صبرآگاهانه، چاره عبور از سختی‌ها

اسماعیل علوی
دبیر گروه پایداری
بالندگی اخلاقی درافراد جامعه از موارد اساسی بود که امام جواد(ع) به آن توجه واهتمام خاصی نشان داده است. آن حضرت برای پرورش اخلاق در جامعه وتحقق امت اسلامی، منشور تربیتی اسلام را ترسیم وبه ترویج آموزه‌های آن پرداخت.درهمین راستا با نقل احادیث بسیار از امیرالمؤمنین علی(ع) ضمن معرفی الگویی برتر اخلاق اسلامی به مسلمانان، برجنبه‌های هدایتگرکلام جد خویش تأکید داشت. امام جواد(ع) برآن بود تا مسلمانان را با ضرورت اتکا برحکمت ومعرفت در مرحله عمل آشنا کند واهمیت اخلاق متکی بر«عقل» و«وجدان» را نشانگر باشد. آن حضرت برنقش صبر و استواری در راه ایجاد ملکه‌های اخلاقی درافراد تأکید نموده و عامل زمان را در روشن شدن مسائل ومرتفع شدن بسیاری از مشکلات مؤثر می‌دانست. براین اساس در رهنمودی می‌فرماید: «سختی‌ها و مشکلات همانند بیماری‌ها دوره‌ای دارند که باید آن دوره را پشت سرنهاد ونمی توان از زمان آن کاست»البته آن حضرت در اینگونه رهنمود‌ها در پی آن نبود تا افراد را از چاره‌جویی باز دارد بلکه آنان را به اقدامی کارآمد و مطلوب در سایه صبر وشکیبایی دعوت می‌فرمود تا دوره گرفتاری‌ها سرآمده و به اتمام رسد. از اینروهنگامی که قیس بن سعد از مصر نزد آن حضرت آمد و از بسیاری مشکلات شکایت داشت، امام جواد(ع) با نقل حدیثی از جدش امیرالمؤمنین علی(ع) خطاب به وی فرمود:«ای قیس محنت‌ها و سختی‌ها پایانی دارند که ناگزیر به آن می‌رسند، پس برانسان خردمند است که با گرفتاری‌ها کنار آمده تا وقت آن به سر آید. زیرا چاره اندیشی (شتاب زده) به هنگام روبه رو شدن با مشکلات برسختی‌های آن می‌افزاید.» و در ادامه می‌فرماید:«چهار چیز است که انسان را بر دشواری هایاری وغلبه می‌دهد. سلامتی، دارندگی وبی نیازی، دانش و توفیق الهی.» امام جواد(ع)در شب دهم ماه رجب سال ۱۹۵ هجری در مدینه پا به عرصه وجود نهاد ونام جدش رسول خدا(ص) – محمد - بر وی نهاده شد. در کتاب‌های تاریخ و حدیث، لقب‌های زیادی برای پیشوای نهم شیعیان ذکر شده که هریک بیانگر ویژگی‌های اخلاقی و روحی، برجستگی‌های معنوی و رفتاری و فضایل و کمالات نفسانی حضرتش است که مشهور‌ترین آن «جواد» است. امام جواد(ع) دارای صفات عالی انسانی در حد اعلای کمال بود. سجایا و مکارم اخلاقی آن حضرت از والاترین منابع اخلاقی سرچشمه گرفته و از جدش رسول گرامی اسلام(ص) به ارث برده بود. فضایل و مکارم اخلاقی امام جواد(ع) به گونه‌ای بود که حتی مخالفان و دشمنان نیز بدان اعتراف داشتند و با دیدن آن خصال برجسته، ناخودآگاه مجذوب آن وجود الهی شده، زبان به مدح و ستایش آن حضرت گشوده‌اند.