رفاه اجتماعی از توسعه صنعتی در جنوب بوشهر جا ماند

شیما جهانبخش
خبرنگار
خودکشی 3 نوجوان و جوان در شهرهای جنوبی استان بوشهر در کمتر از2 هفته پرسش‌ها را به‌سمت موضوع کاوش نشده‌ای در این استان برده و این پرسش را مطرح کرده است که دلایل خودکشی جوانان و نوجوانان در این استان چیست؟ چگونه می‌توان با مداخله‌های بموقع از این حوادث پیشگیری کرد؟ آیا این حوادث مرتبط با فرضیه‌هایی است که درباره آسیب‌های اجتماعی استان بوشهر مطرح و پژوهش شده است؟ بوشهر از استان‌هایی است که بیش از دو دهه است با عارضه صنعتی شدن سریع در بخشی از مناطق آن از جمله عسلویه، دیر، کنگان و جم روبه‌رو شده است. فازهای توسعه صنایع نفت و پتروشیمی و حمل‌ونقل دریایی از سال 1375 یکی پس از دیگری راه‌اندازی شده و جمعیت غیر بومی متخصص و غیر متخصص زیادی را به سوی خود جذب کرده است. در کنار آن سهم جمعیت بومی از این توسعه صنعتی، بیشتر مشاغل کارگری و خدماتی بوده است چرا که باور کارفرمایان این پروژه‌های صنعتی این بوده است که بومیان تخصص‌های مورد نیاز آنها در صنایع نفت را دارا نیستند. این خود پیش زمینه وجود شکافی اقتصادی و اجتماعی و عمیق تر شدن آن به تناسب توسعه صنعتی در این استان بوده است. از سوی دیگر جمعیت مهاجر کارگری زیادی نیز در طول این سال‌ها به بوشهر آمده‌اند و به تناسب این مهاجران، زیرساخت‌های رفاهی و آموزشی در این استان توسعه نیافته است.
«محمد مظفری»، مدیرکل امور اجتماعی استانداری بوشهردر گفت‌و‌گو با «ایران» گفت: حوادث 2 هفته اخیر اهمیت مراقبت روانی و روحی جوانان و نوجوانان در برابر آسیب‌های اجتماعی را چندین برابر کرده است. این حوادث در مناطق جنوبی استان که اغلب مهاجران دیگراستان‌ها ساکن آن هستند اتفاق افتاده است. متأسفانه در سال‌های اخیر در مناطق جنوبی استان به علت توسعه صنعتی بدون توجه به ایجاد پیوست‌های فرهنگی، میزان مهاجرت زیاد بوده و همین موضوع سبب شده ظرفیت‌های لازم برای آموزش دانش‌آموزان ایجاد نشود.
وی با تأکید بر اینکه مسئولان باید پاسخگوی این حوادث باشند، افزود: وقتی چنین اتفاقی رخ می‌دهد، احتمال تکرار آن وجود دارد به همین دلیل ضروریست تمام نهاد‌ها با همکاری یکدیگر در این زمینه اقدام کنند.
سازمان‌های مددکاری باید با همکاری خیرین، پروژه حمایت از خانواده زندانیان و بررسی آسیب‌های اجتماعی این خانواده‌ها را با جدیت بیشتری دنبال کنند تا شاهد بروز آسیب‌ها و ناهنجاری‌ها در این خانواده‌ها نباشیم. همچنین اداره کل آموزش و پرورش باید یک بانک اطلاعاتی از علت ترک تحصیل دانش‌آموزان داشته باشد تا دیگر دستگاه‌ها بتوانند با حمایت از این افراد از بروز آسیب‌ها در این قشر جلوگیری کنند.
 وی در خصوص دومین خودکشی در استان افزود: در بررسی‌های به‌عمل آمده، مشخص شده متأسفانه خانواده این نوجوان 15 ساله ساکن کنگان، به‌دلیل حبس پدر با محکومیت قتل عمد، از فقر اقتصادی و آسیب‌های اجتماعی رنج می‌برده است. این نوجوان در یک کارگاه سنگ‌فروشی اشتغال داشته و در پی محکومیت و حبس پدر، از دو سال پیش ترک تحصیل کرده بود. در خصوص خودکشی پسر ۱۱ ساله نیز استانداری به محض اطلاع، جلسه‌ای با حضور تمام دستگاه‌های مرتبط برگزار کرد و قرار شد دادستانی موضوع را به‌صورت ویژه بررسی کند و نتایج را به ما اعلام کند. البته جزئیات این پرونده مشخص نیست و نمی‌توان در مورد آن اظهار نظر کرد. این اتفاق افتاده، اما تا زمانی که دادستانی علت این اتفاق را به‌صورت رسمی اعلام نکند ما هم نمی‌توانیم درباره آن صحبت کنیم.
وی خاطرنشان کرد: باید بپذیریم  شرایطی که امسال برای آموزش و پرورش ایجاد شد بسیار سخت بوده است. در واقع بروز بیماری کرونا باعث شد شرایطی را بگذرانیم  که هیچ تجربه قبلی از آن نداشته و آماده مواجهه با آن نبوده‌ایم. قبل از این شرایط بسیاری از کارشناسان معتقد بودند دانش‌آموزان نباید در فضای مجازی حضور داشته باشند اما بیماری کرونا شرایط خاصی را ایجاد کرده که حضور در فضای مجازی برای دانش‌آموزان الزامی است.
امکان استفاده خانواده‌های تحت پوشش بهزیستی از مشاوره‌های رایگان
«احسان احمدزاده»، مدیرکل روابط عمومی اداره بهزیستی استان بوشهر در گفت‌وگو با «ایران» اظهار داشت: در 2 هفته گذشته خبر خودکشی 2 نوجوان در شهرستان‌های دیر و کنگان باعث نگرانی مسئولان استان شده است. در بررسی‌های اولیه مشخص شده که این 2 نوجوان به‌دلیل برخی مشکلات مالی خودکشی کرده ‌اند البته هنوز جزئیاتی از این موضوع مشخص نشده و ما در حال پیگیری موضوع هستیم.
وی ادامه داد: دانش‌آموز یازده ساله که چند روز پیش اقدام به خودکشی کرده است تحت پوشش بهزیستی بوده و کارهای حمایتی برای او و خانواده‌اش تا حد توان انجام شده است اما مشکل وی تهیه تبلت برای استفاده از فضای آموزشی بوده است. باید واقع بینانه به این موضوع نگاه کنیم. در حال حاضر شرایط اقتصادی به‌گونه‌ای است که بسیاری از خانواده‌ها در استان‌های محروم مانند بوشهر امکان تهیه تبلت و گوشی همراه را ندارند در واقع فقر عامل اصلی این خودکشی بوده است.
می‌دانیم که در این شرایط خانواده‌ها و دانش‌آموزان با مشکلات زیادی مواجه هستند و نیازبه  مشاوره دارند از این‌رو شرایطی را فراهم کرده‌ایم که تمام خانواده‌های تحت پوشش بهزیستی ‌بتوانند از مشاوره‌های رایگان این سازمان استفاده کنند. خانواده این کودک ۱۱ ساله نیز تحت درمان‌های روانشناختی قرار گرفته‌اند. باید بپذیریم که تعداد این خانواده‌ها و مشکلات آنها بسیار زیاد است و اگر بخواهیم کاری اساسی انجام دهیم باید تمام نهادها و دستگاه‌های اجرایی در این زمینه همکاری لازم را داشته باشند.
احمد‌زاده در خصوص تهیه تبلت برای دانش‌آموزان مناطق محروم گفت: با پیگیری‌های انجام شده از سوی مسئولان آموزش و پرورش و استانداری قرار شده تعدادی تبلت در اختیار دانش‌آموزان قرار بگیرد. همچنین ما نیز با برخی شرکت‌های پتروشیمی استان صحبت‌هایی انجام داده‌ایم که در این زمینه ما را یاری کنند.
وی با اشاره به اینکه احتمال اتفاقات مشابه در استان وجود دارد، افزود: تا زمانی که خانواده‌های محروم حمایت نشوند و خدمات کافی را دریافت نکنند باید منتظر چنین حوادثی باشیم. درست است که بهزیستی یکی از نهادهای حمایتی است اما نباید فراموش کنیم که رسیدگی به خانواده‌های محروم تنها کار بهزیستی نیست و باید تمام دستگاه‌های اجرایی برای رفع مشکل خانواده‌ها همکاری کنند. در حال حاضر پویشی تحت عنوان «پویش همدلی» از سوی سازمان بهزیستی برای کمک به دانش‌آموزان مناطق محروم شکل گرفته و بنا داریم تمام کمک‌های جمع شده در این پویش را در اسرع وقت در اختیار دانش‌آموزان قرار دهیم تا شاید کمی از گرفتاری‌های آنها کاسته شود.
مدیرکل روابط عمومی اداره بهزیستی استان بوشهر افزود: در حال حاضر بالا رفتن قیمت‌ها بسیاری از خانواده‌ها را برای تهیه تبلت با مشکل مواجه کرده و همین موضوع باعث شده با چنین مشکلاتی مواجه باشیم. قیمت پایین‌ترین تبلت در بازار چهار تا پنج میلیون تومان است و تهیه این رقم برای بسیاری از خانواده‌ها مقدور نیست. در برخی شهرستان‌ها خانواده‌هایی وجود دارند که حتی به نان شب نیز محتاج هستند، چطور ما می‌توانیم از آنها توقع داشته باشیم گوشی چند میلیون تومانی برای بچه‌هایشان تهیه کنند. البته مشکل تنها مربوط به استان بوشهر نیست در بسیاری از استان‌های دیگر نیز دانش‌آموزان بسیاری هستند که دسترسی به فضای آموزش مجازی را ندارند. معتقدم قبل از اجرای این طرح مسئولان مربوطه باید زیرساخت‌های اجرای آن را تهیه می‌کردند.
نگران سرایت این رفتار به نوجوانان دیگر هستیم
«مجیداجرایی»، رئیس اداره اطلاع‌رسانی و روابط عمومی اداره آموزش‌و‌پرورش استان بوشهر نیز در این زمینه به «ایران» گفت: در حال حاضر سومین مورد از خودکشی یکی از نوجوانان استان در شهرستان جم نیز مطرح شده و ما نگران سرایت این رفتار به نوجوانان و جوانان دیگر استان هستیم. البته در حال حاضر جزئیاتی از این اتفاق در دسترس نیست. خودکشی نوجوان پانزده ساله در شهرستان کنگان نیز به‌دلیل مشکلات خانوادگی بوده و هیچ ارتباطی با آموزش‌و‌پرورش نداشته است. در بررسی اول مشخص شده این دانش‌آموز ۲سال پیش ترک تحصیل کرده است. در روزهای اخیر پدر این دانش‌آموز به زندان افتاده و  او نیز در اقدامی که هنوز دلیل اصلی آن مشخص نشده خودکشی کرده است.
وی در خصوص خودکشی نوجوان ۱۱ ساله نیز گفت: باید به این نکته توجه داشته باشید که این اتفاق در فضای مدرسه نیفتاده و هنوز علت اصلی خودکشی مشخص نشده است. کارشناسان در حال بررسی هستند تا بدانند که آیا علت این مرگ خودکشی بوده یا دلیل دیگری داشته است‌. در روزهای اخیر بسیاری از رسانه‌ها تنها به وجه خبری این قضیه پرداختند و تحلیل درستی نسبت به آن نداشتند. تنها انتظار ما این است که رسانه‌ها در انتشار این خبر جانب انصاف را رعایت کنند.
 اجرایی در خصوص ضرورت حضور مشاوران و روانشناسان در مدارس گفت: این موضوع باید در سطح ملی مطرح شود. در حال حاضر اداره کل مشاوره آموزش و پرورش بحث پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی را به جدیت دنبال می‌کند. ما نیز در تمام شهرستان‌ها اداره کل پیشگیری و مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی را داریم. البته درست است که تعداد مشاوران بسیار کم است اما تاکنون خدمات خوبی به دانش‌آموزان ارائه شده است. هر چند در شرایط فعلی که کرونا باعث شده تمام کلاس‌های آموزشی به‌صورت آنلاین برگزار شود فعالیت مشاوران باید توسط وزارت آموزش‌و‌پرورش مشخص شود و به شهرستان‌ها و استان‌ها ابلاغ شود. در فضای آموزشی شاد نیز تمام بسترهای حضور مشاوران لحاظ شده اما من اطلاعی از جزئیات آن ندارم.
چند هزار دانش‌آموز بوشهری به شبکه شاد دسترسی ندارند
وی با تأکید بر اینکه چند هزار دانش‌آموز استان به شبکه شاد دسترسی ندارند، افزود: حتی اگر ما بپذیریم که مشکل اصلی دانش‌آموزان عدم دسترسی به تبلت است باز هم چیزی حل نمی‌شود چون در واقع آنها به اینترنت و بستر فضای مجازی دسترسی ندارند. باید به این نکته توجه داشته باشیم که این مشکل تنها مربوط به آموزش‌وپرورش نیست و بقیه سازمان‌ها نیز باید در این زمینه همکاری داشته باشند. برای تهیه تبلت برای دانش‌آموزان محروم استان با پیگیری انجام شده قرار شده با همکاری شرکت‌های پتروشیمی، استانداری، کمیته امداد امام خمینی(ره) و برخی دیگر از نهادها تعدادی تبلت در اختیار دانش‌آموزان قرار بگیرد. در بحث پوشش شبکه‌های اینترنتی با اداره کل فناوری و اطلاعات استان نیز رایزنی‌هایی انجام و قرار شده پهنای باند اینترنت به مناطقی که مشکلات بیشتری دارند اختصاص بیشتری پیدا کند.
وی خاطرنشان کرد: نباید به این قضیه در بعد استانی نگاه کنیم و نگاهمان باید در سطح ملی باشد. پرسش‌هایی که در این زمینه مطرح می‌شود باید در سطح کلان باشد. همه ارگان‌ها باید بدانند این قضیه به‌همین جا ختم نمی‌شود و ممکن است این اتفاق در استان‌های دیگر نیز رخ دهد. در حال حاضر آموزش و پرورش در تمام استان‌ها بودجه کافی برای رسیدگی به این قضیه را ندارد و حتماً باید از ظرفیت دیگر سازمان‌ها استفاده شود.

نیم نگاه

مدیرکل  امور اجتماعی استانداری بوشهر: حوادث 2 هفته اخیر اهمیت  مراقبت روانی و روحی  جوانان و نوجوانان در برابر آسیب‌های اجتماعی  را چندین برابر  کرده است. این حوادث  در مناطق جنوبی استان که  اغلب مهاجران دیگراستان ها ساکن آن هستند اتفاق افتاده است.  متأسفانه در سال‌های اخیر در مناطق جنوبی استان به علت توسعه صنعتی  بدون توجه به ایجاد پیوست های فرهنگی تعداد مهاجرت زیاد بوده و همین موضوع سبب شده ظرفیت های لازم برای آموزش دانش‌آموزان ایجاد نشود
سازمان بهزیستی بوشهر: تا زمانی که خانواده های محروم حمایت نشوند و خدمات  کافی را دریافت نکنند باید منتظر چنین حوادثی باشیم. درست است که بهزیستی یکی از نهادهای حمایتی است اما نباید فراموش کنیم که رسیدگی به خانواده های محروم تنها کار بهزیستی نیست و باید تمام دستگاه‌های اجرایی برای رفع مشکل خانواده ها همکاری کنند
آموزش و پرورش بوشهر:  حتی اگر ما بپذیریم که مشکل اصلی دانش آموزان عدم دسترسی به تبلت است باز هم چیزی حل نمی شود چون در  واقع آنها  به اینترنت و بستر فضای مجازی دسترسی ندارند . باید به این نکته توجه داشته باشیم که این مشکل تنها مربوط به آموزش و پرورش نیست و بقیه سازمان ها نیز باید در این زمینه همکاری داشته باشند