یکپارچه‌سازی شرکت‌های آبفا شهری و روستایی

علی سیدزاده
کارشناس آبفا
شرکت‌های آب و فاضلاب شهری با ساختاری متفاوت از سایر شرکت‌های دولتی در سال 1369 و پس از تصویب قانون در مجلس شورای اسلامی فعالیت خود را در زمینه  ارائه خدمات در صنعت بزرگ آب و فاضلاب کشور ایران آغاز کردند. با تأسیس این شرکت‌ها، خدمات آبرسانی و دفع بهداشتی فاضلاب شکل مهندسی به خود گرفت و این صنعت بزرگ وارد عرصه جدیدی در کشور ایران شد.
پس از آن، با جذب متخصصان در سراسر کشور، دانش مهندسی آب و فاضلاب در همه زمینه‌های طراحی، نظارت و اجرا در فعالیت‌هایی همچون تصفیه‌خانه‌های آب و فاضلاب و شبکه‌های توزیع و جمع‌آوری فاضلاب نمایان شد و بر این اساس خدمات آبرسانی از شیوه سنتی به شیوه علمی و مهندسی تغییر شکل داد.
تجربه تأسیس شرکت‌های آب و فاضلاب شهری و ارائه خدمات مطلوب، تجربه موفق و پربازدهی در عرصه آب و فاضلاب در ایران شد. این در حالی بود که در کنار این شرکت‌ها هنوز شرکت‌های دولتی در بخش روستایی خدمات ارائه می‌کردند که به دلیل ساختارهایی صرفاً متکی بر منابع دولتی و محدودیت‌های مالی و فنی ناشی از آن، خدمات آب و فاضلاب در بخش مهمی از جغرافیای کشور که همان روستاهاست، اختلاف سطح قابل توجهی با خدمات در بخش شهری داشت. به عبارتی ارائه خدمات در شرکت‌های آب و فاضلاب شهری نظام‌مندتر- به‌روزتر- و دارای انسجام انجام بهتری نسبت به خدمات آب و فاضلاب در بخش روستایی بود.
فکر یکپارچه‌سازی مدیریت تولید و توزیع آب شرب سالم و دفع بهداشتی فاضلاب در یک محدوده جغرافیایی یا همان شهرستان، سال‌های متوالی ذهن مدیران ارشد این صنعت بزرگ را مشغول کرده بود و همیشه نگرانی‌های ناشی از مشکلات احتمالی به دلیل تفاوت سطح ارائه خدمات در بخش‌های شهری و روستایی مانعی برای یکپارچه سازی شرکت‌های آب و فاضلاب شهری و روستایی بود. در دولت دوازدهم و با اعتقاد وزیر نیرو به مدیریت یکپارچه حوضه‌های آبریز که منافع بسیار زیادی برای استفاده از همه ظرفیت‌های آب یک منطقه دارد، موضوع یکپارچه سازی شرکت‌های آب و فاضلاب شهری و روستایی نیز به عنوان پروژه‌ای  مهم از بخش ساز و کارهای پویش الف-ب ایران در دستور کار وزارت نیرو و شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور قرار گرفت. پس از انجام مطالعات اولیه و برگزاری جلسات کارشناسی در اواخر سال 1398، در راستای تحقق اجرای سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی و پس از تصویب شورای عالی اداری و هیأت وزیران، یکپارچه‌سازی شرکت‌های مذکور آغاز شد و 35 شرکت آب و فاضلاب شهری با 31 شرکت آب و فاضلاب روستایی در سراسر کشور دارای ساختار یکپارچه در بخش ارائه خدمات شهری و روستایی شدند. از مهم‌ترین مزایای یکپارچه سازی می‌توان به مدیریت واحد و یکسان توزیع منابع آب شرب در یک منطقه، ارتقای سطح خدمات مناطق روستایی و کم کردن فاصله آن با مناطق شهری- ارتقای  تأسیسات آبرسانی در مناطق روستایی-جلوگیری از تصمیم‌گیری‌های متفاوت درخصوص توزیع آب در یک منطقه، مدیریت بهینه و کارآمدتر توزیع آب شرب به واسطه تسلط و اشراف کامل بر همه منابع آبی یک منطقه و در اختیار داشتن آمار و اطلاعات واحد وموارد متعدد دیگری اشاره کرد. امید است با این اقدام گام‌های مؤثری در ارائه خدمات مطلوب به همه اقشار جامعه اعم از شهری و روستایی در کشور عزیزمان ایران برداشته شود.