حال ناخوش ناشران مازندرانی به‌دلیل تعطیلی نمایشگاه‌ها

شیما جهانبخش
خبرنگار
شاید در سال‌های گذشته در چنین روزهایی که مصادف با هفته کتاب و کتابخوانی است هر کدام از ما راهی نمایشگاه‌ها می‌شدیم تا با خرید کتاب‌های جدید پا به دنیای شیرین داستان‌ها بگذاریم و همراه با شخصیت این کتاب‌ها تجربه‌های جدیدی کسب کنیم اما امسال شیوع بیماری کرونا چراغ این نمایشگاه‌ها را خاموش و ناشران را با شرایط سختی رو به رو کرده است.
با وجود این مسئولان فرهنگی در استان‌های مختلف تلاش کرده‌اند هیچ‌کدام از برنامه‌های هفته کتاب امسال تعطیل نشود و نمایشگاه های کتاب برای اولین بار در بستر فضای مجازی به‌صورت آنلاین برگزار شود. مسئولان مازندران هم که هر ساله در برنامه‌های ملی حوزه کتاب از جمله «پایتخت‌کتاب»، «روستای دوستدار کتاب» و... حضور فعالی داشته و همواره حائز رتبه برتر شده نیز امسال تلاش کرده‌اند با استفاده از بستر اینترنت و راه‌اندازی «سامانه برخط فروش کتاب» نمایشگاه کتاب را به‌صورت مجازی برگزار کنند تا هم علاقه‌مندان بتوانند کتاب‌های جدید را تهیه کنند و هم ناشران بتوانند با عرضه کتاب‌های خود از این شرایط سخت عبور کنند.
تسهیلات کرونا دردی از ما   درمان نکرد
«سمانه سادات خاتمی»، مدیر انتشارات هاوژین یکی از انتشاراتی های مازندران در این باره می‌گوید: در شرایط فعلی وضعیت برای ناشران سخت شده و در ماه‌های اخیر بسیاری از همکاران ما مجبور به تعطیلی شده‌اند. بقیه هم هنوز تعطیل نکرده‌اند مشکلات زیادی دارند و شاید بزودی مجبور به تعطیلی شوند.  وی که از برگزار نشدن نمایشگاه‌های ادواری کتاب متحمل ضرر شده است، ادامه می‌دهد: با شیوع بیماری کرونا از بهمن سال گذشته هیچ نمایشگاهی حتی در سطح استانی برگزار نشده و ما عملاً فروشی نداشته‌ایم. قیمت کاغذ هم لحظه‌ای تغییر می‌کند. زمان خرید به ما می‌گویند قیمت دلار افزایش داشته و کاغذ گران شده اما در روزهایی که دلار روند کاهشی دارد هیچ تغییری در قیمت کاغذ ایجاد نمی‌شود و باید آن را گران بخریم. این ناشر مازندرانی می‌افزاید: اتحادیه ناشران سهمیه کاغذ می‌دهد اما شرایط به نحوی است که همه نمی‌توانند ازآن استفاده کنند. گاه حتی تا یک ششم آمار ارائه شده و مورد درخواستی ما را هم نمی‌دهند. نمی‌دانم که در مورد شهرستان‌ها شرایط به این شکل است یا همکاران ما در پایتخت هم این مشکلات را دارند. بعد از شیوع کرونا دولت اعلام کرده می‌توانیم از تسهیلات کرونا استفاده کنیم اما آن هم مشکلات خاص خود را دارد. در روزهای اول به ما اعلام کردند که سود بازپرداخت این وام ۴ درصد است اما بعد از تکمیل پرونده و در مرحله نهایی متوجه شدیم سود این وام ۱۲ درصد و بازپرداخت آن دوساله است در واقع این وام شرایط ویژه‌ای نداشت و دردی از ما دوا نمی‌کرد.
صنعت نشر در شرف ورشکستگی کامل
«حسین غفاری ساروی»، یکی دیگر از ناشران مازندرانی نیز در این باره به«ایران» می‌گوید: متأسفانه در سال‌های اخیر صنعت نشر با مشکلات زیادی روبه‌رو بوده و می‌توان این‌طور گفت این صنعت در شرف ورشکستگی کامل قرار دارد و این اتفاق آینده فرهنگی کشور را تحت تأثیر قرار خواهد داد.
در حال حاضر تعداد کمی از افراد کتاب هایشان را برای چاپ به انتشارات ما می‌آورند آن هم در تیراژ پایین. گاهی حتی کتاب ها به تعداد ۱۰ یا ۲۰ عدد چاپ می‌شود البته برای ناشران تفاوتی ندارد زیرا آماده‌سازی فرآیند کتاب برای چاپ ارتباطی با تعداد آن ندارد. ما مجبور هستیم این کتاب‌ها را قبول کنیم چون هر ناشر باید هر سال چهار عنوان کتاب چاپ اول داشته باشد. از سوی دیگر تعداد کتاب‌های چاپ شده در سهمیه نمایشگاه تأثیرگذار است و به همین خاطر ما چاپ این کتاب‌ها را که متأسفانه اکثراً هیچ محتوای علمی هم ندارند،  قبول می‌کنیم.
کتابفروشی‌ها به اسباب بازی فروشی تبدیل می‌شوند
 مدیر انشارات شوق ادامه می‌دهد: امسال به‌خاطر شرایط ناشی از شیوع بیماری کرونا شرایط برای ناشران سخت‌تر شده اما در سال‌های اخیر هم شرایط بهتری نداشتیم. توسعه شبکه‌های مجازی و در دسترس بودن کتاب‌های دیجیتال اقبال عمومی به کتاب‌های کاغذی را کم کرده و متأسفانه در سال‌های اخیر بسیاری از کتابفروشی‌های مطرح ما ورشکست شده و برخی از آنها به اسباب بازی فروشی تبدیل شده‌اند.
وی با اشاره به اینکه هدفش از نشر فعالیت اقتصادی نبوده، می‌افزاید: من با نگاه اقتصادی وارد این کار نشدم و اگر الان تعطیل هم کنم متحمل ضرر نمی‌شوم اما بشدت نگران آسیب فرهنگی هستم که در چند سال آینده دامن نسل جدید را خواهد گرفت.
تجربه جدید در برگزاری برنامه‌های هفته کتاب
«عباس زارع»، مدیرکل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی مازندران در گفت‌و‌گو با «ایران» از برگزاری شکل جدید هفته کتاب امسال می‌گوید: امسال با توجه به شرایط خاصی که بیماری کرونا ایجاد کرده است هفته کتابخوانی با شعار «دانایی و مانایی» متفاوت از سال‌های دیگر برگزار شد. در سال‌های گذشته در این روزها مشغول برگزاری نمایشگاه سراسری کتاب مازندران بودیم اما امسال این نمایشگاه برای اولین بار در بستر فضای مجازی به‌صورت آنلاین برگزار شد.  وی با تأکید بر اینکه هیچ کدام از برنامه‌های هفته کتاب امسال تعطیل نشده است، می‌افزاید: در سال‌های گذشته ما از معدود استان‌هایی بودیم که ناشران بین‌المللی در نمایشگاه کتابمان شرکت می‌کردند اما کرونا امسال برگزاری این نمایشگاه را منتفی کرد. البته ما برنامه‌های بسیار مناسبی را در فضای مجازی طراحی کرده و علاوه بر آن در فضای حقیقی نیز با رعایت پروتکل‌های بهداشتی چندین برنامه برگزار کردیم.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی مازندران با اشاره به اینکه ۲۸۰ ناشر در این استان فعالیت دارند، ادامه می‌دهد: از ابتدای سال تاکنون بیش از ۴۹۹ عنوان کتاب در استان با تیراژ تقریبی ۴۴۰ هزار جلد منتشر شده که بیشتر این کتاب‌ها در موضوعات فرهنگ دینی بوده است. کتاب‌های ادبی و کتاب‌های آموزشی از دیگر کتاب‌هایی بوده که مورد استقبال ناشران قرار گرفته است. از سوی دیگر امسال برای نخستین بار برنامه معرفی کتاب سال مازندران طراحی شده و بنا داریم در هفته پژوهش کتاب سال استان را معرفی کنیم.
حال ناشران خوب نیست
زارع با اشاره به شرایط پیش آمده در حوزه کتاب و کتابخوانی و گرانی کاغذ و ملزومات چاپ از ناخوشی احوال ناشران استان می‌گوید: در شرایط فعلی ناشران نیز مانند بسیاری از مشاغل آسیب دیده‌اند اما اداره ارشاد استان تلاش کرده از آنها حمایت کند. در این زمینه ناشران در 3 بخش خرید کتاب، تخفیف خرید کاغذ و تسهیلات بانکی کمک می‌شوند. البته می‌دانیم با تمام پیگیری‌هایی که ما انجام می‌دهیم در مجموع حال ناشران خوب نیست و با مشکلات زیادی از جمله گرانی کاغذ و هزینه‌های چاپ و مهم‌تر از همه با توجه به شرایط کرونایی مشکلات عرضه و انتشار کتاب روبه‌رو هستند. در واقع در سال‌های گذشته نمایشگاه‌های متعددی برگزار می‌شد و در این نمایشگاه‌ها آنها می‌توانستند کتاب خود را عرضه کنند.علاوه بر آن دولت نیز به این کتاب‌ها یارانه می‌داد اما در حال حاضر؛ کرونا شرایطی را ایجاد کرده که تمام نمایشگاه‌ها تعطیل شده و فروش کتاب پایین آمده ومی توان گفت به صفر رسیده است.