سیده مریم سادات گوشه / اکنون یک سال است که محمدمهدی اسماعیلی در کسوت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی سکان این وزارتخانه را هدایت می‌کند. او در خصوص چالش‌ها و موانع پیش‌رو‌، سیاستگذاری‌ها و اقداماتی که تاکنون انجام شده، در گفت‌و‌گو با «ایران» درباره کارنامه یک ساله وزارت فرهنگ گفته‌است که در ادامه می‌خوانید؛

​​​​​​​آقای دکتر شما هنگام پذیرش تصدی وزارتخانه با چه چالش‌ها و موانع قابل توجهی روبه‌رو بودید و چقدر توانستید در همان ابتدا به ارزیابی و آسیب‌شناسی برسید؟
از موضوعات اولیه‌ای که ما در آسیب‌شناسی وضعیت وزارت فرهنگ در سال گذشته و همزمان با تصدی این مسئولیت داشتیم، این بود که ‌نقش سیاستگذاری و مرجعیت وزارت فرهنگ در حکمرانی فرهنگی رو به تضعیف و کاهش بود. وقتی می‌گوییم مرجعیت رو به کاهش بود، یعنی از یک مجموعه‌ مباحث تأثیرگذار سخن می‌گوییم که شامل فرایند تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی در مدیریت کلان کشور می‌شود تا برسد به ضعف‌های ساختاری و بودجه‌ای و حتماً یک مجموعه قوی، فعال و منسجم، مجموعه‌ای است که در همه بخش‌ها، رشد متناسب و متوازن داشته باشد.
اگر بخواهیم یک مجموعه سازمانی را ارزیابی کنیم، ارکان مختلف آن مجموعه باید رشد متوازن داشته باشند؛ یعنی نظام برنامه‌ریزی، نظام تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی، ساختار اداری، بودجه سازمانی و... همه باید با هم در مسیر رشد و تعالی قرار بگیرند. ما برای مثال مهم‌ترین اقدامی که در حوزه بودجه‌ای صورت دادیم این بود که بهره‌مندی رفاهی کارکنان را افزایش دادیم و با همه مشکلاتی که دولت داشت، سال گذشته با صدور احکام فوق‌العاده ویژه کارکنان، 35 درصد به حقوق و مزایای افراد مشمول اضافه شد.
امسال درحال پیگیری این مسأله هستیم که تا پایان سال 1401، کارکنان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ‌به طور متوسطه بالای 10 میلیون تومان دریافتی داشته باشند. شاید کمتر مدیری بتواند به صراحت عدد و رقم اعلام کند، چون بحث تحقق آن دشوار است. حقوق کارکنان در حال حاضر بعد از افزایش سنواتی چیزی حدود 7 میلیون و دویست تومان است؛ حال اگر بخواهیم آن را به حدود 10 میلیون تومان برسانیم، با توجه به اینکه درحال پیگیری این مسأله بعد از افزایش سنواتی امسال هستیم، یعنی یک برنامه جدی پشت کار است که ان‌شاءالله بتوانیم آن را محقق کنیم. زمانی که وزارتخانه را تحویل گرفتیم، وضعیت درآمد خیلی پایین‌تر بود؛ ما در گام اول آن را حدود 35 درصد افزایش دادیم. در همین راستا برای هنرمندان از رئیس‌جمهور محترم یک دستور 500 میلیارد تومانی گرفتیم و در 3 نوبت به همه هنرمندان کمک معیشتی اعطا کردیم. اینها از جمله کارهایی بود که در حوزه بودجه انجام شد.
هنگامی که وارد وزارت فرهنگ شدید کدام کاستی بیشتر نظرتان را جلب کرد؟
وزارت فرهنگ در دوره هشت ساله قبلی به‌دلیل تفاوت فعالیت‌ها، با نگاه رسمی نظام، رهبری انقلاب و قانون اساسی دارای تفاوت دیدگاه بود و همین تفاوت دیدگاه و تعارض باعث شده بود تا بخش فرهنگی دولت به‌شدت دچار رکود و عدم کارایی شود. در کنار آن، وزارتخانه سال‌ها شاهد ورود نیروی جدیدی نبود. ما در بیش از ۲۰۰ شهرستان اداراتی داریم که حتی یک وسیله نقلیه ندارند و برخی ادارات با یک نیرو در حال فعالیت هستند. واقعیت امر این است که در بدو ورود، ما با مجموعه‌ای روبه‌رو شدیم که همه انرژی آن خالی شده بود. خوشبختانه وزارت فرهنگ هم اکنون با بسته‌های اصلاحی خود، در ساختار منابع انسانی و پشتیبانی تحول صورت داده است و نیروهای متدین و انقلابی در صدر کار قرار گرفته‌اند و امیدوارم در پایان ۴ سال به نقطه مطلوبی از فعالیت‌ها برسیم.
جناب وزیر، چه سیاست‌ها و تصمیم‌گیری‌های کلانی اتخاذ کرده‌اید و تاکنون چقدر از برنامه‌هایتان اجرایی شده‌است؟
 در حوزه سیاستگذاری، برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری در ساختار کلان حکمرانی فرهنگی، امروز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ‌تقریباً همه مؤلفه‌های اصلی خود را احیا کرده است؛ مثلاً اکنون شورای هنر را به‌صورت مرتب راه‌اندازی کرده‌ایم و تمام مصوبات مورد نیاز در حوزه ریل‌گذاری تغییر در مدیریت حکمرانی فرهنگی را از این طریق انجام می‌دهیم. علاوه‌بر کمیسیون فرهنگی - اجتماعی که ریاستش با وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی‌ است، در دولت یک کارگروه فرهنگی هم ایجاد کردیم که رئیس کارگروه، رئیس‌جمهور محترم هستند. بنده دبیر این کارگروه هستم و پنج عضو کابینه و چند شخصیت فرهنگی هم در آن حضور دارند. به کمک این شورا، اقدامات مهمی صورت گرفته و به این نقطه رسیده‌ایم که تمام مصوبات دولت، پیوست فرهنگی داشته باشند. یعنی هر مصوبه‌ای که می‌خواهد در کمیسیونی طرح شود، همزمان برای وزیر فرهنگ نیز می‌آید و بنده به‌عنوان دبیر کارگروه فرهنگی، پیوست فرهنگی این مصوبه را تهیه می‌کنم. این همان کاری است که ما همیشه آرزوی تحققش را داشتیم‌؛ مثلاً اگر قرار است یک پروژه عمرانی در سطح راه‌آهن انجام ‌شود، باید موضوع فرهنگی در آن دیده شده باشد. یا در مورد اقدام ملی مسکن، اگر قرار است ساخت و ساز 4 میلیونی صورت بگیرد، حتی اگر الزاماً مسجد و مدرسه هم نباشد، از ابتدا باید در معماری آن انگاره‌های فرهنگی لحاظ شده باشد. خوشبختانه این مسأله در حال حاضر تحقق پیدا کرده و قانون شده است.
 برای ارتقای بودجه فرهنگی چه اقداماتی انجام شده است؟
در این زمینه هم اقدامات بسیار مهمی صورت گرفته است. ما ضمن اینکه درحال افزایش بهره‌مندی وزارتخانه از بودجه‌های متمرکز هستیم، برآورد کرده‌ایم که از بودجه‌ جمعیت هم تقریباً به اندازه 80 درصد بودجه خودمان بتوانیم بهره‌مند شویم. همچنین داریم همین کار را از محل بودجه آسیب‌های اجتماعی انجام می‌دهیم. در ادامه ‌بند (ز) تبصره (9) را به تصویب دولت رساندیم وآیین‌نامه‌اش را مصوب کردیم. بنابراین 2 درصد از بودجه‌های سرمایه‌ای همه وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های اجرایی دولتی و غیردولتی و شرکت‌های دولتی ذیل کمیته‌ای که ریاستش با وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی‌است، هزینه می‌شود. این یک گام بسیار مهم است. برای سال اول برآورد، شاید توفیق 40 تا 50 درصدی داشته باشیم که اگر ان‌شاءالله این میزان محقق شود، حجم انبوهی از مسائل مدیریت فرهنگی که به لحاظ تأمین بودجه دچار مشکل هستند، حل خواهد شد.
چه قراردادها و تفاهمنامه‌های مهمی در حیطه سینما و تئاتر منعقد کرده‌اید؟
برای اینکه صنعت سینما و صنایع نمایشی شکل بگیرد، برای اولین بار قراردادها و تفاهمنامه‌های مهمی ‌را با وزارتخانه‌های صنعتی منعقد کردیم. همین چند روز پیش با وزیر محترم نفت یک تفاهمنامه بسیار خوب با عدد بسیار بالا برای بنیاد سینمایی فارابی به امضا رساندیم. اینها همه در مسیر مشخصی اتفاق می‌افتد و فکر می‌کنم ان‌شاءالله به سمت تحقق شعار اصلی که در ابتدای کار وزارتخانه در مجلس شورای اسلامی ‌مطرح کردم حرکت کنیم؛ یعنی افزایش مرجعیت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ‌در حکمرانی فرهنگی.
در حوزه اقتصاد فرهنگ وهنر چه کارهایی انجام شده است و باید منتظر چه اتفاقاتی در این عرصه باشیم؟
اگر بخواهم ارزیابی یک‌ساله‌ام را بگویم، اتفاقی که افتاد بیش از برآورد اولیه ما بود و تصور نمی‌کردیم در یک سال این توفیقات حاصل شود، اما به لطف خدای بزرگ و تلاش همکاران، اقدامات مهمی در حال تحقق است. در حوزه اقتصاد فرهنگ و هنر ما در حال انجام دو اقدام مهم هستیم؛ یکی اینکه ظرفیت‌های موجود را فعال ‌کنیم‌. متأسفانه به این مهم در سالیان مختلف تقریباً ‌اعتنایی نشده است. مثالی عرض می‌کنم: ما الان در بسیاری از بخش‌های اصلی، یک بخش به نام اقتصاد هنر داریم که سابق بر این، فعال نبود؛ مثلاً در صندوق اعتباری هنر، این صندوق کاملاً متکی به بودجه دولتی بوده است. در حال حاضر سالانه میزان کمک‌هایی که این صندوق به هنرمندان پرداخت می‌کند از بودجه وزارتخانه تأمین می‌شود، یعنی نهایتاً این صندوق همچون یک باجه پرداخت پول عمل می‌کند. ما هدفگذاری کردیم که صندوق اعتباری هنر تا پایان سال 1401 به خودکفایی برسد. خودکفایی این حوزه یک وجه قضیه است؛ وجه دوم این است که بتواند بخشی از هزینه‌های تولیدی وزارتخانه را نیز تأمین کند و اکنون در حال حرکت به این سمت است. طبیعتاً اگر این صندوق قدرتمند شود، حمایت‌هایمان از هنرمندان افزایش پیدا می‌کند. ما امروز به هنرمندان درجه یک که سال‌ها تلاش کرده‌اند چیزی حدود یک میلیون و دویست هزار تومان کمک هزینه می‌دهیم که البته رقم ناچیزی است‌. این صندوق با منابعی که به دست می‌آورد درحال مستقل شدن است. یعنی به یک‌سری فعالیت‌های اقتصادی سالم متصل می‌شود که این فعالیت‌های اقتصادی باید در روند اقتصاد هنر به ما کمک کنند. بخش‌های دیگر هم به همین شکل است. کار اول این بود که ظرفیت‌های موجود و در دسترس را تماماً فعال ‌کنیم. دوم اینکه از ظرفیت‌های بیرون هم بهره ببریم. همین الان ما با دولت‌های منطقه به‌ویژه عراق، سوریه و لبنان یک برنامه داریم تا آثار نمایشی کشورمان را در آنجا نمایش دهیم. اخیراً هفته فیلم ایران را در عراق برگزار کردیم. این یعنی ما بتوانیم بخش عمده‌ای از چرخه سینماهای منطقه را در خدمت اکران و نمایش فیلم‌های ایرانی دربیاوریم. الان با چین و روسیه درحال  مذاکره هستیم. حتماً مدتی قبل شنیدید که یک انیمیشن ایرانی در سینماهای روسیه نزدیک به دو میلیون دلار فروش کرد. کشور چین 80 هزار سینما دارد؛ در حالی که تعداد کل سینماهای ایران حدود 600 سینما است‌. بنابراین این کشور ظرفیت بالایی برای اکران و نمایش فیلم‌های ایرانی دارد. تصور کنید اگر بتوانیم بخش بسیار اندکی از این چرخه را در اختیار بگیریم، چه میزان می‌توانیم به اقتصاد هنر کمک کنیم! از سویی هم‌اکنون سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ‌در حال اعزام رایزن‌ها است. یکی از مهمترین سنجه‌ها برای ارزیابی این رایزن‌ها، توانمندی‌شان در بحث توسعه صادرات فرهنگی است. همه اینها بدین معنا است که یک کار کامل با همه اجزا، چه در فعال ساختن ظرفیت‌های داخلی چه در فعال‌سازی ظرفیت‌های بیرونی در حال انجام است که ان‌شاءالله در یک بازه میان‌مدت، حوزه فرهنگ و هنر بتواند به یک حوزه مولد و مستقل به لحاظ اداره خود تبدیل شود‌.
در خصوص انتشار اطلاعات و شفاف‌سازی آنچه یکی از مباحث مهم و مطرح در این چند سال بوده است اینکه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در چه رتبه‌ای قرار دارد؟
در حوزه انتشار اطلاعات و شفاف‌سازی، ‌طبق آمار، اعداد و ارقامی که منتشر شده، در طرح «پنجره واحد» وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در میان صدها دستگاه در رتبه اول قرار دارد. همین طور در بحث کسب‌وکارها در وزارت امور اقتصادی و دارایی و در موضوع کمیسیون ماده 18 و مبحث انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات که دبیرخانه آن در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است ‌و بنده هم رئیس کمیسیون هستم، جایگاه ما خوب است.
در زمینه اقدامات حمایتی از حوزه رسانه چه کارهایی صورت پذیرفته است؟
در مبحث بازاریابی نظام رسانه‌ای در یک سال اخیر تمام تلاشمان بر این بوده که موضوعاتی از جمله آزادی بیان و بحث حمایت از فضای فعالیت‌های رسانه‌ای در دستور کار باشد. در همین راستا توانستیم روابط نزدیکی با اصحاب رسانه در جهت حل مشکلاتشان برقرار کنیم. مثلاً چالش کاغذ یک مسأله فوری بود. در روزهایی که دولت در تأمین ارز مشکل داشت ما با حمایت ویژه رئیس‌جمهور و معاون اول محترم توانستیم این چالش را برطرف کنیم و از هم‌اکنون تا یک سال‌ونیم آینده مسأله کاغذ را برای نشریات حل کرده‌ایم. در عین حال تلاشمان این بوده با یک تعامل گسترده، فضای رسانه‌ای را به سمت ارتقای کیفی در فعالیت‌هایشان سوق دهیم که این کار در حال انجام است.
همچنین نظام جامع رسانه‌ای را که یک نظام صنفی است، برای روزنامه‌نگاران آماده می‌کنیم‌. بحمدالله لایحه‌اش در کمیسیون فرهنگی دولت به تصویب نهایی رسیده و ان‌شاءالله در صحن دولت هم تصویب می‌شود‌. با تصویب آن، گشایش بسیار مهمی‌ در حوزه روزنامه‌نگاری و رسانه‌ای اتفاق می‌افتد. شاید 20 سال بود که صحبت انجام این کار می‌شد، ولی عملاً اتفاقی نیفتاده بود‌. ما توانستیم در دولت آقای دکتر رئیسی رئیس‌جمهور مردمی، ‌قبل از سال اول، لایحه نظام جامع رسانه‌ای را به تصویب کمیسیون فرهنگی برسانیم و ان‌شاء‌الله یک اتفاق بسیار مهم را در بازاریابی رسانه‌ای شاهد خواهیم بود‌.
با توجه به اهمیت فرهنگ در حوزه بین‌الملل، دیپلماسی فرهنگی را بر چه اساسی استوار کردید؟
ما اولویت سیاست خارجی خود را در دولت بر پایه گسترش تعاملات منطقه‌ای قرار دادیم. خوشبختانه منطقه ما واجد همگنی‌های تاریخی و فرهنگی‌ بسیاری است که می‌توان پایه فعالیت‌ها را بر اساس این همگنی‌ها قرار داد. ما در حال به فعل رساندن این امر مهم هستیم. برای مثال در یک ماه میزبان بیش از پنج وزیر فرهنگ از کشورهای منطقه بودیم‌. بیش از 3 تفاهمنامه مهم فرهنگی با قزاقستان، ترکمنستان و عراق به امضا رساندیم‌. یک تفاهمنامه را هم در سفر به آذربایجان به امضا خواهیم رساند‌. با همکاری دولت روسیه لایحه‌ای را به مجلس ارائه کردیم که طبق آن یک مرکز فرهنگی بزرگ به‌ صورت همزمان در تهران و مسکو راه‌اندازی ‌شود تا بخش مهمی‌ از فعالیت‌های فرهنگی و هنری بین دو کشور را مورد حمایت قرار ‌دهد‌ که این گام بسیار مهمی است. همان بحث‌هایی را که در موضوع اقتصاد فرهنگ و هنر در برنامه داشتیم، از طریق این مرکز دنبال خواهیم کرد‌. در ماه‌های آینده در اجلاس وزرای فرهنگ در یونسکو و در مکزیکوسیتی حضور خواهیم داشت و این برنامه‌ها را دنبال خواهیم کرد.
فعالیت‌های فرهنگی در حوزه دیپلماسی با تقویت رایزن‌های فرهنگی در حال انجام است. بعد از سالیان طولانی خانم دکتری را به‌عنوان رایزن فرهنگی به فرانسه اعزام کردیم. همچنین در حال اعزام یکی از برادران اهل سنت به مصر هستیم. در واقع همه صحبت‌هایی که در گذشته بیان می‌شد و بیشتر جنبه شعاری داشت، در این دولت صورت تحقق و اجرا به خود گرفته
 است.
 آقای دکتر! با توجه به مباحثی که مطرح شد و اقدامات مختلفی که بیان فرمودید و البته با وجود شرایط موجود به نظر شما مهمترین اقدامتان در بدو تصدی مقام وزارت چه بود؟
ما روز اول فعالیت دولت بعد از اخذ رأی اعتماد مجلس محترم، محضر رهبر معظم انقلاب رسیدیم. ایشان در حوزه فرهنگ ما را به بحث استفاده از جبهه فرهنگی انقلاب ملزم کردند و برنامه مفصلی برای این امر تدارک دیدیم. مهمترین کار این بود که از جبهه فرهنگی انقلاب در ساختار مدیریتی وزارتخانه استفاده کنیم. در انتخاب مدیران کل استان‌ها، شاخص‌ترین فرد جبهه فرهنگی انقلاب را در رأس ادارات کل فرهنگ و ارشاد اسلامی‌ قرار دادیم. در اکثریت قریب به اتفاق استان‌ها، کسانی مسئولیت اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی‌ را برعهده دارند که خودشان متعلق به جبهه فرهنگی انقلاب هستند و این امتیاز فوق‌العاده‌ای ایجاد کرده است‌. همین بحث را هم در مدیریت فرهنگی داشتیم. یکی از شعارهای من این بود؛ تصدی‌گری‌ها را کم کنیم و به سمت هدایت، نظارت، حمایت و تسهیل حرکت کنیم که این امر درحال انجام است. بخش عمده‌ای از فعالیت‌های فرهنگی و هنری توسط خودمان انجام نمی‌شود بلکه در اختیار گروه‌های مردمی ‌قرار می‌دهیم‌. برای مثال هم‌اکنون برپایی هفته عفاف و حجاب در تهران، مشهد و شهرهای مختلف به‌عنوان یکی از مهمترین رویدادهای مورد حمایت ما، توسط جبهه مردمی‌ و فرهنگی انقلاب انجام شده است. یعنی فضای کاری را به سمت‌وسویی بردیم تا بتوانیم بیشترین استفاده و تعامل را با این جبهه داشته باشیم‌. فکر می‌کنم مهمترین بخش مسأله این است که از تولیداتی که باید در این مکان‌‌ها رخ دهد، حمایت کرده و زمینه‌های رشد آنها را فراهم ‌کنیم. در بحث مؤسسات فرهنگی با اعطای مجوزهایی، مؤسسات چندمنظوره و تک‌منظوره را وارد این کار کرده‌ایم. در مورد سایر بخش‌ها مانند انجمن سینمای جوان، بخش‌های مهم در حوزه کتاب، معاونت فرهنگی، بخش معاونت هنری و سایر سازمان‌ها و نهادهای وابسته در حال پیاده‌سازی همین برنامه هستیم و بحمدالله یک تحول مهم را شاهد خواهیم بود.
می‌دانیم که از زمان استقرار در این حوزه سفرهای متعددی به همراه رئیس‌جمهور محترم یا به‌ صورت ویژه به استان‌های مختلف داشته‌اید. بهترین خاطره‌تان از سفرهای استانی چیست؟
مردم در سفرهای استانی خواسته‌های خود را با بنده به‌عنوان عضو دولت مطرح می‌کنند و از ما انتظار پیگیری دارند. بنده نیز به سرعت این خواسته‌ها را به رئیس‌جمهور و سامانه مربوطه منتقل می‌کنم و گاهی ظرف مدت نیم ساعت پاسخ دفتر رئیس‌جمهور می‌رسد. حل شدن مشکلات مردم و پیگیری آن، برای من شیرین است. رئیس‌جمهور همیشه می‌فرمایند: «برکت کارهای بزرگ، کارهای کوچکی است که انجام می‌دهیم.» از این‌ رو هنگامی که در کنار مدیریت هفت معاونت وزارتخانه و سازمان‌ها و نهادهای مربوطه، برای مثال به‌ دنبال تهیه واکر برای یک مادر شهید هستیم، این حرکت برکت و ضریب صد برابری به کار ما می‌دهد. تفکر ما تفکر توحیدی است و به این اصول اعتقاد داریم و اثرات آن را نیز می‌بینیم. مدیر در جمهوری اسلامی باید به فکر خدمت به مردم باشد.
افکار عمومی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را بیشتر با حوزه هنر بخصوص سینما وتئاتر می‌شناسند؛ در صورتی که در حوزه فرهنگ و تعاملات بین‌المللی کارهای بسیاری انجام شده است. ممکن است در این باره توضیح دهید؟
بنای ما تعامل اقتصادی و سیاسی با همه کشورهای منطقه است. اینها، عمق فرهنگی ایران بزرگ هستند. ما ارتباطات مربوط به حوزه‌های فرهنگی را دنبال می‌کنیم؛ چراکه از یک میراث مشترک برخورداریم. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یک وزارتخانه مرجع در حکمرانی فرهنگی کشور است و از مشکلاتی که در آغاز کار داشتیم عبور کرده است و به‌ دنبال ایجاد یک سازمان قوی از نیروهای انسانی و یک نظام بودجه‌ای قابل قبول هستیم. من به همه بخش‌های وزارتخانه از حج و اربعین گرفته تا وقف و کتابخانه و مساجد نگاه می‌کنم؛ ولی بیشترین توجه افکار عمومی به حوزه نمایش و فیلم است و بیشترین وقتم را همین امر گرفته است و در این زمینه با بخش‌های مختلف رایزنی کرده و به‌ دنبال جذب منابع هستیم.
برخی فیلمسازان معتقدند صدور مجوز فیلم و نیز اکران با کندی صورت می‌گیرد. پاسختان به این دست انتقادها چیست؟
برخی از افراد با اهداف مختلف در سینمای کشور به‌ دنبال ایجاد حاشیه هستند و کار ما را دشوار کرده‌اند. باید بگویم در حال حاضر نسبت به سال گذشته ۲۰ درصد رشد مجوز ساخت فیلم داشته‌ایم. مجوزهای نمایش فیلم نیز ۳۵ تا ۴۰ درصد رشد داشته است. تنها در ۴ ماه ابتدایی سال تا قبل از شروع ماه محرم، ۹۵۰۰ مجوز اجرای تئاتر و ۱۶۲ مجوز برگزاری کنسرت اعطا کرده‌ایم. لذا ضرورت دارد افرادی که به فکر ایجاد فضای دو‌قطبی هستند، بدانند که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ملجأ و خانه همه هنرمندان است. ما یک چتر بیشتر نداریم که بالای سر همه ایرانیان است.
به‌عنوان آخرین سؤال چشم‌انداز مطلوب فعالیت‌تان در آینده چه خواهد بود؟
پس از پایان ۴ سال باید به نقطه مطلوبی از فعالیت‌ها برسیم  تا بتوانیم با نمودار نشان دهیم مجموع فعالیت‌ها چقدر رشد داشته است؛ ولی با توجه به اینکه امپریالیسم رسانه‌ای دارای انحصار رسانه‌ای است کار ما در جامعه آماری محدودی قرار گرفته است. یقیناً  در کنار کارمندان باید هنرمندان پیشکسوت را نیز دریابیم؛ چراکه  معاش این هنرمندان وضعیت مناسبی نداشته است و با بالا رفتن سن و بعضاً نداشتن خانه مواجه هستند که باید بتوانیم دغدغه‌های آنها را نیز جوابگو باشیم. امروز به برکت انقلاب و خون شهدا کارهای ما بازتاب داشته و باید از جایگاهی که داریم برای انجام کار خیر استفاده کنیم. ما در جمهوری اسلامی و دولت مردمی نگاهمان به همه بخش‌های ایران است. در ۵۰ سفر شهرستانی که رفتم از نزدیک با مردم و هنرمندان به گفت‌و‌گو نشستم و از ظرفیت رسانه‌ای خود برای توسعه فرهنگی استفاده کردم؛ مثلاً در سفر کرمان کتابخانه‌ای به نام فاطمه‌ها بود که چند دختر به نام فاطمه آن را درست کرده بودند که با یک توئیت بنده، ده‌ها رسانه خبر مربوط به این کتابخانه‌ را بازنشر کردند‌.

گروه فرهنگی/ توجه به حوزه فرهنگ و هنر، در راستای توسعه عدالت فرهنگی و هنری، رویکرد معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت سیزدهم است. دیدگاهی اثرگذار، که از اولویت‌های مهم این معاونت محسوب می‌شود. درواقع معاونت هنری بخشی از بدنه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است که مجموعه‌هایی همچون تئاتر، موسیقی و تجسمی را در بر می‌گیرد؛ حوزه‌هایی که به دور از حاشیه و انتقاد نبوده. محمود سالاری از 16 آذرماه 1400 و با حکم محمد مهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، سکان معاونت هنری را برعهده گرفت و از آن زمان تا  امروز تلاش‌های بسیاری در بهتر شدن شرایط حوزه‌های تجسمی، تئاتر و موسیقی داشته است. برخی از اقدامات این معاونت در حوزه تئاتررا برگزاری کلاس‌های آموزشی بویژه در استان‌های کم‌برخوردار، حمایت از تولیدات فاخر استان‌های کشور، حمایت از تئاتر کودک ونوجوان و... عنوان کرد و در بخش حوزه موسیقی تأکید و توجه بر موضوع محتوای آثار موسیقی، راه‌اندازی دفتر سرود، به منظور ساماندهی، ارتقا و حمایت از گروه‌های سرود، ارتقای نحوه برگزاری جشنواره‌های موسیقی فجر، نواحی و جوان و... همچنین در حوزه تجسمی رویکرد تعاملی با جامعه هنرهای تجسمی اعم از انجمن‌های تخصصی و آحاد هنرمندان، به منظور توسعه کمی و کیفی فعالیت‌ها و رویدادهای هنری، گسترش بسترها و زیرساخت‌های لازم جهت پیشبرد فعالیت‌ها و نیز رشد اقتصاد هنرهای تجسمی در عرصه ملی و فراملی دانست. گفت‌و‌گو با محمود سالاری، معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و فعالیت‌هایی را که دراین معاونت دارد در ادامه می‌خوانید.

​​​​​​​ به‌عنوان معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بفرمایید در حوزه موسیقی، تجسمی و تئاتر چه رویکرد تازه‌ای داشته و چه سیاستگذاری‌هایی اتخاذ کرده‌اید؟
اداره کل هنرهای نمایشی در کنار کلیه فعالیت‌های موظفی خود برای توسعه تئاتر کشور و محقق شدن دیدگاه‌ها و نظرات وزیر محترم توجه خود را به این فعالیت‌ها متمرکز کرده است: «در حوزه تئاتراین موارد انجام شده است. اهمیت به تئاتر شهرستان‌ها در برگزاری کلاس‌های آموزشی برحسب نیاز استان بالاخص در استان‌های کم‌برخوردار، ارسال کتب و تجهیزات فنی و صوتی برای شهرهای کم‌برخوردار، حمایت از تولیدات فاخر استان‌های کشور و دعوت جهت اجرا در سالن‌های اصلی تئاتر تهران، حمایت از تئاتر کودک ونوجوان برای حفظ مخاطب آینده تئاتر کشور و کشف استعدادهای هنری، جهت ایجاد بهداشت روان بعد از ویروس کرونا برای مخاطبان تولیدات نمایش‌های طنز و حمایت از گروه‌های آیینی سنتی در تالار سنگلج افزایش داده شد. حمایت از هنرمندانی که از ویروس کرونا آسیب دیدند افزایش یافت، حمایت از تمامی گروه‌های نمایشی تداوم یافت، جشنواره پانتومیم به رویدادهای نمایشی کشور افزوده شد ودبیرخانه دائمی آن در زنجان افتتاح شد. رویکرد و حمایت جدی از تولید تئاتر جوانان با تمهید مقدمات برگزاری همایش تئاتر جوانان، حمایت از طرح‌های پژوهشی در حوزه تئاتر کودک ونوجوان، حمایت از رویدادهای هنری استان‌ها در توسعه سبک زندگی ایرانی -اسلامی و افزایش جمعیت، تلاش در جهت توسعه فضای تالار سنگلج و راه‌اندازی موزه تئاتر، برنامه‌ریزی و هماهنگی با دستگاه‌های ذیربط برای ایجاد حریم تئاتر شهر، توجه ویژه به فرمایش مقام معظم رهبری در بحث اشتغالزایی و تلاش برای استفاده از شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه هنرهای نمایشی و تولید نمایشنامه وانتشار آن در حوزه موضوعات دینی، انقلابی و دفاع مقدس از جمله اقدامات حوزه تئاتر بود.
 اما رویکردهای ما در حوزه موسیقی عبارت است از:موضوع محتوا و توجه به آن مسأله‌ای است که بسیار مورد تأکید دفتر موسیقی در شورای شعر، ترانه و کلام است. تشکیل جلسات شورای رسیدگی به تخلفات انتشار و اجرای آثار موسیقایی با مصادیقی همچون: انتشار آثار بدون اخذ مجوز از دفتر موسیقی، هماهنگ نبودن اثر صوتی و تصویری منتشرشده با مجوز دفتر موسیقی، انجام حرکات نمایشی در اجرای صحنه بدون اخذ مجوز لازم، به کار بردن کلمات ناشایست روی صحنه، پوشش نامناسب خواننده و اعضای گروه، اجرای پلی‌بک، حضور افراد غیرمرتبط روی صحنه حین اجرا، پخش نماهنگ و محتوای بدون مجوز یا خارج از موارد تعریف‌شده و هر گونه رفتار خارج از عرف اجراهای صحنه‌ای، تأخیر در شروع اجراهای صحنه‌ای جعل مجوزهای دفتر موسیقی و موارد مشابه.راه‌اندازی دفتر سرود در این اداره کل به منظور ساماندهی، ارتقا و حمایت از گروه‌های سرود با برگزاری جشنواره‌هایی در قالب سرود و همچنین تولید آثار ارزشی با محوریت سرود و ارتقای نحوه برگزاری جشنواره‌های موسیقی فجر، نواحی و جوان. در حوزه تجسمی رویکرد ما، تعاملی با جامعه هنرهای تجسمی اعم از انجمن‌های تخصصی و آحاد هنرمندان، به منظور توسعه کمی و کیفی فعالیت‌ها و رویدادهای هنری، گسترش بسترها و زیرساخت‌های لازم جهت پیشبرد فعالیت‌ها و نیز رشد اقتصاد هنرهای تجسمی در عرصه ملی و فراملی است. این اتفاق در راستای توسعه عدالت فرهنگی و هنری رخ خواهد داد. 
 در مبحث قیمت‌گذاری بلیت‌های کنسرت و تئاتر چه تصمیماتی اتخاذ شده است؟
به هرحال قیمت آثار هنری متأثر از اقتصاد کلان و افزایش قیمت‌ها است. با این حال در خصوص قیمت بلیت‌های تئاتر، اداره کل هنرهای نمایشی تلاش کرده است در این بخش افزایشی ایجاد نکند و یارانه را به خود تماشاگران واگذار نماید تا تئاتر برای همه اقشار جامعه قابل استفاده باشد، به همین دلیل هنرمندان شریفمان به خاطر حمایت از مخاطبان درخواست افزایشی که خارج از توان مخاطبان باشد، نداشتند.
در خصوص قیمت بلیت‌های اجراهای صحنه‌ای موسیقی، موضوع قیمت‌گذاری بلیت‌ها همواره مورد گفت‌و‌گوی کارشناسی در رسانه‌ها نیز بوده است. شایان ذکر است از سال 98 دفتر موسیقی مکاتباتی را با دفتر حقوقی وزارت ارشاد و سازمان تعزیرات حکومتی درخصوص قیمت‌گذاری صحیح کنسرت‌ها داشته است، اما آنچه که حائز اهمیت است این مهم است که کالاهای گروه اول کالاهایی هستند که دولت به‌صورت مستقیم برآن ورود می‌کند و قیمت‌گذاری انجام می‌شود، اما کالاهایی که در گروه دوم، سوم و چهارم قرار می‌گیرند قیمت آن توسط مصرف کننده براساس قیمت تمام شده تعیین می‌شود.
بنابراین قیمت‌گذاری بلیت اجراهای صحنه‌ای موسیقی، تابع قیمت تمام شده خدمات برای تهیه کننده با درصدی سود و در نظر گرفتن قدرت خرید مردم است.دفتر موسیقی جلسات مختلفی را با تهیه کنندگان و سالن دارها برگزار کرده است تا قیمت را ثابت نگه دارد، امسال هم در ابتدای 1401 این جلسه با تهیه کنندگان گذاشته  و مقرر شد قیمت‌ها به جهت رعایت حال مردم تا پایان سال حفظ شود. 
 برای ایجاد برنامه‌های موسیقی مانند کنسرت‌ها در شهرستان‌ها برای اقشار کم درآمد، دولت چه تمهیداتی دارد؟
اصولاً بلیت اجراهای صحنه‌ای در شهرستان‌ها نسبت به پایتخت قیمت کمتری دارد و دلیل مهم آن هم به خاطر طیف اقشار شهرستان است که از لحاظ درآمدی در سطح مالی پایین‌تری قرار دارند. خوشبختانه تهیه کننده‌های ما نسبت به این موضوع واقف بوده و همواره در قیمت‌گذاری بلیت‌های شهرستان‌ها به خاطر استفاده همه اقشار آنجا، سطح پایین‌تری را نسبت به پایتخت لحاظ می‌کنند و ما شاهد استقبال عموم مردم از این اجراها در شهرستان‌ها هستیم.
همچنین دفتر موسیقی همواره در جشنواره موسیقی فجر 30درصد پایین‌تر از قیمت‌های معمول در طول سال برای علاقه‌مندان اقدام به فروش بلیت اجراهای صحنه‌ای در ژانرهای مختلف سنتی، نواحی، کلاسیک و پاپ می‌کند که امکان بهره‌مندی بهتر همگان از موسیقی فراهم شود.
 در بحث تولید آثار موسیقایی باتوجه به عدم رعایت کپی‌رایت چه نظارت‌هایی باید وجود داشته باشد؟
قرارداد ارائه آثار هنرمندان وقتی در پلتفرم‌های خارجی بسته می‌شود، عمدتاً تحت کنترل با قوانین کپی رایت عرضه می‌شود،اما در داخل کشور باوجود قانون حمایت حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان، کپی رایت رعایت نمی‌شود و ما شاهد این هستیم آثار متعدد هنرمندان در پلتفرم‌های مختلف عرضه می‌شود.
نکته حائز اهمیت این است که عموماً هنرمندان در وهله اول نسبت به این موضوع اعتراضی ندارند و دلیل آن هم این است که چون مشتاق برگزاری کنسرت و جذب مخاطب هستند، از اینکه مخاطب آثار آنها را پیش از اجرا شنیده باشد خوشحال هم هستند، اما درصورتی که قانون کپی‌رایت داخلی به‌صورت درستی اجرا شود و هنرمندان بدانند که می‌توانند از آن کسب درآمد داشته باشند خودشان هم به این موضوع رغبت نشان می‌دهند.
توقع ما این است این قوانین با حمایت‌های قوای مقننه و قضائیه جدی تر پیگیری شود تا همه به اجرای صحیح آن و حفظ حق مالکیت اثر در داخل ملزم باشند.
هنرمندان تجسمی اکثر شهرستان‌ها فضای نمایشگاهی برای به نمایش گذاشتن آثارشان ندارند و مجبورند برای این کار به تهران یا شهرهای بزرگ بروند که کاری سخت و هزینه بر است.چه تمهیداتی برای آنها اتخاذ کرده اید یا در آینده انجام خواهید داد؟
باتوجه به دستورالعمل تأسیس نگارخانه‌ها مقرر شد که تأسیس نگارخانه ها در استان‌ها و شهرستان‌ها به ادارات کل فرهنگ و ارشاد اسلامی واگذار شود و این امر به ادارات مزبور تفویض اختیار شده است.از طرف دیگر اینکه دولت از نگارخانه‌داری منع شده است و نمی‌تواند به نام خود نگارخانه‌ای داشته باشد.
یکی از اهداف فرهنگی و هنری ادارات کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، هماهنگی با دیگر مراکز دولتی یا خصوصی در جهت تأسیس نگارخانه به منظور ایجاد فضای مناسب برای هنرمندان حوزه تجسمی است.
از تمهیدات مرکز هنرهای تجسمی، هماهنگی و همکاری با ادارات کل استان ها در جهت حمایت از هنرمندان و ایجاد بسترهای لازم برای برگزاری رویدادها و نمایشگاه‌های هنرهای تجسمی در استان‌ها می‌باشد.ضمن آنکه در مجموعه‌های فرهنگی و هنری که در سفرهای استانی هیأت دولت یا وزیر محترم تکمیل یا افتتاح می‌شود سعی شده است بخش گالری و نمایشگاه تدارک دیده شود.
موزه هنرهای معاصر اهواز هنوز بلاتکلیف  و آثار این موزه در معرض آسیب است آیا در نظر دارید این موزه را احیا کنید؟
موزه هنرهای معاصر شهر اهواز یکی از موزه‌های تأثیرگذار در حوزه هنرهای تجسمی خصوصاً در جنوب کشور بوده و از اهمیت قابل توجهی برخوردار است.متأسفانه این موزه برای مدت زمانی به بخش خصوصی واگذار شد که عملکرد آن باعث شد تا موزه مزبور از اهداف خود دور شود. باتوجه به عودت و اتمام قرارداد، باهماهنگی و ارتباط با کارشناسان مربوطه و همکاری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان خوزستان در نظر داریم با ارائه راهکارهای مناسبی جهت احیا و بهینه‌سازی موزه هنرهای معاصر اهواز گام برداریم.
برای هنرمندان جوان که می‌خواهند وارد عرصه هنرهای تجسمی شوند چه تمهیدی اندیشیده‌اید تا بتوانند در فضا‌های نمایشگاهی به صورت رایگان آثارشان را در معرض نمایش و فروش بگذارند؟
باتوجه به برگزاری جشنواره هنرهای تجسمی جوانان و برگزاری دوسالانه‌ها بسترهای مناسبی برای شرکت کنندگان نسل جوان فراهم خواهد آمد، همچنین در پایان هرکدام از این رویدادها نمایشگاه‌هایی برای معرفی و ارائه آثار منتخبان برپا می‌شود.ضمن آنکه جشنواره فجر تجسمی نیز می‌تواند بستر مناسبی برای دیده شدن آثار جوانان و عرضه هنر و استعداد این قشر خلاق و پر انرژی باشد.
هنرمندان تجسمی همیشه خواستار یک فضای نمایشگاهی عمومی برای ایجاد کارگاه آموزشی و نیز برای فروش آثارشان از سوی دولت بوده‌اند.آیا برای این مهم تصمیمی دارید؟
متأسفانه معاونت هنری غیر از موزه هنرهای معاصر هیچ مکانی برای برپایی نمایشگاه‌های هنری ندارد. موزه هنرهای معاصر نیز به جهت جایگاه و اهمیت آن در عرصه داخلی و بین‌المللی، ارتباط با مراکز نمایشگاهی دنیا برای برگزاری رویدادهای هنری خاص و با شأن و منزلت والا دارای دقت و حساسیت‌های لازم درنظر گرفته شده است.
در این ارتباط سیاستی مبنی بر توسعه حراج‌ها، بازارهای هنری و برگزاری نمایشگاه‌های هنری با مشارکت بخش خصوصی مدنظر مرکز هنرهای تجسمی بوده که در برنامه‌های آن گنجانده شده است.
در خصوص تقویت و توسعه هنرستان‌های وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال تحصیلی جدید چه برنامه‌هایی دارید؟
 در حال حاضر ۵۷ هنرستان هنرهای زیبا وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سطح کشور فعالیت دارند که در آنها بیش از ۶۰۰۰ هنرجوی دختر و پسر در رشته‌های موسیقی(نوازندگی ساز ایرانی- نوازندگی ساز جهانی)، تجسمی(نقاشی- گرافیک)، نمایش، پویانمایی و سینما به تحصیل مشغولند.
در راستای سیاست توسعه عدالت فرهنگی و آموزشی، توسعه و تقویت این هنرستان‌ها در دستور کار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت مردمی قرار دارد و از ابتدای دولت سیزدهم ۹ هنرستان جدید تأسیس  و مقرر شده که سیاست هر استان ۲ هنرستان پیگیری و اجرایی شود.
از دیگر برنامه‌های پیش رو توسعه و تقویت رشته‌های هنری در این هنرستان هاست که رشته‌های پنج گانه در کلیه هنرستان‌ها راه‌اندازی شود که از سال تحصیلی جدید این برنامه در دستور کار قرار گرفته است.ضمن آنکه در استان‌هایی که امکانات و استعداد تأسیس بیش از دو هنرستان را داشته باشند این آمادگی در معاونت هنری وجود دارد که حمایت لازم برای تأسیس آنها را به انجام رساند.
در دولت سیزدهم حمایت و نظارت بر آموزشگاه‌های آزاد هنری تا چه اندازه مورد پیگیری قرار گرفت؟
در درجه اول موضوع ساماندهی، حمایت و نظارت بر آموزشگاه‌های آزاد هنری در اولویت کاری دفتر آموزش‌های هنری این معاونت در دوره جدید قرار گرفته است که در این راستا جلسات و نشست‌هایی برگزار شد و در زمینه مسائلی چون موضوع معافیت مالیاتی آموزشگاه‌های هنری و همچنین ورود سازمان فنی حرفه‌ای به صدور مجوز آموزشگاه‌های هنری بررسی و پیگیری شد و اقدامات لازم در حال انجام است. در این راستا مکاتباتی با سازمان امور مالیاتی و وزارت امور اقتصادی و دارایی و وزارت کار صورت گرفته و موضوع تا حصول نتیجه در دست پیگیری است.
موضوع نظارت بر عملکرد آموزشگاه‌ها و ارتقای کیفی آنان نیز از اهمیت زیادی برخوردار است که در این زمینه برنامه‌هایی چون راه‌اندازی سامانه ثبت عملکرد آموزشگاه‌ها، تدوین استاندارد و طرح درس، به روز‌رسانی آیین‌نامه‌ها و مقررات، تدوین آیین‌نامه تخلفاتی و... در دست اقدام است. یکی از مهم ترین آسیب‌های موجود در این زمینه فعالیت آموزشگاه‌های هنری بدون مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سطح تهران و استان‌ها است که مقرر است با ورود جدی ادارات کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان‌ها و نظارت این دفتر، در صورت شناسایی هر یک از این واحدهای غیرمجاز اقدام سریع برای معرفی به اداره اماکن ناجا صورت گرفته و طبق قانون با متخلفان برخورد ‌شود.