بلوطی که قربانی بُزها شد!

بیتا  میرعظیمی
خبرنگار

«چوپانی جوان در جنگل‌های زاگرس، بالای درخت بلوطی رفته و در اقدامی عجیب و باورنکردنی، تمامی شاخه‌های این درخت ارزشمند را قطع کرده و به خورد بزهای خود می‌دهد!» این مضمون ویدیویی است که هفته گذشته بین کاربران فضای مجازی دست به دست شده و مردم ایران و تمامی دوستداران محیط زیست را در بهت و حیرتی تأمل‌برانگیز فرو برد! اینکه چگونه می‌شود فردی بی‌رحمانه به جان یک درخت ارزشمند افتاده و شاخه‌های آن را خوراک دام‌هایش کند!
البته این اولین بار نیست که درختان بلوط این گونه مورد هجمه و بی‌رحمی تمام قرار می‌گیرند؛ اما این ویدیو با بقیه بی‌رحمی‌ها علیه بلوط‌های زاگرسی، تفاوتی فاحش دارد! قطع بی‌رحمانه درختی چند صد ساله، تنها برای تأمین خوراک چند بز! این به‌دور از انصاف و مروت است! مگر می‌شود درختان ارزشمند این خطه از سرزمین‌مان، بی‌هیچ نظارتی توسط افرادی ناآگاه و بی‌تفاوت به محیط زیست، نابود شده و خوراک دام‌ها شود؟! آیا مسئولین استان‌های زاگرسی با مشاهده این ویدیو و رخدادی تأسف‌برانگیز که از کم‌کاری در زمینه آموزش و فرهنگ‌سازی در جوامع محلی نشأت می‌گیرد، اندکی به فکر فرو نرفته‌اند؟! مگر بلوط‌های زاگرس تا چه حد می‌‌توانند این همه درد و مصیبت را تحمل کرده و تنها نظاره‌گر بی‌تفاوتی مسئولین برای نجات جان‌شان باشند؟! همگان می‌دانیم که سال‌هاست ذخیره‌گاه ژنتیک زاگرس در معرض خطری جدی قرار دارد؛ اما آیا وقت آن فرا نرسیده که مسئولین امر، فکری جدی به حال این بلوط‌های چند صد ساله کرده و با ارائه راهکارهایی قانونی و همچنین توسعه فرهنگ‌سازی در جوامع محلی، از تکرار حوادثی مشابه علیه میراثی ارزشمند در قلب جنگل‌های زاگرسی، جلوگیری کنند؟!
 
توانمندسازی جوامع محلی
«علی سالاروند» مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان درباره این ویدیو به «ایران» می‌گوید: ما به محض انتشار این ویدیو، موضوع را پیگیری کردیم. این اتفاق در استان لرستان رخ نداده و اگر هم بوده در این منطقه شناسایی نشده است؛ ابتدا باید این شخص شناسایی شود تا بر این اساس، استانی هم که در آن این حادثه ناگوار رخ داده مورد شناسایی قرار گیرد.
وی به فرهنگ‌سازی و توانمندسازی جوامع محلی در استان لرستان اشاره کرده و می‌گوید: در همین ارتباط اوایل سال‌جاری تفاهمنامه‌ای را با دانشگاه لرستان منعقد کرده و بر اساس آن، در حال آموزش و توانمندسازی عشایر و روستاییان ساکن در داخل و حاشیه مناطق حفاظت شده استان هستیم. سالاروند به برگزاری یک کارگاه آموزشی حفاظت از محیط زیست برای عشایر حاشیه منطقه حفاظت شده اشترانکوه اشاره کرده و می‌گوید: همخوانی زندگی عشایری با محیط زیست در گرو آموزش و به‌ کارگیری نگاه علمی و همچنین بهره‌برداری پایدار از طبیعت است.
 
حفاظت از منابع طبیعی
در همین حال «داریوش آریان» رئیس اداره آموزش، ترویج و مشارکت‌های مردمی منابع طبیعی استان لرستان نیز به «ایران» می‌گوید: اگر‌چه این حادثه در استان لرستان رخ نداده است، اما قلب هر فرد و دوستدار محیط زیستی را به درد می‌‌آورد. در همین راستا نیز سال‌هاست که همکاران ما در استان، اقدام به برگزاری کلاس‌های آموزشی و توجیهی برای دامداران کرده و با مراجعات حضوری تلاش کرده‌اند تا از رخداد حوادث این‌چنینی جلوگیری کنند. امسال نیز این کلاس‌ها برای تمامی جوامع محلی برگزار شده و با نصب بنر و آگاهی‌رسانی توسط ادارات منابع طبیعی و آبخیزداری و حضور دامداران، مروجین، بهره‌برداران، کشاورزان و تمامی دست‌اندرکاران عرصه منابع طبیعی تلاش شده تا فرهنگ‌سازی در جوامع محلی با هدف حفاظت از منابع طبیعی از قبیل جنگل‌ها و مراتع نهادینه شود.
وی می‌‌افزاید: البته باید این نکته را در نظر داشته باشیم که متأسفانه در نتیجه خشکسالی‌ها و وقوع سیلاب‌های اخیر، دامداران این مرز و بوم با مشکلات بسیاری مواجه شدند؛ در حال حاضر نیز به سختی برای دام‌های خود علوفه و حتی آب پیدا می‌‌کنند؛ به همین دلیل نیز گاهی با افرادی ناآگاه مواجه می‌شویم که درختان سبز و بلوط‌های چندین ساله را تخریب کرده و آن را تبدیل به خوراک دام‌هایشان می‌کنند. این افراد سرشاخه‌ها را قطع کرده و برگ‌های آن را به دام‌هایشان می‌دهند. از شاخه‌های قطع شده نیز برای تهیه زغال و چوب استفاده می‌کنند. در همین راستا نیز ما پیشنهاد داده‌ایم تا این مشکل با مشارکت سایر دستگاه‌های دولتی از قبیل امور عشایر جهاد کشاورزی، کمیته امداد و انجمن‌های مردم‌نهاد و خیرین منابع طبیعی برای تأمین علوفه و آب و غذا به دامداران تا حد زیادی رفع شود؛ تا در نهایت با گذر از این مرحله بحرانی، شاهد توجه و حساسیت بیشتر مردم محلی در حفاظت از محیط زیست و منابع طبیعی باشیم.

ناآگاهی افراد به جنگل‌ها و مراتع آسیب می‌زند!
«رهام باقرپور» رئیس اداره حفاظت منابع طبیعی استان کهگیلویه و بویراحمد نیز در این خصوص به «ایران» می‌‌گوید: به دلیل اینکه فیلم با سرعت زیادی در حال پخش است، این ابهام را ایجاد می‌کند که شاید این ویدیو واقعی نبوده و ساختگی باشد! البته این به معنای آن نیست که چنین حوادثی در استان کهگیلویه و بویراحمد یا دیگر استان‌های زاگرس‌نشین هرگز رخ نمی‌دهد. گاهی افرادی ناآگاه تصور می‌کنند اگر سرشاخه‌های درخت را بریده و به خورد دام‌هایشان بدهند، حتی برای آن درخت هم مفید است! چون فکر می‌کنند که این سرشاخه‌چینی‌ها باعث رشد سرشاخه‌های جدید‌تر شده و می‌تواند نفسی تازه به درخت تزریق کند؛ از سویی دیگر هم سرشاخه‌های قدیمی می‌تواند جان چند دام را نجات دهد. بنابراین با همین تصورات به درختان جنگل‌ها آسیب‌زده و حتی به تخریب منابع طبیعی نیز می‌پردازند.
وی با اشاره به اینکه چنین تصوری از اساس اشتباه است، می‌گوید: در زمان‌های گذشته دامداران در فصل زمستان سرشاخه‌های جوان‌تر را به صورت جزئی چیده و خوراک دام‌های خود می‌کردند؛ در حال حاضر خشکسالی و تغییرات اقلیمی باعث کاهش علوفه برای دام‌ها شده و همین امر نیز اغلب افراد ناآگاه را به سمت بریدن سرشاخه‌ها و حتی شاخه‌های جوان بلوط‌های ارزشمند هدایت می‌کند.
به گفته رئیس اداره حفاظت منابع طبیعی استان کهگیلویه و بویراحمد، حوادثی از این دست، قلب هر انسان و مدافع محیط‌‌زیستی را به درد آورده و باید با راهکارهایی نظیر توسعه فرهنگ‌سازی و آموزش به جوامع محلی به مقابله با آن پرداخت. بهتر است مسئولین متولی در استان‌های زاگرس‌نشین، به این امر مهم توجه ویژه داشته باشند و با آموزش بموقع مردم محلی، جلوی تخریب منابع ملی در جنگل‌ها و مراتع گرفته شود.