بی‌اعتمادی، بزرگترین چالش شرکت‌های دانش بنیان

در چهارمین دوره از نمایشگاه نانو که در سالن ایران‌ساخت نمایشگاه بین‌المللی تهران در حال برگزاری است، ۲۰۰ طرح فناورانه به نمایش گذاشته شده ولی تنها ۵۵ طرح رونمایی شد. در حاشیه این نمایشگاه که محصولات در دو طبقه به نمایش درآمده‌اند برخی از تولیدکنندگان محصول دانش بنیان نانو از محصول خود و چالش‌های پیش روی فعالیتشان به «ایران» می‌گویند.
 محصولات قابل رقابت با  مشابه خارجی
یکی از محصولات نانویی که در این نمایشگاه از سوی یک شرکت دانش بنیان ارائه شده «گندزدایی آب دریا»ست به نام «الکترو کلراسیون» که از سوی شرکت آتیه پردازان شریف اجرایی شده است. علی صفایی مدیر این شرکت درباره محصول خود اینگونه توضیح می‌دهد: «آب دریا دارای موجودات ریز و نمک بالایی است و برای استفاده در صنعت باید از میزان آنها کاسته شود از این‌رو دستگاهی که ساخته شده آب دریا را به آب ژاول تبدیل می‌کند. به عبارتی عمل تصفیه و پیش تصفیه آب را انجام می‌دهد. صنایعی که از آب دریا استفاده می‌کنند به آب تصفیه شده نیاز دارند اگر عمل گندزایی انجام نشود به سیستم‌های صنایع لطمه وارد می‌کند.»
وی می‌افزاید: «در دنیا 4 برند معروف در این حوزه از کشورهای آلمان، امریکا و ایتالیا هستند و محصول ما نیز قابل رقابت با محصولات این کشورهاست به طوری که به کشور امارات نیز صادرات داشتیم، چرا که دستگاه تصفیه ما شیرین‌سازی آب برای حوزه‌های شیلات و پرورش میگو استخرها نیز کاربرد دارد و می‌توان آن را در ظرفیت‌های پایین و بالا عملیاتی کرد.»
صفایی درباره چالش‌های پیش روی شرکت‌های دانش بنیان می‌گوید: «با وجود حمایت‌هایی که از بخش تولید در نانو می‌شود متأسفانه هنوز استفاده از محصولات خارجی بخصوص غربی در کشور وجود دارد و فکر می‌کنند چون خارجی است بهتر است در حالی که محصولات ما قابل رقابت با خارجی‌هاست و صادرات دارد و باید این فرهنگ تغییر کند. چالش دیگر در زمینه صادرات این است که به‌دلیل تحریم‌ها هنوز نتوانسته‌ایم بخوبی و راحتی محصولات خود را به دیگر کشورها صادر کنیم.»
یکی از دیگر محصولاتی که در این نمایشگاه رونمایی شد رنگ هواپیماست. دنیا کیانی مدیر شرکت گوهرفام درباره محصول تولیدی نانو می‌گوید: «رنگ هواپیما جزو صنایع «های تک» است و این شرکت جزو تولیدکنندگان رنگ هواپیمای خاورمیانه است. از آنجایی که رنگ هواپیما باید شوک‌های حرارتی متفاوت را در زمین و آسمان تحمل کند از این‌رو باید به گونه‌ای باشد که بتواند شوک 100 درجه‌ای را تحمل کند تا رنگ‌ها آسیب نبینند. رنگ‌ها پیش از این از خارج باید وارد کشور می‌شد که اکنون با تولید این رنگ نانویی این واردات وجود ندارد و با رنگ هواپیمای خارجی رقابت می‌کند.»
کیانی با بیان اینکه به فکر صادرات این محصول هم هستیم می‌افزاید: «مشکل و چالش اصلی در مسیر تولید بیشتر تأمین مواد اولیه آن است هرچند ما فرمولاسیون آن را پیدا کردیم و در حال حاضر تولید می‌کنیم ولی برخی مواد اولیه را نمی‌توانیم وارد کنیم.  چالش بعدی ما صادرات است. در بخش صادرات کشورهای ترکیه و آلمان محصول ما را تأیید می‌کنند که با  محصول خارجی قابل رقابت است اما به محصولات ما اعتماد نمی‌کنند و گویی باورشان نشده است که ما می‌توانیم رنگ هواپیما تولید کنیم از این‌رو به نظر می‌رسد باید در این زمینه مسئولان کار کنند و بتوانیم اعتماد خارجی‌ها را جلب کنیم.»
«نانو حباب انرژی» محصول دیگری از حوزه دانش بنیان است که در زمینه تصفیه فاضلاب کاربرد دارد. عارف دادگستر مدیر این شرکت دانش بنیان می‌گوید: «از نانو حباب انرژی در داخل کشور در شهرهای تهران، ارومیه و... استفاده می‌شود و فعلاً تمرکز را برای استفاده در داخل کشور گذاشته‌ایم و بعد از آن روی صادرات تمرکز خواهیم کرد.» وی می‌افزاید: «مسائل مالی و حوزه بانکی و تضامین یکی از چالش‌های شرکت‌های دانش بنیان است و از مسئولان مربوطه انتظار داریم این موارد را برای این شرکت‌ها تسهیل کنند. در حوزه صادرات هم از آنجایی که محصولات دانش بنیان نانو می‌تواند در راندمان صنایع مختلف داشته باشد دولت برای صادرات تسهیلات و مزیت‌هایی قرار دهد تا راحت‌تر بتوانیم مدیریت کنیم.»
استقبال بخش خصوصی  از محصولات داخلی
در این نمایشگاه سامانه‌ای به نام «ریزسامانه بهبود درمان» به نمایش درآمده است. علی موسوی شائق مدیر این شرکت درباره این سامانه می‌گوید: «این سامانه برای اولین بار در کشور ساخته شده است که فقط کشور کانادا این سامانه را در اختیار دارد و در زمینه تولید انواع نانو داروها و نانو واکسن کاربرد دارد. یکسال است که ساخته‌ایم که 80 درصد از این دستگاه قابل رقابت با نمونه کانادایی آن است که عمر 6 ساله دارد.» وی می‌افزاید: «ما اولین در آسیا هستیم که این سامانه را ساخته است و هم‌اکنون در اختیار یک شرکت قرار داده‌ایم که با آن در حال ساخت واکسن mRNA هستند. این دستگاه دو فرم دارد که یکی نیمه صنعتی رومیزی است که برای فاز اولیه تولید واکسن مورد استفاده قرار می‌گیرد. دستگاه بعدی هم در ظرفیت صنعتی ساخته شده و در اختیار این شرکت واکسن‌سازی قرار گرفته است.»این تولیدکننده دانش بنیان نانو با بیان اینکه استقبال بخش خصوصی از تولیدات داخلی بیشتر از دولتی‌هاست، می‌گوید: «بخش خصوصی وقتی متوجه می‌شود بهره‌وری‌اش بالا می‌رود سریع از خرید محصول ایرانی استقبال می‌کند اما در بخش دولتی چون خریدار، استفاده کننده و... هر کدام یک بخش است از این‌رو روند خرید و مجاب کردن برای استفاده از محصول داخلی به کندی پیش می‌رود.» موسوی یکی از چالش‌های تولیدات داخل را نبود فرهنگ عمومی می‌داند و می‌افزاید: «باید این موضوع را بین مردم تبلیغ کنیم که در داخل کشور تولید می‌شود خود یک گامی رو به جلوست و باید از همان ابتدا با خرید از آن حمایت کنیم. بخش دیگر هم به شرکت‌های تولیدات داخلی برمی‌گردد که باید محصولی تولید کنند که باکیفیت بوده و با خارجی‌ها قابل رقابت باشد تا مردم به آن اعتماد کنند. وقتی مردم با محصول بی‌کیفیت داخلی روبه‌رو می‌شوند اعتماد خود را از دست می‌دهند از این‌رو اقبال به محصولات خارجی بیشتر می‌شود بنابراین باید فرهنگ تولید محصولات باکیفیت هم در کشور ایجاد شود تا مردم رغبت استفاده از تولیدات داخلی را داشته باشند.»
امیراحمد مقیمی مشاور شرکت دانش بنیان کیما کالای رازی نیز درباره محصولات خود اینگونه می‌گوید: «داروها به شیوه نانویی یعنی به روش نانولیپوزومال تولید کرده‌ایم که فناوری نانو باعث شده است عوارضی که دیگر داروها دارند بشدت کمتر شود و مطالعات علم نانو نشان داده که جذب بیشتر دارو در بدن هم بیشتر شده است.» وی با بیان اینکه خوشبختانه دارو در داخل کشور بخوبی استفاده می‌شود، به چالش‌ها هم اشاره کرده و می‌افزاید: «چالش ما بحث رگولاتوری است و اینکه سیاستگذار باید به‌صورت کلان به موضوع نگاه کند، چرا که با بهره‌گیری از تکنولوژی بالاتر مانند نانو به طور قطع قیمت در مقایسه با محصول مشابه داخلی که با فناوری 30 سال گذشته تولید شده افزایش می‌یابد ولی باید دقت کنند که در بلندمدت برای دولت و بیمه‌ها بازگشت سرمایه خواهد داشت چرا که با داروی آهن معمولی طول درمان اگر 6 ماهه باشد با داروی نانو طول این مدت 3 ماه درمان می‌شود.»