اسکار زیر سایه خورشید

رضا صائمی
منتقد
بدون شک امسال یکی از ویژه‌ترین مراسم اسکار برگزار خواهد شد. بحران جهانی کرونا تأثیراتش را بر صنعت سینما گذاشته که دامنه آن از تولید تا اکران و نمایش را دربرمی‌گیرد و همه اینها بر فرآیند و ساختار اسکار از شرایط انتخاب فیلم‌ها یا شیوه برگزاری تأثیر خواهد گذاشت. از جمله اینکه مثل سال‌های قبل شرایط متداول نمایش فیلم‌ها چه در اکران داخلی چه در نمایش‌های بین‌المللی وجود ندارد و این می‌تواند یک محدودیت تازه برای راهیابی فیلم‌ها به رقابت اسکار شود. ضمن اینکه با توجه به بحران کرونا و بلاتکلیفی اکران فیلم‌ها، هیأت انتخاب هم با تصمیم دشوارتری مواجه است. با این حال درباره چند فیلم گمانه‌زنی‌هایی صورت گرفته و می‌گیرد که به احتمال زیاد از بین همین فیلم‌ها یکی از آنها به عنوان نماینده ایران برای اسکار معرفی خواهد شد. ضمن اینکه یکی از شروط مهم پذیرش و موفقیت فیلمی در اسکار حضور گسترده و موفقیت‌آمیز آن در اکران‌های جهانی و جشنواره‌های بین‌المللی است که از این حیث شانس فیلم «خورشید» مجید مجیدی بیش از بقیه است. گروه خورشید به موفقیت چشمگیری تاکنون در عرصه بین‌المللی نرسیده اما حضورش در جشنواره ونیز یک برگ برنده برای این فیلم نسبت به فیلم‌های دیگر است. حضور این فیلم در جشنواره تورنتو که قبل از اسکار برگزار خواهد شد نیز امتیاز دیگری برای این فیلم ایجاد می‌کند. ضمن اینکه مجیدی چهره شناخته‌شده‌تری برای آکادمی اسکار نسبت به دیگر فیلمسازان رقیب است و در گذشته نیز دست‌کم برخی آثارش به اسکار راه یافته. اگرچه اکران داخلی این فیلم هنوز محقق نشده و فرصت کمی وجود دارد تا این اتفاق بیفتد. اهمیت اکران داخلی به این دلیل است فیلم‌هایی که به عنوان نماینده رسمی کشورها در شاخه اسکار بهترین فیلم بین‌المللی اسکار ۲۰۲۱ انتخاب می‌شوند باید در فاصله زمانی بین اول اکتبر ۲۰۱۹ تا ۳۱ دسامبر ۲۰۲۰ (۹ مهر ۱۳۹۸ تا ۱۱ دی ۱۳۹۹) در کشور مبدأ اکران شده باشد. از سوی دیگر فیلم‌ها برای اینکه در رقابت اسکار شانس بیشتری داشته باشند باید از پخش جهانی مناسبی برخوردار باشند و در سینماهای کشورهای دیگر بخصوص سینماهای قاره امریکا نمایش‌هایی را داشته باشند و یا نسخه‌ای از آنها به دست اعضای آکادمی برسد تا درنهایت آرای بیشتری را برای حضور در ده فیلم اولیه بخش اسکار بین‌المللی (با نام پیشین اسکار فیلم غیرانگلیسی زبان) داشته باشند. یکی از دلایل موفقیت دو فیلم جدایی نادر از سیمین و فروشنده در اسکار به دلیل اکران‌های موفق داخلی و بین‌المللی و البته موفقیت و جوایزی بود که به‌دست آورده بود. در میان فیلم‌هایی که شانس معرفی شدن آنها برای اسکار بیشتر است می‌توان به فیلم‌های «شنای پروانه»، «جنایت بی‌دقت»، «درخت گردو»، «روز صفر» و «آتابای» اشاره کرد که اگرچه فیلم‌های خوبی هستند اما امتیاز و شرایط مقدماتی پذیرش در اسکار در آنها نسبت به فیلم «خورشید» کمتر است. مسأله، مقایسه کیفی این آثار نیست و چه بسا خیلی‌ها تمام چند فیلم دیگر را بهتر از فیلم خورشید بدانند اما مسأله این است که ببینیم کدامیک از فیلم‌ها با توجه به شرایطی که اسکار دارد و با رجوع به تجربه سال‌های قبل، شانس بیشتری برای پذیرش و موفقیت در اسکار دارد. گرچه با توجه به وضعیت فیلم خورشید در جشنواره ونیز به موفقیت آن در اسکار امید زیادی نمی‌توان داشت اما به نظر می‌رسد شانس راهیابی به بخش رقابتی فیلم‌های غیرانگلیسی زبان برای خورشید بیشتر باشد و این دست‌کم فرصتی است تا سینمای ایران بتواند نماینده‌ای در اسکار امسال داشته باشد.