در آرزوی مجسمه‌های طلایی

وصال روحانی
خبرنگار
یکی از جذابیت‌های اصلی جوایز «اسکار 2022» که روز 7 فروردین 1401 طی مراسمی در تالار «دالبی تیاتر» شهر لس‌آنجلس امریکا به برگزیدگان سال سینمای جهان اهدا می‌شود، شناسایی هنرمندانی است که در شاخه‌های چهارگانه به این مجسمه‌های طلایی دست می‌یابند.پیش‌بینی فاتحان این رده‌ها کاری سهل و ممتنع است. سهل از این‌رو که در دو سه شاخه افراد پیشرو قابل تشخیص‌اند و ممتنع از این جهت که آکادمی علوم سینمایی و هنرهای تصویری که نهاد اهداکننده جوایز اسکار است، ملاحظات خاصی دارد که بارها سبب شده اسکارها به کسانی برسد که لزوماً ارائه کننده بهترین بازی‌ها نبوده‌اند. یکی از قانون‌های نانوشته این آکادمی پرهیز تا سر حد امکان از اهدای اسکار به افرادی است که پیشتر این جایزه را برده‌اند و هرگاه که این قاعده رعایت نشده و یک بازیگر اسکارهای دوم و سوم خود را هم برده و سنت‌شکنی کرده به سبب بازی‌های فوق‌العاده بوده که امکان و جای هر اغماضی را از آکادمی گرفته و این نهاد را وادار به انجام این کار کرده است.یکی از سنت‌شکن‌های احتمالی، اولیویا کولمن هنرپیشه میانسال اما تازه اوج گرفته بریتانیایی است که در سال 2018 اولین و تنها اسکار عمرش را برای بازی در فیلم «محبوب» کار تاریخی-درباری یک فیلمساز یونانی تصاحب کرد و امسال هم برای ایفای نقش یک زن نویسنده افسرده که برای تعطیلات به جزیره‌ای در یونان آمده (در فیلمی به‌نام «دختر گمشده») مجدداً نامزد این جایزه شده است. دور از ذهن است که آکادمی اسکار رضایت بدهد طی فقط سه سال دومین مجسمه طلایی بهترین بازیگر زن نقش اول را به کولمن اعطا کند اما نکته جالب‌تر و عجیب‌تر این است که جسی باکلی ایفاگر نقش جوانی همین نویسنده نیز برای بازی در این فیلم نامزد اسکار نقش دوم شده و شانس او برای توفیق بیشتر از کولمن است و به این دلیل صرف و غریب که او پیشتر نه نامزد این جایزه شده و نه طبعاً برنده آن.
دور از «بفتا» نزدیک به «اسکار»
عجیب‌تر از همه نکات فوق این است که 25روز پیش در زمان اعلام کاندیداهای «بفتا» (اسکار سینمای بریتانیا) کولمن نامزد این جایزه نشد، حال آنکه آکادمی سینمای بریتانیا تعصب شدیدی روی هنرمندان این کشور دارد و در زمان تعیین کاندیداهای این جوایز و اهدای آنها سهمی بزرگ و دائمی را برای آنها کنار می‌گذارد.
کریستین استوارت بازیگر زن جوان امریکایی نیز که رل «پرنسس دایانا» را در فیلم «اسپنسر» به‌خوبی ایفا کرده جزو نامزدهای بافتا نیست اما او مانند کولمن جایی را در میان نامزدهای اسکار نقش اول زن امسال برای خود دست و پا کرده است. کاندیدا شدن نیکول کیدمن استرالیایی و معروف برای بازی در فیلم «ریکاردو بودن» و همچنین جسیکا شاستین کانادایی برای بازی در فیلم «چشم‌ها تامی فی» و پنه‌لوپه کروز اسپانیایی به سبب درخشش‌اش در «مادران موازی» پیش‌بینی برنده اسکار این شاخه (بهترین بازیگر زن نقش اول) را بسیار سخت کرده و خیلی‌ها می‌گویند شانس هر پنج نفر برابر است ولی چون کولمن پیشینه فتح اسکار را دارد قاعدتاً نگاهی درجه دوم به وی خواهد شد و بخت چهار نفر دیگر را باید بسیار بیشتر از او دانست.هنرپیشه‌های نامدار زنی که تصور می‌شد به جمع نامزدهای این رده ملحق گردند اما آکادمی اسکار آنها را نادیده گرفت. فرانسیس مک دورماند و ربه‌کا هال هستند. مک دورماند 65 ساله که در «تراژدی مکبث» از نو درخشیده، به این دلیل ساده و بدیهی نادیده گرفته شده که سه مجسمه اسکار را در گنجینه افتخاراتش دارد و بنابراین باید با رؤیای فتحی دیگر وداع کند ولی ربه‌کا هال که اضافه‌بر بازی در فیلم «عبور» کارگردانی آنها را هم برعهده داشته، اصلاً پیشینه کاندیدایی و فتح اسکار را ندارد. جالب‌تر اینکه فیلم «عبور» که از کارهای تحسین شده سال پایان یافته 2021 بوده و از سوی مجامع مختلف جوایزی را دریافت داشته، کلاً نامزد هیچ یک از جوایز 24 گانه اسکار امسال نشده تا از خبرسازان و ناکامان بزرگ نود و چهارمین دوره اهدای این جوایز باشد.
پیامی ناامیدکننده برای جوان‌ترها
براساس ملاحظاتی که برشمردیم و قانون‌های نانوشته‌ای که توضیحاتی بر آن آوردیم امتیاز بزرگی که ویل اسمیت بازیگر سیاهپوست و قدبلند مرد امریکایی دارد، این است که طی حدود 30 سال بازیگری‌اش به‌رغم پولسازی فراوان در گیشه‌ها هرگز به مجسمه‌های طلایی اسکار دست نیافته و درنتیجه امسال که برای بازی در فیلم «شاه ریچارد» نامزد اسکار نقش اول مرد شده، بیشترین بخت را برای کسب این جایزه دارد! برخی می‌گویند دنزل واشینگتن کهنه‌کار که هم بازیگر و هم کارگردان است، در ورسیون تازه «مکبث» (به نام «تراژدی مکبث» به کارگردانی جوئل کوئن) به قدری خوب است که آکادمی اسکار با‌وجود دوبار پیشینه پیروزی او در این جوایز، اسکار سوم وی را نیز اعطا خواهد کرد اما اکثر ناظران این نظریه را رد می‌کنند و ضمن مقدم شمردن ویل اسمیت شانس پیروزی سه کاندیدای دیگر را هم در قیاس با واشینگتن بسیار بیشتر می‌دانند. سه نامزد دیگر این رده، اندرو گارفیلد امریکایی برای فیلم «تیک تیک. بوم»، خاوی‌یر باردم اسپانیایی برای «ریکاردو بودن» و بنه‌دیکت کامبرباچ بریتانیایی برای فیلم «قدرت سگ» هستند، این فهرست حاوی این پیام روشن و ناامیدکننده است که با اولویت داده شدن به نامداران و میانسالان، استعداد بازیگران جوان‌تر و جایگاه آنها در هنر سینما به هیچ گرفته شده است.
یک استثنا
چنین پیامی در مورد بسیاری از فیلم‌ها و هنرمندان دیگر هم مصداق دارد و قابل حس و مشاهده است و یکی از موارد معدود عدول از این اصل در معادلات «اسکار 2022» فیلم نیمه مستقل و نه چندان پرهزینه «کد» است که ابتدا در جشنواره سان‌دنس که مختص کارهای مستقل و آثار کم هزینه است، درخشید و اینک سه کاندیدایی اسکار را هم به‌نام خود نوشته است. یکی از این نامزدها برای متروی کوتسور است که با نامزد شدنش به دومین بازیگر ناشنوای تاریخ (بعد از مارلی ماتلین در سال 1986) تبدیل شده که در مسیر فتح مهم‌ترین جایزه سینمایی جهان قرار گرفته و فرجام کارش در دهه اول فروردین 1401 و در روز اهدای اسکارهای 2022 روشن خواهد شد.