت گرفته از طرف قوه قضائیه و نیروی دریایی سپاه پاسداران قابل تقدیر است که در خلأ نظارت ها و کنترل های تخصصی بر این کشتی‌ها، به نفع مردم بومی و حفظ محیط زیست به میدان آمدند.»
به گفته او عدم نظارت باعث شده است که کشتی‌ها به آب‌های ساحلی بیایند؛ با اینکه قرار بوده فقط صید میان آبزی داشته باشند اما صید کف زی می‌کنند. در واقع این کشتی‌ها کف دریا را جارو می‌کنند و رسماً چیزی باقی نمی‌ماند. قرار بر این بوده که صید ترال خارج از ۱۲ مایل انجام شود اما بارها مشاهده شده که این کشتی‌ها در ۸ مایلی هم صید می‌کردند و تخلفاتی را مثل خاموش کردن دستگاه جی پی اسی که به این کشتی‌ها وصل بوده، بعضی اوقات انجام داده‌اند.
رئیس کمیته محیط زیست کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس با استناد به مشاهدات و بررسی سبد صید صیادان بومی می‌گوید:« مقدار سبد صیادان بومی، جارو شدن منابع دریا را تأیید می‌کند. صدها هزار نفر در حاشیه دریاهای جنوبی به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم به صید سنتی و بومی وابسته هستند که متأسفانه طی سال های اخیر، به‌صورت مکرر بیکار و درنتیجه دچار آسیب‌های اجتماعی متعددی شدند.»
به اعتقاد او عمده منافع صید ترال، متوجه تعدادی محدود می‌شود. اولویت برداشت باید با صیادان محلی باشد. ما بنا به درخواست مردم منطقه و نمایندگان بومی این مسأله را پیگیری کردیم و یک کمیته فنی تشکیل دادیم.
رئیس فراکسیون محیط زیست از تصمیم این فراکسیون مبنی بر «تعطیل کردن موقت صید ترال» خبر می‌دهد و می‌گوید: این صید باید برای مدتی تعطیل شود تا دریا بتواند به لحاظ اکولوژیک خود را بازیابی کند. اگر این اتفاق نیفتد، بی‌شک آینده صیادی کشور سخت می‌شود.
رفیعی ضمن انتقاد از عدم نظارت بر شیلات کشور می گوید:« تا کنون نظارت خاصی روی شیلات از سمت مجلس نبوده است. از این پس، این نظارت دقیق‌تر و عمیق‌تر صورت خواهد گرفت. شیلات باید به خاطر همه مواضعی که تاکنون گرفته و از این پس خواهد گرفت، مسئول باشد.»