قرار نیست یک نهاد بازدارنده در تولیدات موسیقی باشیم

ندا سیجانی- رهبر انقلاب اسلامی، سرود را یکی از ظرفیت‌های هنری گرانبها برای گسترش ارزش‌های معرفتی وعملی می‌دانند و بر زبده‌‌گزینی در شعر، صدا و آهنگ در سرودها و انتخاب موضوعات اسلامی، انقلابی و ملی تأکید کرده‌اند.
سرود ژانر یا گونه‌ای از موسیقی است که طی سه دهه گذشته، حضوری کم‌رنگ در برنامه‌های هنری داشته است. حتی در جشنواره موسیقی فجر هم که عنوانش با پیروزی انقلاب اسلامی پیوند دارد، کارهای بسیار محدودی طی این سال‌ها شنیده شده، اما دفتر موسیقی در دولت سیزدهم رویکرد تازه‌ای به این موضوع داشته و با راه‌اندازی دفتر سرود، در انجمن موسیقی ایران، تصمیمات مهمی در این زمینه گرفته شده است. به گفته حامد جلیلی مسئول دفتر سرود اداره کل موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی رسالت این دفتر، آموزش درست در انتخاب شعر و ملودی است و این حرکتی پیشرو در تولید محتوای گروه‌های سرود است. او تأکید دارد «قرار نیست موازی‌کاری، نظارت و ممیزی داشته باشیم.» گفت‌و‌گو با این مسئول را در ادامه می‌خوانید:

دفتر سرود از جمله مراکز تازه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است که به تازگی راه‌اندازی شده. درباره فعالیت‌ها و رویکرد این دفتر کمی توضیح بدهید؟
با توجه به اهتمام و تأکید وزیرمحترم فرهنگ و ارشاد اسلامی به موضوع سرود و اتفاقاتی که می‌تواند در سرود رخ بدهد، حدود سه ماه قبل دفتر سرود این اداره کل با هدف توانمند‌سازی گروه‌های سرود و ساماندهی آن راه‌اندازی شد.
آیا تولیداتی در زمینه سرود خواهید داشت؟ تعامل با مراکز و نهادهایی که در این زمینه فعالیت می‌کنند چگونه است؟
تمرکز ما بر تولید محتوا نبوده و اگر هم در این زمینه کارهایی تولید شود بسیار محدود خواهد بود. هدف دفتر سرود، انجام کارهای زیربنایی و اصولی است. به‌طورمثال آموزش استادان و معلمان در جهت تربیت و پرورش و هدایت گروه‌های سرود است تا با این دیدگاه و روش بتوانیم در راستای ارتقای گروه‌های سرود گام مثبتی برداریم. درواقع برای این مربیان دوره‌های آموزشی برگزار می‌شود و در پایان کار مدارک آموزشی دریافت می‌کنند. نکته دیگر ساماندهی گروه‌های سرود است تا پس از این سال‌ها که متولی نداشته، از این حالت خارج شوند.
بحث محتوا و مضامین سرود‌ها چگونه خواهد بود؟
دفترسرود، نگاه بازدارنده ندارد، اما باید بتوانیم به لحاظ محتوایی و عملی، آموزش اصولی برای معلمان داشته باشیم تا در مسیری درست قرارگیرند و هدایت شوند. بنابراین با این رویکرد، دیگر نیازی به نظارت برکارآنها نیست. قبل‌تر اشاره کردم تولیدات این دفترمحدود است به این دلیل که تلاش ما تولید کارهای شاخص و ارزنده است و این کار را خواهیم کرد. البته قرار نیست یک نهاد بازدارنده در تولیدات باشیم بلکه رسالت ما آموزش درست در انتخاب شعر و ملودی است و این حرکتی پیشرو در تولید محتوای گروه‌های سرود است.
تعریفی که از سرود در ذهن تقریباً همه مردم شکل گرفته، اشعاری با مضامین انقلابی یا همان سرود‌های دفاع مقدس است. این درحالی است که حدود 4 دهه از اتفاقات آن دوران که موجب شکل‌گیری این سرود‌ها شد، می‌گذرد و نسل امروز آشنایی و ارتباط کمتری با این موضوعات دارند. براین اساس نگاه دفترسرود به چه موضوعاتی است؟
فعالیت ما براساس اقتضای زمان است و درهمین مسیر حرکت می‌کنیم. درواقع محتوای کار، شرایط حاکم بر جامعه است. در دوران جنگ فضای حاکم، دفاع مقدس و حماسه بود و تولیدات سرود بر همین مبنا شکل گرفت، اما درحال حاضر موضوعات مورد بحث و بررسی جنبه‌های فراوانی پیدا کرده که ازآن جمله می‌توان به اخلاق، آداب اجتماعی، خانواده و... اشاره کرد. البته این به آن معنا نیست که موضوعات انقلاب و دفاع مقدس رو به فراموشی است، بلکه باید توجه و تأکید بیشتری نسبت به آن صورت گیرد و باید همچنان زنده بماند و به آن رسیدگی شود، اما در کنار آن بها دادن به موضوعات روز، باید در اولویت قراربگیرد.
یکی از مراکز تربیت و اخلاق جوانان و همچنین پایه‌ریزی آشنایی با موضوع سرود، آموزش و پرورش است. تعامل دفتر سرود با این نهاد آموزشی به چه صورت است؟
 دفتر سرود برای پیشبرد اهداف خود با تمام نهاد‌ها و ارگان‌هایی که در حال حاضر به تولیدات سرود می‌پردازند، تعامل و همکاری خواهد داشت و تا به امروز مکاتبات و جلسات بسیاری دراین خصوص برگزار شده است و برای گستردگی و توسعه این ژانر از موسیقی، پیشرو بوده‌ایم. لازم است دوباره تأکید ‌کنم قرار نیست موازی کاری، نظارت و ممیزی داشته باشیم. براین اساس نهاد مهمی چون آموزش و پرورش بسیار تأثیر‌گذار است و باید تعاملات بیشتری دراین زمینه صورت بگیرد.
در ساخت سرود آیا از گویش‌ها و لهجه‌های مناطق مختلف ایران هم استفاده خواهید کرد؟
یکی از اهداف ما در دفتر سرود، زنده نگاه داشتن آداب و رسوم اقلیم‌های مختلف است. براین اساس با موضوع سرود که گامی مثبت در جهت ارتقای فرهنگ و هنر است این کار را شروع خواهیم کرد. نکته دیگر توجه به آداب و رسوم اقلیم‌هایی است که رو به فراموشی بوده و تلاش ما احیا و زنده نگاه داشتن آن با سرود است.
آیا بخش سرود، در جشنواره موسیقی فجر امسال حضور پررنگی خواهد داشت؟
با توجه به اینکه دفتر سرود به تازگی شکل گرفته، قرار نیست در جشنواره موسیقی فجر حضور پررنگی داشته باشیم و تنها در بخشی کوتاه اجرای برنامه داریم. البته ان‌شاءالله از سال آینده به‌صورت جدی‌تر شرکت خواهیم داشت و همچنین جشنواره‌ای با عنوان سرود به شکل قوی‌تر از سال‌های گذشته راه‌اندازی خواهد شد.
در بخش بین‌المللی فعالیت این دفتر به چه صورت است؟
سرود «سلام فرمانده» بیانگر این موضوع است که سرود چه میزان می‌تواند از نظر جامعه هدف گسترده ای داشته باشد تا آنجا که درکشورهای همسایه و منطقه هم تأثیرگذار بوده و بخوبی در عرصه بین‌الملل دیده شد. نگاه بین‌المللی هم به این موضوع خواهیم داشت تا ان‌شاءالله بتوانیم با کشورهای همسایه و همچنین با کشورهایی که دارای منافع مشترک هستیم، تعاملات خوبی داشته باشیم. زمینه‌های مشترک فراوانی هم وجود دارد که ان‌شاءالله با نگاه راهبردی با سایر کشورها تعامل خواهیم کرد.
موضوع سرود و تولیدات آن به اوایل انقلاب برمی‌گردد. از دیدگاه شما چه موضوعی موجب کم‌رنگ شدن سرود در جامعه شده است. تا آنجا که در مناسبات ملی همچون راهپیمایی‌ها کمتر شنیده می‌شود؟
اواخر دهه 50 و با شکل‌گیری انقلاب اسلامی به سرود به‌صورت جدی‌تر نگاه شد و درهمان برهه زمانی کارهای بسیار ارزشمندی هم ساخته شد. پس از آن دوران که سرود با همت و اشتیاق مردم مورد استقبال قرار گرفت، در اوایل دهه 70 نیازمند ساماندهی بود اما این امر مهم اتفاق نیفتاد. این موضوع موجب شد هر کسی با دیدگاه و سلیقه خود به سرود بپردازد و استقبالی هم صورت نگرفت و آرام آرام کم‌رنگ و کم‌رنگ‌تر شد. امروز اما به لطف دولت سیزدهم و وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی اتفاق تازه‌ای صورت گرفت و بهای بیشتری به سرود داده شد و امیدواریم در سال‌های آینده شاهد اتفاقات درخشان و خوبی در راستای اعتلای هنر سرود باشیم.
از نگاه شما موسیقی پاپ چه میزان در کم‌رنگ شدن سرود تأثیرگذار بوده؟
به نظر من همه انواع موسیقی مکمل هم هستند. اینطور نیست که با پررنگ شدن نوعی، نوع دیگر آسیب ببیند. هر نوع از موسیقی بخشی از وجود مخاطبان را درگیر می‌کند. رشد و اعتلای موسیقی پاپ هم متأثر از استقبال مردمی است و هم سازمان یافته حرکت کردن این نوع از موسیقی است. سرود و همه انواع هنر اگر با یک برنامه جامع به جلو پیش برود، جایگاه حقیقی خود را در جامعه به دست خواهد آورد.
 محدوده سنی خاصی برای گروه‌های سرود در نظر گرفته شده؟ شرکت بانوان به چه صورت خواهد بود؟
خیر. محدوده سنی تعیین نشده و افراد در هر سنی می‌توانند در زمینه سرود فعالیت کرده و از برنامه‌های دفتر سرود استفاده کنند. برای گروه‌های سرود خواهران هم برنامه‌ریزی داریم و با توجه به محدودیت‌های بانوان در اجرا و خوانش، خدمات ویژه برای آنها ارائه خواهیم کرد.
از دیدگاه شما عنصر و ویژگی مهمی که موجب ماندگاری سرود خواهد شد چیست؟
فکر می‌کنم دو عنصر مهم در ماندگاری هر اثر هنری تأثیرگذار است؛ اول اینکه در محدوده مسائل فنی خود از حد استاندارد بالاتر برود و ظرفیت فنی را برای ماندگاری داشته باشد. عنصر دوم خلق و کشف تازه است؛ هنر اگر ظرفیت فنی بالایی داشته باشد، اما در حوزه محتوا خلاقانه نباشد ماندگار نخواهد شد. سرود هم باید ضمن رسیدن به بالاترین درجه کیفیت فنی، خلق و کشف تازه‌ای را ارائه کند.

بــــرش
تأکید بر ارتقای کیفی گروه‌های سرود

محمد اله یاری
مدیرکل دفتر موسیقی وزارت فرهنگو ارشاد اسلامی

​​​​​​​موضوع سرو د از مواردی است که در سال های اخیر رهبر معظم انقلاب اسلامی، همواره برآن تأکید داشته‌اند و در پیام اخیر ایشان به اولین جشنواره ملی و بین‌المللی سرود فجر، بسیار موشکافانه و دقیق به این موضوع تکلیف و اشاره شده است که در شعر، آهنگ و صدا زبده گزینی صورت بگیرد.
یکی از اشکلات وارده برگروه‌های سرود، شاید ضعف در بخش موسیقایی آن باشد. بدین معنا، افرادی که دربخش تولید  یا رهبری گروه‌های سرود هستند، به جهت موسیقایی، نیازمند تقویت بیشتر هستند،اما با تأکید در پیام ارزشمند رهبری، نسبت به متون و آهنگ‌های سرود، چه در قالب کرال و چه تکخوانی و آهنگ‌هایی که انتخاب خواهد شد قطعاً ارتقای کیفی آن رخ خواهد داد.  نکته دیگر اینکه، دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نسبت به گونه‌های مختلف موسیقایی، متعهد است و مسئولیت دارد. با این تفاسیر باید اعتراف کنیم درسال های اخیر نسبت به موضوع سرود کارسازمان‌یافته‌ای انجام نگرفته است. براین اساس با دستور وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی و تأکید معاونت هنری این وزارتخانه، دفترسرود راه‌اندازی شد. ابتدا به ساکن کارکرد این دفتر، شناسایی  یا ساماندهی گروه‌های سرود در کشور است. همچنین توانمند‌سازی گروه‌های سرود به لحاظ موسیقایی و بعد از آن برگزاری جشنواره‌هایی است که کمکی برای این گروه‌های سرود باشند تا به لحاظ کیفی آنها را محک بزنند و ارتقا دهند. در حال حاضرهم آقای حامد جلیلی، مسئولیت دفتر سرود را عهده دارهستند و برای اینکه بتوانیم گروه‌های سرود کشور را در یک سامانه واحد ساماندهی کنیم، سامانه‌ای در این زمینه طراحی شده تا با کمک کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد، وزارت آموزش و پرورش، سازمان بسیج هنرمندان و همه عزیزانی که طی این سال‌ها در زمینه سرود فعالیت داشته‌اند، به لحاظ کیفی و موسیقایی اتفاقات قابل دفاع‌تر و کیفی تری در این بخش شکل بگیرد. طبیعتاً سرود هم در مناسبت‌های مذهبی و هم در مناسبت‌های ملی قابلیت تولید و اجرا دارد و مردم هم انس ویژه‌ای با موضوع سرود دارند.