لیلا مرگن
خبرنگار

باز هم آفت به جان جنگل‌های زاگرس افتاد و متولیان امر، غافلگیر شدند. این روزها جنگل‌های زاگرس درگیر میهمان ناخوانده‌ای است که برگ درختان کهنسال بلوط را می‌خورد و منظره‌ای پاییزی برای جنگل ایجاد می‌کند. به گفته معاون امور جنگل سازمان منابع‌طبیعی و آبخیزداری کشور کانون اصلی و مهم طغیان این آفت استان کهگیلویه و بویراحمد است اما دیگر استان‌های زاگرسی هم شاهد ظهور پروانه سفید برگخوار هستند. آن طور که متولیان امر می‌گویند، مبارزه با این آفت نیاز به زمان مناسب داشته و در چند مرحله انجام خواهد شد. بنابراین اقدامات کنترلی آفت نوعی نوشدارو بعد از مرگ سهراب است چرا که آفت تا اسفند که لاروها تشکیل می‌شود و زمان مناسب برای کنترل فرا می‌رسد، دخل جنگل‌ها را آورده‌اند. به گفته هادی کیادلیری رئیس دانشکده منابع‌طبیعی و محیط‌ زیست راه مقابله با این آفت پایش جنگل‌ها، شناسایی دلایل طغیان آفت و رفع آنها و مبارزه در کانون است زیرا در غیر این صورت، مبارزه با آفت طغیان کرده کار بسیار دشواری خواهد بود.
نخستین گزارش‌های طغیان پروانه سفید برگخوار بلوط از استان کهگیلویه و بویراحمد مخابره شد. فعالان محیط‌ زیست تصاویری آخرالزمانی از زرد شدن برگ درختان بلوط این استان در شبکه‌های اجتماعی منتشر کردند. تصاویر پروانه‌های سفیدی که سراسر تنه درختان بلوط را پوشانده و مشغول تغذیه از آن بودند، تصویری که هر بیننده‌ای را نگران حال جنگل می‌کند. این آفت بجز کهگیلویه وبویراحمد در فارس، کردستان، خوزستان و لرستان هم گزارش شده است اما چرا شاهد طغیان آن در جنگل‌های زاگرس هستیم و آیا راه مقابله‌ با این آفت وجود ندارد؟
پایش جنگل، حلقه فراموش‌شده
هادی کیادلیری رئیس دانشکده منابع طبیعی و محیط‌ زیست دانشگاه علوم و تحقیقات در باره راهکارهای مقابله با آفت برگخوار بلوط به «ایران» می‌گوید: باید جنگل قبل از شیوع آفت پایش می‌شد و به محض اینکه آفت را مشاهده می‌کردند، در کانون مقابله می‌کردند. ما برای آفات و بیماری‌ها به برنامه مدیریت نیاز داریم نه اینکه صرفاً عملیات سرکوب و کنترل کردن را در دستور کار داشته باشیم. بارها اعلام کرده‌ایم که طغیان آفات یک روند است. بنابراین باید بدانید که چرا آفات و بیماری‌ها در هر منطقه طغیان می‌کند.دلایل طغیان باید شناسایی شود و از بین برود.
به گفته وی، امکان استفاده از کنترل‌کننده بیولوژیک BT در کل عرصه جنگلی وجود ندارد زیرا این ترکیب خیلی خطرناک است و بقیه حشرات را از بین می‌برد. ضمن اینکه از این کنترل کننده بیولوژیک در یک زمان خاص می‌توان استفاده کرد و همواره نمی‌توانیم از آن استفاده کنیم.
او می‌گوید: قاچاق چوب بسیار کار بدی است و همه درباره آن حساس هستند اما کل قاچاق چوب از جنگل به 10 هزار متر مکعب هم نمی‌رسد در حالی که ما وقتی میزان خسارات یک آفت را بررسی کردیم، دریافتیم در هر هکتار حدوداً دو متر مکعب یعنی به اندازه رویش جنگل، کاهش تولید ایجاد می‌شود. این میزان را اگر در یک سطح محاسبه کنیم، یک آفت می‌تواند 40 تا 50 هزار متر مکعب از رویشگاه جنگلی را کاهش دهد.
وظیفه کنترل سلامت جنگل برعهده کیست؟
در گذشته جنگلبانان افراد خبره‌ای بودند که علاوه بر حفاظت فیزیکی، مسئولیت کنترل سلامت جنگل را هم به عهده داشتند. این روزها وظیفه یگان حفاظت فقط معطوف به مقابله با تصرفات است اما وظیفه کنترل سلامت جنگل به عهده کیست و آیا یگان حفاظت در این رابطه فعال است؟ کیادلیری در پاسخ می‌گوید: معاونت حفاظت بخش گیاه پزشکی دارد و باید پایش جنگل را انجام دهد اما این بخش نیرو در اختیار ندارد که به عرصه برود. از لحاظ بودجه و کارشناس دستشان خالی است و کسی به این بخش‌ها اهمیت نمی‌دهد.
کیادلیری تأکید می‌کند: سازمان‌های اجرایی باید یک برنامه مدیریتی برای آفات داشته باشند و در این برنامه استراتژی بلند مدت و کوتاه مدت تعریف شود تا بر اساس آن جنگل پایش شود.
او یادآور می‌شود: آفت برگخوار بلوط امروز طغیان کرده است و صددرصد بعداً آفت دیگری طغیان می‌کند. تمام سایت‌های ما ضعیف شده‌اند و روز به روز به خاطر تغییر پارامترهای اقلیمی مثل گرما، کمبود باران و خشکی قطعاً شاهد طغیان بیشتر آفات خواهیم بود. در زاگرس 20 تا 30 سال است که درگیر آفت برگخوار هستیم و اگر جلوی این آفت گرفته نشود، زمینه را برای طغیان آفات چوبخوار و مرگ قطعی درختان آماده می‌کند.
بر هم خوردن تعادل اکولوژیکی زاگرس
نقی شعبانیان معاون امور جنگل در گفت‌وگو با «ایران» عوامل انسانی چون شخم زیرآشکوب و سایر دخالت‌ها را عامل بر هم زدن تعادل اکولوژیکی و زیستی جنگل‌های زاگرس می‌داند که در نهایت زمینه ظهور این حشره را در سه دهه اخیر فراهم کرده است. این آفت عملاً آسیب اکولوژیکی و اقتصادی به جنگل‌های زاگرس وارد کرده است.
شعبانیان، مبارزه با آفت برگخوار بلوط را به خاطر اینکه چند نسل دارد، سخت‎تر از مبارزه با جوانه‌خوار بلوط می‌داند و می‌گوید:«زمان مناسب مبارزه با این آفت، وقتی است که حشره در حالت لارو است و بسته به دمای محیط، از نیمه اسفند تا اردیبهشت در مناطق مختلف می‌توان حشره را به‌صورت لارو مشاهده کرد.»
تدوین برنامه کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت برای نجات زاگرس
شعبانیان از تدوین برنامه کوتاه مدت، میان‌مدت و بلند مدت برای نجات جنگل‌های زاگرس خبر می‎‌دهد.
او برنامه کوتاه مدت برای مقابله با آفت برگخوار بلوط را کنترل کانون طغیان حشره از طریق محلول پاشی اعلام می‌کند و به این نکته اشاره  دارد که آفت جزء مهمی از حلقه زنجیره غذایی بوم سازگان است و به همین خاطر نمی‌توانیم این حلقه را به طور کامل حذف کنیم.
شعبانیان با اشاره به اینکه در جنگل مجاز به استفاده از سموم شیمیایی نیستیم، استفاده از سم کم خطر BT را یکی از راه‌های مقابله با آفت می‌داند اما بر این باور است که این محلول بیولوژیک روی سایر حشرات اثر دارد، بنابراین نمی‌توان هر سال از آن استفاده کرد.
هرچند کارشناسان بسیاری به استفاده از BT اعتراض کرده و خواستار توقف محلول‌پاشی از سوی سازمان منابع طبیعی کشور شده‌اند.
به گفته او برنامه میان مدت برای کنترل آفت تلاش برای جوان‌سازی جنگل و کاشت 100 اصله نهال در هکتار است. زیرا جنگل پیر مستعد بیماری است و با کاشت 600 میلیون اصله نهال در 6 میلیون هکتار جنگل زاگرس طی پنج تا 10 سال این اکوسیستم جوان می‌شود.
معاون امور جنگل می‌گوید: 600 میلیون اصله نهال یا از طریق کشت مستقیم، یا بذرکاری یا حفاظت از نهال‌های قبلی در جنگل مستقر خواهد شد و برای اجرای این پروژه حداقل 30 هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز است.
شعبانیان برنامه بلند مدت سازمان متبوعش برای نجات جنگل‌های زاگرس را ایجاد تعادل اکولوژیکی و زیستی از طریق پایش جنگل و رفع نقص‌های اکوسیستم اعلام می‌کند.
60 هزار هکتار جنگل کهگیلویه درگیر آفت
سعید جاویدبخت مدیر کل منابع طبیعی کهگیلویه و بویراحمد نیز درباره آفت برگخوار بلوط به «ایران» می‌گوید: بر اساس بررسی‌های انجام شده، حدود 60 هزار هکتار از سطح جنگل‌های استان درگیر آفت شده است. سطح کل جنگل‌های استان 876 هزار هکتار است و این جنگل‌ها، 55 درصد وسعت استان را پوشانده است.
جاویدبخت، خشکسالی را یکی از عوامل مؤثر در طغیان آفت و کاهش مقاومت درختان معرفی کرده و گرد و غبارهایی که مانع تنفس درخت می‌شود به همراه شخم زیرآشکوب و بهره‌برداری از جنگل را عواملی معرفی می‌کند که سبب می‌شوند آفت‌کش‌های طبیعی از بین رفته و آفت برگخوار طغیان کند.
او درباره آفت‌کش‌های طبیعی بیان می‌کند: انواع پرندگان و خزندگان در گروه آفت‌کش‌های طبیعی بودند و با این آفت مقابله می‌کردند اما به‌دلیل دستکاری در طبیعت و استفاده از سموم دفع نباتی در باغ‌های مرکبات، این دشمنان طبیعی از بین رفته‌اند و آفت حالت طغیانی پیدا کرده است.
به گفته او، آفت برگخوار سفید بلوط که طغیانی شده است، بیش از 23 هزار اصله درخت را درگیر کرده است و این آفت فقط برگ بلوط را نشانه رفته است.

زهره توکلی
خبرنگار

شهرهای سنندج، بانه و سرعین در سفرهای مربوط به تعطیلات عید سعید قربان، بیشترین مقاصد سفر مردم بودند. اگرچه شهرهای استان‌های گیلان و مازندران همیشه در این زمینه پرچم‌دار بوده‌اند.
دبیر ستاد مرکزی هماهنگی خدمات سفر در این باره به «ایران» گفت: در تعطیلات عید قربان، استان‌های گیلان، مازندران، اردبیل، کردستان و آذربایجان شرقی بیشترین سفرها با رزرو بیش از 90درصدی اقامتگاه‌ها را به خود اختصاص دادند.
سیدمصطفی فاطمی افزود: استان‌های همدان، قزوین، زنجان، خراسان شمالی و کرمانشاه نیز در رتبه‌های بعدی سفرها بوده‌اند که رزروی اقامتگاه‌های آنها بیش از 80 درصد بوده است.
وی ادامه داد: کمترین سفرها نیز مربوط به استان‌های گرمسیر کشور نظیر استان‌های جنوب شرقی شامل خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان، خوزستان و... بوده است.
مدیرکل توسعه گردشگری داخلی درباره وضعیت سفرها به تهران نیز گفت: سفرها به استان تهران در مقایسه با زمان مشابه سال گذشته افزایش داشته اما نسبت به تعطیلات نیمه خرداد ماه کاهش داشته است.
وی بیشترین مشکلات سفرهای این دوره که از قبل نیز پیش‌بینی شده بود را مربوط به آزادسازی سواحل عنوان کرد و افزود: با توجه به اینکه ایمن‌سازی سواحل آزاد شده کشور به طور کامل انجام نشده، بیشترین مشکلات مربوط به این موضوع بوده است. بر این اساس چند جلسه در استان‌های مختلف برای ساماندهی این سواحل تشکیل شد.
فاطمی با بیان اینکه هنوز گزارشی مبنی بر وضعیت حاد تعداد غرق شده‌ها در سواحل به ما اعلام نشده است، افزود: متأسفانه هرساله مشکلاتی برای هموطنان در سواحل ایجاد می‌شود اما امسال با وجود آزادسازی سواحل و افزایش حجم سفرها، از طریق تمهیدات اتخاذ شده، تعداد غرق شدگان از ابتدای سال‌جاری تاکنون با کاهش 10درصدی مواجه بوده است.
وی تصریح کرد: استخدام غریق نجات و همکاری نیروهای بسیجی برای جلوگیری از ورود مسافران به سواحل ناایمن و نیز حضور دستگاه‌های خدمات‌رسان در ستاد اجرایی خدمات سفر نظیر هلال احمر، اورژانس و... از جمله تمهیداتی بوده که در نظر گرفته شده‌است.
این مسئول، بیشترین شکایت‌های سفر را مربوط به تورها و هتل‌های تهران اعلام کرد و گفت: رسیدگی به شکایات ظرف 24ساعت صورت می‌گیرد اما 10درصد آنها بیشتر از 24 ساعت طول کشیده است. خوشبختانه تیم‌های خوبی در استان‌های مختلف مستقر شده‌اند که با اعلام شکایات به سامانه 09629، پاسخگویی به اغلب شکایات ظرف 24 ساعت انجام می‌شود. لذا درصد رضایت مسافران نیز افزایش نسبی داشته است.
وی گفت: در استان‌های پرمسافر نظیر کردستان نیز بیشتر مشکل ترافیکی داشتیم. همچنین شهرهای سنندج و بانه دچار تکمیل ظرفیت اقامتی شدند که بلافاصله شهرهای مجاور آن به‌عنوان شهرهای مکمل سفر معرفی شدند.
فاطمی اظهار داشت: طبق رزروهای انجام شده بیشتر مسافران روز عید قربان را به‌عنوان روز بازگشت انتخاب کردند. لذا با حجم ترافیک سنگین در مبادی ورودی شهرها بخصوص تهران مواجه شدیم. جاده‌های شمال کشور نیز با اعلام یکطرفه شدن، با ترافیک سنگین مواجه بود.
وی با بیان اینکه برای تعطیلات هفته آینده تعداد کمی رزرو اقامتگاه‌ها صورت گرفته است که در روزهای بعدی تکمیل می‌شود، افزود: برای تعطیلات هفته آینده نیز تقریباً همین استان‌هایی که بیشترین سفر را داشته‌اند، پرمسافر خواهند بود.
فاطمی افزود: 3 شهر در تعطیلات اخیر با حجم بیشتری از مسافر روبه رو بود که شامل سنندج، بانه و سرعین می‌شود. البته اینها علاوه بر شهرهای استان‌های گیلان و مازندران بوده است. وی با اشاره به اینکه توزیع مکانی سفر در این دوره از سفرها نسبت به دوره‌های قبلی بسیار خوب انجام شده است، افزود: سعی کردیم از قبل شهرهای مکمل سفر را آماده کنیم و این موجب شد میزان مسافر در شهرهای کم مسافر، به‌خاطر سرریز مسافر در شهرهای مجاور، افزایش یابد.
این مسئول ادامه داد: در مبادی ورودی شهرهای پرمسافر، راهنمایی از طریق ایستگاه‌هایی که شهرداری‌ها برپا کرده بود، انجام شد به گونه‌ای که با تکمیل مسافر در این شهرها، مسافران به شهرهای مکمل سفر هدایت می‌شدند. همچنین در ایام تعطیلات، اطلاعیه‌های ستاد اجرایی خدمات سفر در شهرستان و استان اعلام می‌شود تا با تکمیل ظرفیت شهرها، مشکلی ایجاد نشود.
با توجه به افزایش آمار کرونا در برخی شهرهای کشور، فاطمی درباره وضعیت محدودیت‌های سفر گفت: هنوز محدودیتی برای سفر ایجاد نشده است اما رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی در مبادی ورودی به شهرها را تشدید کرده‌ایم. همچنین انجام تست کرونا در شهرهای قرمز و نارنجی نیز از سوی ستاد کرونا تشدید شده است و ما نیز تابع تصمیمات ستاد کرونا هستیم.
مدیرکل توسعه گردشگری داخلی افزود: این هفته نیز جلسه ستاد کرونا را خواهیم داشت تا اگر تصمیم جدیدی مبنی بر اعمال محدودیت سفر باشد، بسرعت اعلام کنیم. البته ستاد اجرایی خدمات سفر در هر شرایطی فعال خواهد بود و سفرها را مدیریت خواهد کرد و قرار نیست سفرها رها شود.

  

پنج سال پیش در چنین روزهایی بود که بافت تاریخی شهر یزد، به‌عنوان نخستین بافت تاریخی شهری، در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسید. یزد ماحصل مهندسی آب ایرانی‌ها در کویر است. آنها باغ‌شهر یزد را با ساخت قنات در دل کویر به‌ وجود آوردند. کمیته میراث جهانی یونسکو ۱۸تیر ۱۳۹۶ در چهل‌ویکمین نشست خود در کراکوف لهستان با اجماع اعضا، بخشی از بافت تاریخی شهر یزد را در فهرست میراث جهانی ثبت کرد و با ثبت بافت تاریخی یزد، نخستین پرونده یک شهر تاریخی ایران در فهرست جهانی به ثبت رسید.
 

 علی طالبی
تسهیلگر تالاب بین‌المللی میانکاله

​​​​​​​قوها پرنده‌‌هایی تک همسرند. این وفاداری را تحقیقات رفتارشناسان جانوری هم تأکید کرده است. قوها چون «کشیم»ها قبل از جفت‌یابی برای جلب توجه جفت خود، به معشوق خوراک‌های معطر تالابی را به عنوان هدیه تقدیم می‌کنند. پس از قبول هدایا توسط جفت، رقص عاشقانه آنها اغاز می‌‌شود. این موضوع هم بارها توسط رفتارشناسان جانوری و پرنده‌شناسان در قوها تجربه و مورد تأیید قرار گرفته است.
اما اینکه قوها حتماً هنگام مرگ به جایی می‌روند که در آنجا عاشق شده بودند و در آنجا می‌میرند، به اعتقاد من  کمی اغراق و با توجه به شرایط زیستی قوها مصداق میدانی و واقعی نداشته و بیشتر جنبه احساسی و تخیلی دارد. چرا که قوها پرندگانی مهاجر هستند. عموماً پیمان عاشقی بستن و جفت‌یابی ممکن است حتی در مکان مهاجرت زمستانه که عرصه‌های معتدل است صورت پذیرد. قوهای گنگ حتی تا اواسط اردیبهشت ماه در زیستگاه‌های زمستان‌گذرانی باقی می‌مانند و اغلب قوها چون قوهای فریادکش و کوچک در زیستگاه سردسیر خود جفت‌گیری می‌‌کنند. حال اگر قویی پیر شده وسط زمستان زمان مرگش در میانکاله فرا برسد و این قو در سیبری عاشق شده و با جفتش رقص عشق کرده و پیمان عاشقی بسته باشد، اصلاً امکان مهاجرت انفرادی برای یک قو تنها در وسط زمستان و بازگشت به سیبری وجود ندارد. برعکس آن هم مصداق دارد. عدم امکان مهاجرت از سیبری در وسط گرمای تابستان برای قوی پیری که زمان مرگش فرا رسیده است و در میانکاله عشق را تجربه کرده هم وجود ندارد.
اما چرا یک قو نمی‌تواند به طور انفرادی در وسط زمستان به سیبری بازگردد یا در وسط تابستان قبل از فرا رسیدن پاییز به مکان معتدلی چون میانکاله بازگردد؟
مهاجرت پرندگان فرایندی است که طی آن باید عوامل بیرونی و درونی دست در دست هم دهد و به شرایط ماکزیمم یا‌ نهایی برسد تا در پرنده حالت بی قراری سفر ایجاد شود. پرنده در این شرایط تحت رهبری لیدرهای با تجربه سال‌های قبل، مهاجرت خود را به سمت مناطق سرد شمالی یا جنوبی آغاز کند.
عوامل بیرونی شامل تابش نور خورشید، افزایش یا کاهش مواد غذایی، بلند شدن یا کوتاه شدن طول شبانه روز، میزان رطوبت و نور و درجه حرارت و عوامل درونی شامل تغذیه و اشباع مواد چرب در بدن و تحریکات اندام‌های جنسی به دلیل تغذیه زیاد و بزرگ شدن، تحریک غدد جنسی، آمادگی کامل آناتومی و فیزیولوژی بدن پرنده برای مهاجرت یا برعکس، سرمای شدید و کمبود غذا از جمله عواملی هستند که به پرنده یادآوری می‌کنند که زمان سفر فرا رسیده است. در این زمان در گروه پرندگان حالتی ایجاد می‌شود که اصطلاحاً پرنده‌شناسان به آن بیقراری سفر می‌‌گویند. در چنین شرایطی پرنده به هیچ وجه در زیستگاه نمی‌ماند. بلکه تحت رهبری لیدرهای باتجربه شروع به پرواز به سمت شمال یا جنوب می‌‌کند. بنابراین هرگز یک قو که پرنده‌ای مهاجر است و مهاجرتش نیز وابسته به مهیا شدن و اشباع شرایط بیرونی و شرایط درونی گروهی پرندگان است نمی‌تواند برود در مکانی که عاشق شده، بمیرد.

ایران- شکارچیان، شکم اسبی را که  مرکب محافظ محیط‌‌‌زیست و حیات وحش سوادکوه بود، دریدند. کمند اسبی بود که داریوش احمدپور جوان رعنای سوادکوهی و همیار محیط‌ ‌زیست سال‌ها با همراهی او از محیط‌ زیست و‌حیات وحش منطقه ارفع کوه سوادکوه بخصوص مرال‌های آن محافظت کرده بود. متأسفانه شکارچیان برای انتقام از داریوش، ناجوانمردانه شکم کمند را دریدند.

ایسنا-«سردار مهدی حاجیان» سخنگوی فراجا با تکذیب شایعه افزایش هزینه صدور گذرنامه گفت: برخلاف شایعات منتشره در فضای مجازی، هیچ افزایش هزینه صدور گذرنامه در برنامه نبوده، شایعه منتشر شده در فضای مجازی کذب است و مردم عزیز به شایعات توجه نکنند.

ایرنا - علی بنی‌عگبه، رئیس اداره حفاظت محیط‌ زیست اهواز گفت: دود و آلودگی هوای اهواز ناشی از آتش‌سوزی در بخش عراقی هورالعظیم است.

ایسنا-حسن اکبری، معاون محیط‌ زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط ‌زیست که از امکان افزایش قرق‌های اختصاصی در کشور خبر داد، اهمیت افزایش آنها را بسیار بالا دانست و گفت: قرق‌های اختصاصی مصداق مناسبی از مشارکت مردم در حفاظت از محیط‌ زیست است.

مهر-نورالله مرادی، سخنگوی سازمان حفاظت محیط‌ زیست گفت: در ادامه تلاش‌های دیپلماتیک برای مدیریت منطقه‌ای پدیده گرد و غبار و دیگر چالش‌های زیست‌محیطی، نشست وزرای محیط‌ زیست کشورهای همجوار سه‌شنبه ۲۱ تیرماه با حضور مقامات بلند پایه کشوری، وزرای محیط زیست کشورهای منطقه، نمایندگان سازمان‌های بین‌المللی مرتبط و اعضای ستاد ملی سیاستگذاری و هماهنگی مدیریت پدیده گرد و غبار برگزار خواهد شد.

تسنیم- شادی مالکی، معاون امور مناطق سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران درباره آمار سگ‌های ولگرد گفت: تعداد سگ‌های بدون صاحب در استان تهران بیش از ۴۰۰ هزار قلاده است! تأکید می‌کنم که در نقاهتگاه آرادکوه، اصلاً معدوم‌سازی نداریم.

ایسنا- علی حاجی بگلو، رئیس گروه مطالعات مناطق بیابانی، مهم‌ترین دلایل افزایش فرسایش بادی و طوفان‌های ماسه‌ای و گرد و غبار در سال‌جاری را، تداوم خشکسالی دانست که علاوه بر تأثیر بر میزان کاهش پوشش گیاهی، سبب کاهش رطوبت خاک می‌شود.
میراث آریا- علی دارابی، قائم‌مقام وزیر و معاون میراث‌فرهنگی کشور از ثبت روش پخت دلمه به‌عنوان میراث فرهنگی ناملموس خبر داد.